Γιατί θυμώνει ο Μπορέλ;

Ο Ισπανός Ύπατος Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, Ζοζέπ Μπορέλ, διαθέτει την αναγκαία μακρόχρονη πολιτική εμπειρία και επίγνωση της κρίσιμης θεσμικής θέσης του στο ενωσιακό οικοδόμημα, για να μπορεί να επιδεικνύει αυτοσυγκράτηση. Ωστόσο, το πρόσφατο ξέσπασμά του ήρθε να ανατρέψει τη δημόσια εικόνα του και, κυρίως, τις απαιτήσεις που θέτει η θεσμική θέση του.

Ο Ζ. Μπορέλ δεν στράφηκε μόνον εναντίον των αυταρχικών πολιτικών ηγετών και δυνάμεων, οι οποίες αντιστρατεύονται στις αρχές και τους θεμελιώδεις κανόνες λειτουργίας των φιλελεύθερων δημοκρατιών, αλλά έστρεψε τα βέλη του και εναντίον του διπλωματικού σώματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τόπο ευθύ και σαφή.

Συγκεκριμένα, απευθυνόμενος στα μέλη του διπλωματικού σώματος, ο Μπορέλ τόνισε: «Δεν είναι η στιγμή για να στείλουμε λουλούδια σε όλους εσάς, λέγοντάς σας ότι είστε πολύ ωραίοι, ότι δουλεύετε πολύ καλά κι ότι όλοι είμαστε πανευτυχείς. Eδώ, στις Βρυξέλλες, οι Αμερικανοί μας έλεγαν και μας ξανάλεγαν “οι Ρώσοι θα επιτεθούν, θα επιτεθούν”, αλλά εμείς είμαστε απρόθυμοι να τους πιστέψουμε».

Οι μύδροι που εξαπολύθηκαν από τον Μπορέλ αφορούσαν το έλλειμμα ενημέρωσης: «Μερικές φορές μαθαίνω περισσότερα για τις εξελίξεις εκτός συνόρων της Ε.Ε. διαβάζοντας τις εφημερίδες παρά διαβάζοντας τις αναφορές σας. Θεωρητικά, θα έπρεπε να είμαι ο καλύτερα πληροφορημένος άνθρωπος στον κόσμο. Πρέπει να αρχίσετε να συμπεριφέρεστε όπως θα κάνατε αν εκπροσωπούσατε μια εθνική πρεσβεία: στείλτε μου ένα τηλεγράφημα, ένα φαξ, ένα email και γρήγορα. Να αντιδράτε γρήγορα, σας παρακαλώ».

Ο πολύπειρος πολιτικός μπορεί να φάνηκε απρεπής ως προς τον οξύ τρόπο, με τον οποίο απευθύνθηκε στα μέλη του διπλωματικού σώματος της ΕΕ, αλλά είναι σαφές ότι, ως επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, θα πρέπει να τυγχάνει άμεσης και έγκυρης ενημέρωσης από τα μέλη του διπλωματικού σώματος της Ένωσης.

Εντούτοις, αυτό που συνήθως συμβαίνει είναι ο Ισπανός σοσιαλιστής μαθαίνει τελευταίος την πληροφόρηση που συγκεντρώνουν τα μέλη του διπλωματικού σώματος. Αυτά προτιμούν να αναφέρονται πρώτα στις κυβερνήσεις των εθνικών κρατών – μελών, από τις οποίες προέρχονται. Είναι, πράγματι, ακριβές ότι αυτές αξιολογούνται συχνά ως «ανώτερες» από τον ιεραρχικά ανώτερό τους, στον οποίο οφείλουν να λογοδοτούν.

Ο Μπορέλ, ως ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας και ασφάλειας, πρέπει, με βάση το ισχύον δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να έχει την καλύτερη δυνατή πληροφόρηση από αυτούς τους διπλωματικούς υπαλλήλους, ιδίως σε περίοδο ανοιχτής πολεμικής σύγκρουσης στα ανατολικά της Ε.Ε. και στο έδαφος μιας χώρας που, γεωγραφικά, ανήκει στη Γηραιά Ήπειρο.

Επιπλέον, η εξωτερική πολιτική της Ένωσης, καίτοι δεν αποφασίζεται από τον ίδιο, πρέπει να επικοινωνείται από τον ίδιο τον Μπορέλ, ο οποίος καλείται να μιλήσει εξ ονόματος της ΕΕ συνολικά. Η εξωτερική πολιτική χαράσσεται και συμφωνείται από τις χώρες μέλη, αλλά είναι πολιτικά αδιανόητο ο Ύπατος Εκπρόσωπος να μην έχει την καλύτερη δυνατή πληροφόρηση για αυτήν.

Εξάλλου, ο ίδιος ο Μπορέλ λογοδοτεί για την πολιτική που ακολουθεί στο σώμα που τον διόρισε, δηλαδή στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Είναι, λοιπόν, θεσμικά, κωμικοτραγικό ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας να συλλαμβάνεται αδιάβαστος απέναντι στα μέλη, τα οποία τον διόρισαν.

Με την ακολουθούμενη πρακτική, επιβεβαιώνεται – και αυτό είναι το πιο σοβαρό από όλα τα ζητήματα – η φήμη για περιορισμένη ικανότητα της Ε.Ε. στην παραγωγή πολιτικής και ουσιαστικής επιρροής στη διεθνή πολιτική, δηλαδή στα θέματα της διπλωματίας, της ασφάλειας και της άμυνας, στο «σκληρό πυρήνα» του εύλογα θυμωμένου Μπορέλ.