Το υποβολείο, τα μάρμαρα και ο Πρόεδρος Τσίπρας

Ένα από τα πιο σοβαρά ζητήματα που απασχολούν διαχρονικά την μαρξιστική σκέψη, είναι η θέση και ο ρόλος της προοδευτικής διανόησης στην μακρά πορεία μετασχηματισμού της κεφαλαιοκρατικής κοινωνίας στον σοσιαλισμό και τον κομμουνισμό. Η μετάβαση από την καπιταλιστική κοινωνία στην κοινωνία της γενικευμένης αυτοδιεύθυνσης σημαίνει άρση της διάκρισης ανάμεσα στην χειρωνακτική και την πνευματική εργασία. Αφού οι υλικές συνθήκες της ύπαρξης καθορίζουν σε τελικό βαθμό τις ιδέες και τη συνείδησή μας, η intelligentsia έχει ορισμένα ίδια υλικά συμφέροντα να εξυπηρετήσει, τα οποία βρίσκονται σε αναντιστοιχία με τις συνθήκες και τις απολαβές της εργατικής τάξης.

Και είναι κυρίως στο επίπεδο της πράξης όπου πρέπει να τεθεί και να αντιμετωπιστεί με μαρξιστικούς όρους αυτό το ακανθώδες, το δισεπίλυτο ζήτημα. Οι ηγεσίες των μαρξιστικών κομμάτων σφυρηλατούν συνήθως την έννοια της «στράτευσης» για την επίλυση του προβλήματος. Στην αριστερή παράδοση, διαμορφώθηκε σταδιακά ο ανθρωπότυπος του «στρατευμένου διανοουμένου», ο οποίος, χάρη στην άρτια επιστημονική του συγκρότηση, παράσχει – πάντοτε πρόθυμα, πάντοτε αφιλοκερδώς – τις στέρεες γνώσεις του στην κομματική ηγεσία. Ο στρατευμένος διανοητής αντλεί τόσο μεγάλη χαρά από την παροχή των γνώσεών του στο προλεταριάτο και στον Πρόεδρο που, σε τελικό βαθμό, διαπιστώνει ότι και τα δικά του συμφέροντα θα ικανοποιηθούν πληρέστερα στην προοπτική της αταξικής κοινωνίας, εκεί δηλαδή όπου δεν θα υφίσταται η διχοτομία ανάμεσα σε χειρωνακτική και πνευματική εργασία, εκεί όπου, όπως ο πατέρας – θεμελιωτής Marx διδάσκει αυτολεξεί, «το πρωί θα πηγαίνει για κυνήγι, το απόγευμα για ψάρεμα, το βράδυ θα βοσκάει τα ζώα, μετά το δείπνο θα κριτικάρει, ανάλογα με τη διάθεσή του, χωρίς ποτέ όμως να γίνει ούτε κυνηγός, ούτε ψαράς, ούτε βοσκός, ούτε κριτικός».

Ένας όμως από τους κινδύνους που η σκέψη και το Κίνημα υποτίμησαν, είναι η μαθησιακή δεκτικότητα όχι βεβαίως της στρατευμένης intelligentsia, μα του άλλου επικοινωνιακού άκρου – της κομματικής ηγεσίας. Αυτό συνέβη, για παράδειγμα, με τον Πρόεδρο της Ριζοσπαστικής Αριστεράς, Α. Τσίπρα. Η αριστερή διανόηση ήταν παρούσα, στο πλευρό του Προέδρου, διά της παρουσίας της αρχαιολόγου κ. Δέσποινας Κουτσούμπα και της Δρ. Σίας Αναγνωστοπούλου, αλλά η προεδρική αναφορά στα «Μάρμαρα» αντί του ορθού «Γλυπτά του Παρθενώνα» δεν περνά απαρατήρητη. Το υποβολείο θορυβείται και λυπείται, ιδίως στο πρόσωπο της Δρ. Σίας Αναγνωστοπούλου, η οποία διαπιστώνει ότι δεν υπήρξε απολύτως επιτυχής η μετάδοση ιστορικών και αρχαιολογικών γνώσεων στον Πρόεδρο.

Όπως προαναφέρθηκε, όμως, η μαρξιστική σκέψη ασχολείται με το ζήτημα της αποστολής της προοδευτικής διανόησης στη διαχρονία του και το ατυχές συμβάν του Προέδρου θα απασχολήσει, πιθανότατα, το δομομαρξιστικό πνευματικό επιτελείο του Σύριζα – Προοδευτική Συμμαχία, όχι τόσο με όρους ήττας του Κινήματος, αλλά κυρίως ως ένα ερέθισμα για ένα νέο ξεκίνημα του Προέδρου στον μακρύ δρόμο του Σοσιαλισμού με Δημοκρατία και Ελευθερία, στον οραματικό στόχο του Δημοκρατικού Σοσιαλισμού.