Σύνοδος Κορυφής της Ε.Ε. για μετανάστευση και άσυλο

Η σημαντική αύξηση των αιτήσεων ασύλου πέρυσι έφερε ξανά στο προσκήνιο ένα από τα πιο ευαίσθητα ζητήματα στην ΕΕ, τη μετανάστευση.

Οι 27 ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης  θα συναντηθούν στις Βρυξέλλες αυτήν σήμερα και αύριο, σε μια σύνοδο κορυφής αφιερωμένη, εν μέρει, στη μετανάστευση και το πολιτικό άσυλο.

Όλο και λιγότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ενδιαφέρονται να ανοίξουν τις πόρτες τους, εκτός από τα περίπου 8 εκατομμύρια Ουκρανούς πρόσφυγες που έχουν καταφύγει στην Ευρώπη, περίπου 4 εκατομμύρια από τους οποίους είναι εγγεγραμμένοι στην ΕΕ.

Υπό την δεξιά πρωθυπουργό της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι,   η Ρώμη έχει αυστηροποιήσει τους κανόνες για τα πλοία που διευθύνονται από ανθρωπιστικές ομάδες που διασώζουν μετανάστες στη θάλασσα, απαιτώντας τους να επιστρέψουν στο λιμάνι αμέσως αφότου διασώσουν τους μετανάστες.

Ο συντηρητικός καγκελάριος της Αυστρίας Καρλ Νεχάμερ πιέζει για χρήματα της ΕΕ για την κατασκευή περιφράξεων στα σύνορα. Η Σουηδία, η σημερινή κάτοχος της εκ περιτροπής προεδρίας της ΕΕ, είναι έτοιμη να εντείνει τις απελάσεις. Η Πολωνία και η Ουγγαρία επικρίνουν εδώ και καιρό τη φιλελεύθερη πολιτική μετανάστευσης και ασύλου και η Δανία, από την πλευρά της, έχει στόχο να φιλοξενήσει «μηδέν» πρόσφυγες.

Παράλληλα, οι αιτήσεις ασύλου εκτοξεύονται. Το 2022 σημειώθηκε δραστική αύξηση στον αριθμό των αιτήσεων ασύλου στην ΕΕ. Υπήρχαν 924.000 αιτήσεις, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε σύγκριση με 630.000 το 2021

Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να εισαγάγει ένα σύστημα διανομής για όσους αναζητούν προστασία στο μπλοκ βρίσκεται στο τραπέζι από το 2020, αλλά οι διαπραγματεύσεις έχουν σταματήσει.

Πριν από τη σύνοδο κορυφής, μια ομάδα οκτώ κρατών μελών προειδοποιεί ότι είναι ώρα να δημιουργηθεί μια ευρωπαϊκή προσέγγιση για την αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης. «Η παράτυπη μετανάστευση έχει γίνει για άλλη μια φορά ένα από τα πιο πιεστικά προβλήματα στην ΕΕ», τόνισαν η Αυστρία, η Δανία, η Εσθονία, η Ελλάδα, η Λετονία, η Λιθουανία, η Μάλτα και η Σλοβακία σε επιστολή, η οποία  απευθυνόταν σε ανώτερους αξιωματούχους της Ένωσης.

Ζήτησαν, μεταξύ άλλων, αυστηρότερη επιτήρηση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, εντατικοποίηση των απελάσεων όσων αρνούνται το άσυλο και μελέτη περισσότερων συμφωνιών όπως αυτή που επιτεύχθηκε με την Τουρκία το 2016.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, από την πλευρά της, έχει προτείνει περισσότερα βραχυπρόθεσμα μέτρα: μεγαλύτερη συνεργασία με τρίτες χώρες και ενίσχυση των απελάσεων. Η Πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είπε σε πρόσφατη ομιλία ότι οι περισσότεροι αιτούντες δεν ήταν επιλέξιμοι για προστασία και μόνο το 22 τοις εκατό όσων απορρίφθηκαν επέστρεψαν στη χώρα καταγωγής τους.

Στη σύνοδο κορυφής, οι ηγέτες της ΕΕ φαίνονται έτοιμοι να υποστηρίξουν τη χρήση νέων κινήτρων για τις χώρες προέλευσης να δέχονται απορριφθέντες αιτούντες άσυλο, εργαλειοποιώντας το εμπόριο, την ανάπτυξη και την πολιτική θεωρήσεων.

Το πρώτο πράγμα που θα μπορούσε να κάνει η ΕΕ για να αρχίσει να διορθώνει το δυσλειτουργικό της σύστημα μετανάστευσης θα ήταν να καταλήξει επιτέλους σε ένα σύστημα όπου η ευθύνη για την υποδοχή των ανθρώπων που αναζητούν προστασία στην ΕΕ θα κατανέμεται δίκαια μεταξύ των χωρών της ΕΕ.

Ένα επαναλαμβανόμενο θέμα είναι τα χρήματα από τον προϋπολογισμό της ΕΕ για την κατασκευή τοίχων ή περιφράξεων . Ο Νεχάμερ, ο Αυστριακός καγκελάριος, ζήτησε πρόσφατα 2 δισεκατομμύρια ευρώ για τα τουρκοβουλγαρικά σύνορα, ένα από τα πιο τεταμένα σήμερα σημεία.

Η Ευρωπαία Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων Ίλβα Γιόχανσον δήλωσε όμωε ότι δεν πιστεύει ότι οι φράχτες θα λειτουργούσαν, αλλά ότι η φυσική υποδομή, για παράδειγμα η τεχνολογία επιτήρησης, θα μπορούσε να χρηματοδοτηθεί από τον προϋπολογισμό της ΕΕ.

Ακόμη,. σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, περισσότερα από 1.800 χιλιόμετρα νέων φραχτών στα σύνορα έχουν ανεγερθεί στα εξωτερικά και εσωτερικά σύνορα της ΕΕ από το 2014. Η Frontex, η υπηρεσία ελέγχου των συνόρων του μπλοκ, ισχυρίστηκε ότι εντόπισε 330.000 παράνομες διελεύσεις το 2022, δηλαδή 64%περισσότερο από το 2021.