Η κούρσα διαδοχής Στόλτενμπεργκ

Αποχωρεί τελικά ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτεμνμπεργκ, όπως ανακοινώθηκε από την Βορειοατλαντική Συμμαχία, μετά από μια νέα ανακίνηση του ζητήματος από διεθνή περιοδικά και ενημερωτικούς ιστότοπους. Οι συζητήσεις αφορούν πλέον το πρόσωπο του διαδόχου, τον προσεχή Οκτώβριο, με τις σχετικές εικασίες να αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο και μιας γυναίκας διαδόχου.

Πιο συγκεκριμένα, δεν διαφαίνεται να υπάρχει ακόμη συναίνεση για την αντικατάσταση του πρώην πρωθυπουργού της Νορβηγίας, ο οποίος βρίσκεται στο τιμόνι της Ατλαντικής Συμμαχίας από το 2014. Ωστόσο, διανοίγεται ο δρόμος για αρκετές υποψηφιότητες, ακόμη και για την επιλογή μιας γυναίκας να γίνει η πρώτη γενική γραμματεύς του Οργανισμού μετά από τις θητείες δεκαεπτά ανδρών στο τιμόνι.

Η θέση του Γενικού Γραμματέα παραδοσιακά ανήκει σε έναν Ευρωπαίο, επειδή ο στρατιωτικός αρχηγός του ΝΑΤΟ, επικεφαλής της Ανώτατης Συμμαχικής Διοίκησης στην Ευρώπη, είναι Αμερικανός. Πολύ συχνά, από τη δημιουργία της θέσης τον Απρίλιο του 1952, έχει ανατεθεί σε Υπουργό Εξωτερικών ή Υπουργό Άμυνας.

Ορισμένοι σύμμαχοι εξέταζαν το ενδεχόμενο να παρατείνουν ξανά την θητεία του Γενς Στόλτενμπεργκ έως και ο 2024, αλλά ο 64χρονος Νορβηγός ανακοίνωσε χθες, κατά την επιστροφή του από τις Ηνωμένες Πολιτείες, την επιθυμία του να αποχωρήσει από το αξίωμα το αργότερο έως τα τέλη του τρέχοντος έτους.

«Η θητεία του γενικού γραμματέα παρατάθηκε τρεις φορές και ο κ. Γενς Στόλτενμπεργκ έχει υπηρετήσει συνολικά για σχεδόν εννέα χρόνια»,  δήλωσε η εκπρόσωπός του Οάνα Λουνγκέσκου: «Δεν έχει καμία πρόθεση να ζητήσει περαιτέρω παράταση της θητείας του».

Η απόφαση αυτή αναβιώνει τον αγώνα για τη διαδοχή του και κάποιες κυβερνήσεις έχουν αρχίσει να κυκλοφορούν ονόματα στα Μέσα Ενημέρωσης. Ο διορισμός γίνεται με συναίνεση σε επίπεδο πρεσβευτών των τριάντα χωρών, με καθοριστική την ψήφο των Ηνωμένων Πολιτειών. Η επιλογή θα πρέπει καταρχήν να γίνει γνωστή εν όψει της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ που είναι προγραμματισμένη για τις 11 και 12 Ιουλίου, στο Βίλνιους της Λιθουανίας

Η ιδέα του διορισμού μιας γυναίκας από ένα κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ξεκίνησε όταν ο Γενς Στόλτενμπεργκ κλήθηκε τον Φεβρουάριο του 2022 ως επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας της Νορβηγίας. Επρόκειτο να αναλάβει τη νέα του θέση τον επόμενο Δεκέμβριο, αλλά η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ανέτρεψε το πρόγραμμά του. Τον Μάρτιο του 2022, οι ηγέτες του ΝΑΤΟ παρέτειναν την εντολή του έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2023.

Επί επτά δεκαετίες, η Συμμαχία διοικείται από άνδρες, οι οποίοι προέρχονται από χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Οι τέσσερις τελευταίοι αρχηγοί του ΝΑΤΟ ήταν ένας Βρετανός, ένας Ολλανδός, ένας Δανός και ένας Νορβηγός.

Όμως, τα στρατηγικά συμφέροντα της οργάνωσης έχουν μετατοπιστεί προς την ανατολική της πλευρά, όπου νέα μέλη στις ακτές της Βαλτικής και της Μαύρης Θάλασσας βρίσκονται στην πρώτη γραμμή ενάντια απέναντι στη ρωσική, στρατιωτική επιθετικότητα.  Η Πολωνία και οι Βαλτικές χώρες βλέπουν πλέον τις μακροχρόνιες προειδοποιήσεις τους για την επιθετική Μόσχα να επιβεβαιώνονται στην πράξη και έχουν πρωτοστατήσει στις εκκλήσεις για οπλισμό και υποστήριξη της Ουκρανίας κατά της εισβολής.

Οι υποψηφιότητες της πρωθυπουργού της Λιθουανίας ή της Εσθονού ομολόγου της έχουν πολλούς υποστηρικτές, χωρίς, ωστόσο, να έχει επιτευχθεί συναίνεση, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές. Και οι δύο έχουν υιοθετήσει, εδώ και πολύ καιρό, μια ιδιαίτερα σκληρή διπλωματική γραμμή σε σχέση με τη Ρωσία.

Μεταξύ των γυναικείων ονομάτων που ακούγονται, σημαντικές είναι οι πιθανότητες που συγκεντρώνει η υποψηφιότητα της προέδρου της Commission, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, αν και η υποψηφιότητά δεν έχει ακόμη επισημοποιηθεί. Η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, πρώην υπουργός Άμυνας ης Γερμανίας, θα ενδιαφερόταν για τη θέση, αλλά η θητεία της διαρκεί μέχρι το τέλος του 2024 και η απόφαση του Γενς Στόλτενμπεργκ για παραίτηση τον Οκτώβριο τη θέτει εκτός ανταγωνισμού.

Τέλος, οι Ολλανδοί προωθούν την υποψηφιότητα της υπουργού Άμυνας της χώρας, του  υποψήφιο με τον υπουργό Άμυνας τους, Κάσια Ολόνγκρεν. Η Μεγάλη Βρετανία, η οποία έχει ήδη δώσει τρεις γενικούς γραμματείς στην ιστορία του ΝΑΤΟ, θα μπορούσε να παίξει το χαρτί του υπουργού Άμυνας της, Μπεν Γουάλας, αλλά το Brexit την αποκλείει εκ των πραγμάτων.