Το μπαλόνι που διχάζει

Ένα μεγάλο λευκό μπαλόνι μεγέθους τριών σχολικών λεωφορείων πέταξε επάνω από τις Ηνωμένες Πολιτείες, γεννώντας ερωτηματικά για την σκοπιμότητά του και διχάζοντας ΗΠΑ και Κίνα.

Το μπαλόνι αυτό πέταξε, από την Πέμπτη το βράδυ έως σήμερα,  επάνω από την πολιτεία Μοντάνα, εκεί όπου βρίσκεται ένας από τρεις μεγάλες αποθήκες πυρηνικών των Αμερικανών. Η κινεζική προέλευση του μπαλονιού θορύβησε την αμερικανική πολιτική και στρατιωτική ηγεσία και, για λίγο, δίχασε το πολιτικό προσωπικό και τις κομματικές δυνάμεις, με  ορισμένους Ρεπουμπλικάνους βουλευτές να ζητούν την άμεση κατάρριψή του.

Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν σκέφτηκε, σύμφωνα με όσα διαρρέονται από συνεργάτες του, να διατάξει την κατάρριψή του, αλλά, τελικά, αποφάσισε να μην δώσει περαιτέρω συνέχεια στην ένταση που δημιουργήθηκε με την Κίνα. Άλλωστε, την Κυριακή και την Δευτέρα, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν θα βρίσκεται σε επίσημη επίσκεψη στην Κίνα και η Ουάσιγκτον δεν θέλησε να δημιουργήσει εστία έντασης και αντιπαράθεσης με το Πεκίνο.

Από την πλευρά τους, πάντως, οι αρχές της Κίνας επεσήμαναν από την πλευρά τους ότι «ελέγχουν» τις αμερικανικές πληροφορίες και ζήτησαν «να μην μεγαλοποιούνται τα πράγματα». «Διεξάγεται έλεγχος», δήλωσε η εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών Μάο Νινγκ στους δημοσιογράφους.

Το ερώτημα που πλέον απασχολεί δυτικούς πολιτικούς και στρατιωτικές αναλυτές είναι γιατί επιλέχθηκε ένα τεράστιο μπαλόνι για λόγους, οι οποίοι είναι πρόδηλα κατασκοπευτικοί, όσο και αν οι Κινέζοι αρνούνται αυτόν τον ισχυρισμό.

Το μπαλόνι χρησιμοποιήθηκε τακτικά σε όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα, ιδίως κατά την διάρκεια των δύο Παγκοσμίων Πολέμων και του Ψυχρού Πολέμου, για σκοπούς κατασκοπείας. Όμως, τα μπαλόνια είχαν μείνει από τότε στο περιθώριο, επειδή οι δορυφόροι είχαν αρχίσει να κερδίζουν έδαφος στις προτιμήσεις των πολιτικών και στρατιωτικών ηγεσιών. Μόλις τα τελευταία χρόνια, τα μπαλόνια επανήλθαν με κάποια συχνότητα, ιδίως λόγω του χαμηλότερου κόστους και της σχετικής διακριτικής τους ευχέρειας.

Τα μπαλόνια κατασκοπείας ή παρατήρησης είναι συσκευές που πετούν χρησιμοποιώντας αέριο ελαφρύτερο από τον αέρα και στις οποίες είναι εγκατεστημένες κάμερες ή ραντάρ. Φέρονται από τα ρεύματα των ανέμων, μπορούν να πετάξουν σε πολύ μεγάλο ύψος, που μπορεί να φτάσει τα 40.000 μέτρα. Πρόκειται για ένα ύψος κατά πολύ μεγαλύτερο από ένα αεροπλάνο που σχεδόν ποτέ δεν ξεπερνά τα 12.000 μέτρα, στοιχείο που κάνει έναν ανώτερο αξιωματούχο του υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ να δηλώνει ότι το διάσημο κινεζικό αερόστατο «αυτή τη στιγμή πετά σε υψόμετρο πολύ επάνω από την εμπορική εναέρια κυκλοφορία».

Η προέλευση των κατασκοπευτικών μπαλονιών ποικίλλει. Για κάποιους, η χρήση τους χρονολογείται από τους πολέμους της Γαλλικής Επανάστασης, στα τέλη του 18ου αιώνα. Άλλοι κάνουν μια ευρύτερη ιστορική χρήση και φθάνουν στην περίοδο του Αμερικανικού Εμφυλίου Πολέμου, όταν οι άνθρωποι οδηγούσαμε ακόμη με αερόστατα, με κιάλια στο χέρι, για να κερδίσουμε ύψος και να συλλέξουμε πληροφορίες για τις θέσεις του εχθρού. Η χρήση τους έγινε πολύ διαδεδομένη τον 20ο αιώνα, ιδίως κατά τους δύο παγκόσμιους πολέμους και τον ψυχρό πόλεμο.

Τις τελευταίες δεκαετίες, με την ανάπτυξη δορυφόρων και άλλων σύγχρονων τεχνολογιών, οι υπηρεσίες πληροφοριών έκαναν λιγότερη χρήση μπαλονιών. Όμως, κατά τα τελευταία χρόνια, τα μπαλόνια φαίνεται να επιστρέφουν, κυρίως επειδή κοστίζουν λιγότερο στην παραγωγή από τους δορυφόρους και είναι πολύ πιο εύκολο να εκτοξευθούν. Ένας δορυφόρος απαιτεί πράγματι έναν διαστημικό εκτοξευτή, που μπορεί να κοστίσει αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια.

Θα φαινόταν αρκετά εύκολο για τις Ηνωμένες Πολιτείες να καταρρίψουν το εν λόγω μπαλόνι, όπως ζητούν ορισμένοι εκλεγμένοι Ρεπουμπλικάνοι. Το Πεντάγωνο εξέτασε αυτή την επιλογή, κατόπιν αιτήματος του Τζο Μπάιντεν, και μαχητικά αεροσκάφη πλησίασαν το μπαλόνι όταν ήταν πάνω από τη Μοντάνα. Αλλά λόγω των κινδύνων που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν τα συντρίμμια για τους ανθρώπους στο έδαφος, αυτή η επιλογή παραμερίστηκε.