Κυπριακές εκλογές και κυπριακό ζήτημα

550.000 Κύπριοι προσέρχονται από το πρωί στις κάλπες για την ανάδειξη του νέου προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τρία κόμματα, τρεις υποψήφιοι και ένα φαβορί κυριαρχούν στις προτιμήσεις των Κυπρίων, για τους οποίους το κεντρικό ζήτημα ήταν και παραμένει το Κυπριακό και η επίλυσή του.

Στον δεύτερο γύρο αναμένεται να περάσει, χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα, ο υποψήφιος του κεντροδεξιού Δημοκρατικού Κόμματος (ΔΗΚΟ), Νίκος Χριστοδουλίδης, ο οποίος περιμένει να μάθει τον αντίπαλό του.

Αυτός θα προέρχεται από το αριστερό Ανορθωτικό Κόμμα Εργαζομένων (ΑΚΕΛ), που έχει ως υποψήφιό του τον Ανδρέα Μαυρογιάννη, ή από τον δεξιό Δημοκρατικό Συναγερμό (ΔΗΣΥ), με τον υποψήφιο Αβέρωφ Νεοφύτου.

Η Κύπρος αντιμετωπίζει σοβαρά οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα. Η οικονομία διέρχεται μια σημαντική κρίση και η νέα πολιτική ηγεσία θα κληθεί να υιοθετήσει κατά το μάλλον ή ήττον κανονιστικές πολιτικές για την αντιμετώπιση του προσφυγικού και μεταναστευτικού ζητήματος.

Πέρα όμως από την οξύτητα που δημιούργησε στην προεκλογική αντιπαράθεση η αντιμετώπιση των προβλημάτων της διαφθοράς στην οικονομία και του οξυμμένου μεταναστευτικού ζητήματος, κεντρικό ήταν και παραμένει το Κυπριακό ζήτημα.

Ενδεικτικό της πολυπλοκότητας και της ιδιαιτερότητας του κυπριακού κομματικού συστήματος είναι το γεγονός ότι, αν και τα τρία κόμματα, παλαιά (ΔΗΚΟ, ΑΚΕΛ) και νέα (ΔΗΣΥ), συμφωνούν ως προς τον στρατηγικό στόχο της επίλυσης στη βάση της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας, οι αποκλίσεις είναι αξιοπρόσεκτες στους τρόπους που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην πράξη στην δημιουργία Ομοσπονδίας.

Αυτό το ζήτημα ανατρέχει στο ιστορικό πολιτικό βάρος που φέρουν τα κυρίαρχα κόμματα, ιδιαίτερα βέβαια το ΑΚΕΛ και το ΔΗΚΟ.

Το ΑΚΕΛ οδηγείται σταθερά σε διαφωνίες με τους εθνικόφρονες του νησιού. Η σχεδόν συνεχής επικράτηση των εθνικοφρόνων στο Κυπριακό από το 1950 έως πρόσφατα,  είναι μία από τις πρωταρχικές όψεις του Κυπριακού, με επιπτώσεις στο όλο αδιέξοδο.

Ιδιαίτερα, ο ρόλος του αριστερού ΑΚΕΛ, που πάντα υποστήριζε την ανάγκη επαναπροσέγγισης των δύο κοινοτήτων και τον κοινό κυπριακό χαρακτήρα όλου του νησιού, γίνεται σταδιακά όλο και πιο αμφιλεγόμενος. Το κόμμα αυτό υπήρξε από το 1974 έως σήμερα σε αρκετές περιπτώσεις κατώτερο των περιστάσεων, συνάπτοντας αδόκητες και αφύσικες συμμαχίες, με χαρακτηριστικότερη εκείνη με τον σφόδρα αντικομμουνιστή Μακάριο. Μετά τον θάνατο του Μακαρίου, το ΑΚΕΛ δεν κατάφερε να πιέσει αποτελεσματικά για την επαναπροσέγγιση των δύο κοινοτήτων της Κύπρου. Πιο πρόσφατα, ιδιαίτερα τις δύο τελευταίες δεκαετίες, έφθασε στο σημείο να υποστηρίξει και να συμπορευτεί με έναν από τους κατ’ εξοχήν απορριπτικούς Ελληνοκυπρίους πολιτικούς, τον Τάσσο Παπαδόπουλο. Έτσι, την κρίσιμη τριετία 2002 – 2004, αποδείχθηκε κατά κάποιο τρόπο το «μοιραίο κόμμα», αφού και με τις δικές του ψήφους εξελέξη πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας ο Τάσσος Παπαδόπουλος. Στη συνέχεια., το ΑΚΕΛ δεν έλαβε πρωτοβουλίες να κυριαρχήσει έναντι του Παπαδόπουλου, όπως ισχυριζόταν ότι θα πράξει, δεν το έκανε, και αντίθετα τον ακολούθησε στην τελική απόρριψη του Σχεδίου Ανάν. Το ΑΚΕΛ λοιπόν διακηρυκτικά τάσσεται, πράγματι, υπέρ της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας, αλλά, στην πράξη, παρουσιάζει δυσκολία να υπηρετήσει την πολιτική αυτή.

Στα κεντροδεξιά του κομματικού συστήματος μονομαχούν πλέον δύο κόμματα, ΔΗΚΟ και ΔΗΣΥ, αλλά το ΔΗΣΥ λειτουργεί ως «δεξαμενή ιδεών» στο Κυπριακό. Η ένταση είναι ακόμη μεγαλύτερη στο εσωτερικό του ΔΗΣΥ, του κόμματος που δίνει τον τόνο στο χώρο της κεντροδεξιάς παράταξης ως προς την «ιδεολογική» αντιμετώπιση του Κυπριακού. Στο εσωτερικό του ΔΗΣΥ συμβιώνουν οι απορριπτικοί, μεταξύ των οποίων ακόμη και μέλη της ΕΟΚΑ – Β, με πολλούς από τους πιο νηφάλιους και φίλους του κατευνασμού πολιτικούς που έχει αναδείξει η Κύπρος, όπως ο ίδιος  ο ιδρυτής του ΔΗΣΥ Γ. Κληρίδης.

Σήμερα, το ΔΗΣΥ λειτουργεί περισσότερο στο επίπεδο του Κυπριακού, δραστηριοποιείται σαφώς περισσότερο από το ΔΗΚΟ, το οποίο στεγάζει στελέχη που ενδιαφέρονται κυρίως για την προώθηση θεσμικών και οικονομικών μεταρρυθμίσεων.

Από  την σκοπιά του Κυπριακού, το οποίο βρίσκεται διαχρονικά στον πυρήνα της σκέψης των Ελληνοκυπρίων, υπάρχουν δυνάμεις και τάσεις κομματικών δυνάμεων περισσότερο διαλλακτικές, καθώς και δυνάμεις και τάσεις δυνάμεων περισσότερο απορριπτικές, με τις πρώτες να συγκεντρώνουν την πλειοψηφία.

Απέναντι, όμως, σε αυτό το σώμα κομματικών δυνάμεων υψώνεται η αδιαλλαξία της Άγκυρας και της τουρκοκυπριακής κοινότητας, η οποία αγωνίζεται σθεναρά και με υπομονή μέρμηγκα για επίλυση στη βάση δύο ισότιμων κρατικών οντοτήτων, με ηγετική φωνή βέβαια τον Ερσίν Ακάρ.