Πώς η Μόσχα έφτιαξε στην Αφρική μια νέα σφαίρα επιρροής

Στον ορθόδοξο ναό του Αγίου Ανδρέα στο Μπανγκί, την πρωτεύουσα της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας, ο ιερέας Ρέτζις Σεν Κλερ Βογιεμάγουα «γύρισε την πλάτη του» στο οικουμενικό πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης και στράφηκε στο πατριαρχείο της Μόσχας.

Η Ρωσία χρηματοδότησε την αποκατάσταση των τοιχογραφιών και τη νέα πρόσοψη στον ναό, και πλήρωσε τον Βογιεμάγουα για να περάσει τρεις μήνες στη Μόσχα το 2022. Επιπλέον δώρισε 6.000 δολάρια για την κατασκευή μιας σχολικής αίθουσας, όπου 60 παιδιά, όλα ορφανά, των οποίων οι γονείς σκοτώθηκαν στον εμφύλιο πόλεμο της χώρας, κάνουν εισαγωγικά μαθήματα ρωσικής γλώσσας.

Η ρωσική επιρροή εδώ είναι κάτι παραπάνω από μια πολιτιστική προσέγγιση, όπως σχολιάζουν οι Financial Times: αποτελεί μέρος της ολοένα και μεγαλύτερης επιρροής που ασκεί η Μόσχα στην πολιτική και οικονομική ζωή της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας, που είναι ένα από τα φτωχότερα και πιο αδύναμα κράτη του κόσμου.

Η παρουσία της Ρωσίας στην αφρικανική χώρα, είναι έκδηλη: περίπου 1.500 μισθοφόροι της εταιρείας Wagner, επιχειρήσεις χρυσού και διαμαντιών και ένα μικρό αποστακτήριο που παράγει βότκα Wa Na Wa, στο λογότυπο της οποίας υπάρχει ένας ρινόκερος και το σλόγκαν: «Φτιαγμένο στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία με ρωσική τεχνολογία».

Αυτό είναι «το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα του πόσο αποτελεσματική είναι η Μόσχα σε μέρη της Αφρικής», με μια στρατηγική που συνδυάζει την προπαγάνδα με πωλήσεις όπλων, εξορυκτική δραστηριότητα και μισθοφόρους, σημειώνουν οι F.T.

«Ενας υβριδικός πόλεμος βρίσκεται σε εξέλιξη», λέει ένας δυτικός ανώτερος διπλωμάτης στους Financial Times, μιλώντας για τις ρωσικές φιλοδοξίες στην Αφρική.

Ο Σάμουελ Ραμανί, συνεργάτης του think tank “Rusi”, που γράφει ένα βιβλίο για τις ρωσικές δραστηριότητες στην Αφρική, λέει πως η Μόσχα έχει επικεντρωθεί σε μια ζώνη κρατών που εκτείνεται από το Μάλι έως το Σουδάν.

Η Ρωσία δραστηριοποιείται κυρίως στη γαλλόφωνη Αφρική, ζημιώνοντας τη Γαλλία. Σε αρκετές πρώην αποικίες των Γάλλων η κοινή γνώμη έχει συνδέσει το Παρίσι με απόπειρες ανάμειξης στα εσωτερικά των χωρών, και όσοι έχουν αναλάβει τη ρωσική προπαγάνδα εκμεταλλεύονται το αντιγαλλικό «κύμα» για να δημιουργήσουν ένα θετικό κλίμα υπέρ της Μόσχας.

Τον Σεπτέμβριο, ο αντισυνταγματάρχης Αμπντουλάγιε Μάιγκα, που είχε οριστεί προσωρινός πρωθυπουργός του Μάλι, έκανε λόγο για «γαλλική χούντα», μιλώντας στον ΟΗΕ, ενώ επαίνεσε «την υποδειγματική και γόνιμη συνεργασία μεταξύ του Μάλι και της Ρωσίας».

Τον ίδιο μήνα, στρατηγοί στην Μπουρκίνα Φάσο κατέλαβαν την εξουσία για δεύτερη φορά μέσα σε οκτώ μήνες, ενώ διαδηλωτές ανέμιζαν ρωσικές σημαίες στους δρόμους της πρωτεύουσας Ουαγκαντούγκου.

Ο Νάνα Ακούφο-Αντο, ο πρόεδρος της γειτονικής Γκάνας, ισχυρίστηκε ότι η νέα χούντα της Μπουρκίνα Φάσο έχει ήδη στραφεί σε Ρώσους μισθοφόρους της Wagner για να πολεμήσει τους τζιχαντιστές. «Σήμερα, Ρώσοι μισθοφόροι βρίσκονται στα βόρεια σύνορά μας», είχε δηλώσει τον Δεκέμβριο.

Η Μπουρκίνα Φάσο αρνήθηκε τις κατηγορίες, αλλά τον Ιανουάριο έδωσε στους Γάλλους στρατιώτες, που σταθμεύουν στη χώρα από το 2018, διορία ενός μήνα για να αποχωρήσουν.

Στο Σουδάν, μια επίσης ασταθή χώρα, η Μόσχα έχει αναπτύξει στενούς δεσμούς με τον υποστράτηγο Μοχάμεντ Χαμντάν Νταγκάλο, γνωστότερο ως Χεμέτι, το Νο2 στην εξουσία, μετά το πραξικόπημα του 2019 για την απομάκρυνση του πρώην δικτάτορα Ομάρ αλ Μπασίρ.

Η Μόσχα έχει επίσης εξασφαλίσει μια συμφωνία για στρατιωτική πρόσβαση στο Λιμάνι του Σουδάν, ένα στρατηγικό σημείο στην Ερυθρά Θάλασσα. Ο ιδρυτής της Wagner, Γεβγκένι Πριγκόζιν, έχει αρνηθεί οποιαδήποτε σύνδεση με ορυχεία στο Σουδάν ή στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία.

Ο Πούτιν είχε εκδηλώσει για πρώτη φορά τις φιλοδοξίες του για την Αφρική τον Οκτώβριο του 2019, όταν φιλοξένησε τους 43 ηγέτες αφρικανικών κρατών στην πρώτη σύνοδο κορυφής Ρωσίας – Αφρικής στο Σότσι. Εκτοτε, μια σειρά από χώρες, από την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία έως το Μάλι και από την Μπουρκίνα Φάσο έως το Σουδάν, πλησιάζουν τη «σφαίρα επιρροής» της Μόσχας.

Στο Μάλι, ο συνταγματάρχης Ασίμι Γκοιτά, επικεφαλής της στρατιωτικής χούντας, ακολουθεί το παράδειγμα της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας, έχοντας συνάψει συμβόλαιο με μισθοφόρους της Wagner για να πολεμήσουν τους αντάρτες που, στην περίπτωση του Μάλι, συνδέονται με την Αλ Κάιντα και το Ισλαμικό Κράτος. Ο πρεσβευτής της Γαλλίας απελάθηκε το 2021.

Παρότι το εμπόριο Ρωσίας – Αφρικής ανήλθε σε «μόλις» 15,6 δισ. δολάρια το 2021, σύμφωνα με το ΔΝΤ -ένα μικρό κλάσμα των 254 δισ. δολαρίων των εμπορικών συμφωνιών Κίνας – Αφρικής για το ίδιο έτος- η Μόσχα έχει ασκήσει δυσανάλογα μεγάλη επιρροή, σύμφωνα με τους Financial Times.

Η στρατηγική της Ρωσίας έχει ενισχυθεί στο πλαίσιο της ευρύτερης ατζέντας προπαγάνδας του Πούτιν, που παρουσιάζει τη Ρωσία ως «προπύργιο ενάντια στον τυχοδιωκτισμό της Δύσης» σε χώρες όπως το Ιράκ και η Λιβύη.

Πηγή Financial Times