Τα γεγονότα που διαμόρφωσαν την πολιτική σκηνή το 2022

Η έλευση του 2023 βρίσκει τις πολιτικές δυνάμεις να ανεβάζουν τους ρυθμούς της προεκλογικής προετοιμασίας έχοντας στραμμένο το βλέμμα στις επερχόμενες κάλπες. Οι εξελίξεις της χρονιάς που φεύγει αναμφίβολα άφησαν έντονο αποτύπωμα στο πολιτικό στερέωμα και οι χειρισμοί των πρωταγωνιστών του εγχώριου πολιτικού βίου θα κριθούν και θα ζυγιστούν στην επικείμενη λαϊκή ετυμηγορία.

Τα νέα μέτωπα που άνοιξαν οι καταιγιστικές γεωπολιτικές εξελίξεις, η ακρίβεια και η ενεργειακή κρίση βρέθηκαν στο επίκεντρο της κομματικής αντιπαράθεσης το 2022, ενώ το οξυμένο κλίμα στην εγχώρια πολιτική σκηνή ήρθαν να δυναμιτίσουν περαιτέρω η υπόθεση των υποκλοπών, η κλιμάκωση της τουρκικής επιθετικότητας, αλλά και το σκάνδαλο Qatargate.

Η αυλαία της κοινοβουλευτικής αντιπαράθεσης τη χρονιά που φεύγει άνοιξε στα τέλη Ιανουαρίου με την πρόταση μομφής που κατέθεσε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας «εναντίον της χειρότερης κυβέρνησης που γνώρισε ο τόπος από τη μεταπολίτευση και μετά», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά. Είχε προηγηθεί η κακοκαιρία «Ελπίδα» και ο εγκλωβισμός εκατοντάδων οχημάτων στην Αττική Οδό. Η συζήτηση στη Βουλή εξελίχθηκε σε μετωπική σύγκρουση μεταξύ Κυριάκου Μητσοτάκη και επεκτάθηκε στις υποθέσεις Novartis και Φουρθιώτη, καθώς και στη διαχείριση της πανδημίας ενώ η διαδικασία ολοκληρώθηκε με την καταψήφιση της πρότασης δυσπιστίας με 156 ψήφους.

Ο Φεβρουάριος έφερε την πρώτη «φουρτούνα» της χρονιάς για το Μαξίμου με την αποπομπή του τότε υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης Σπήλιου Λιβανού από την κυβέρνηση. Αιτία στάθηκε η αντίδραση του κ. Λιβανού σε αναφορά του δημάρχου Σπάρτης Π. Δούκα για το πώς κατάφερε να κερδίσει τις εκλογές η Νέα Δημοκρατία μετά τη φονική πυρκαγιά του 2007 στην Ηλεία. «Είχαμε πάει στην Ηλεία στις φωτιές τότε, έτσι πήραμε τις εκλογές το 2007. Είχαμε κατέβει κάτω με τσάντες και αποζημιώναμε» ανέφερε συγκεκριμένα ο κ. Δούκας με τον κ. Λιβανό να σχολιάζει: «Από τότε έχετε μείνει στην ιστορία με αυτά τα οποία κάνατε εκεί …και υπολειπόμεθα ό,τι και να κάνουμε μετά από αυτή την εποποιΐα». Η παραπάνω στιχομυθία προκάλεσε την αντίδραση του πρωθυπουργού Κυριάκο Μητσοτάκη, ο οποίος επικοινώνησε με τον κ. Λιβανό ζητώντας εξηγήσεις. Ο κ. Λιβανός έθεσε την παραίτησή του στη διάθεση του Πρωθυπουργού, ο οποίος και την έκανε αποδεκτή. Τη θέση του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης ανέλαβε ο Γιώργος Γεωργαντάς.

Στις 13 Μαρτίου ο Τούρκος πρόεδρος παραθέτει γεύμα στον κ. Μητσοτάκη στο προεδρικό μέγαρο στα Θεραπειά της Κωνσταντινούπολης, με θέα τον Βόσπορο. Το καλό κλίμα στο τετ α τετ των δύο ηγετών και η χαλαρή διάθεση που αποτυπώθηκε στον διάλογο που είχαν μπροστά στις κάμερες δημιούργησε χαραμάδες αισιοδοξίας για εκτόνωση της έντασης στο πεδίο των ελληνοτουρκικών.

Οι προσδοκίες αυτές ωστόσο διαψεύστηκαν σύντομα με την Άγκυρα να επανέρχεται στην εμπρηστική της ρητορική και το θερμόμετρο στα ελληνοτουρκικά να «χτυπά» κόκκινο πολλές φορές στη διάρκεια της χρονιάς. Από την αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας επί των νησιών του Αιγαίου και το τουρκικό αίτημα αποστρατιωτικοποίησής τους, μέχρι το μπαράζ παραβιάσεων ελληνικού εναέριου χώρου και την απειλητική φράση «θα έρθουμε ξαφνικά ένα βράδυ» η Τουρκία επιδόθηκε έκτοτε σε ένα κρεσέντο προκλητικότητας.

Στο «γαϊτανάκι» των επιθετικών ενεργειών της Άγκυρας ήρθαν να προστεθούν:

H επίθεση που εξαπέλυσε ο Τούρκος πρόεδρος κατά της Ελλάδας για το μεταναστευτικό από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο. Φτάνοντας μάλιστα στο σημείο να δείξει φωτογραφίες νεκρών παιδιών, ο Ερντογάν ισχυρίστηκε ότι «η Ελλάδα έχει μετατρέψει το Αιγαίο σε νεκροταφείο μεταναστών». Το «μνημόνιο κατανόησης» που υπέγραψαν Άγκυρα και Τρίπολη στις 3 Οκτωβρίου επιχειρώνοντας να αναθερμάνουν το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο και επιδιώκοντας να δημιουργήσουν τετελεσμένα στην ευρύτερη περιοχή με πρόσχημα τις έρευνες για υδρογονάνθρακες. Tο «θερμό επεισόδιο» που προκάλεσε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις αρχές Οκτωβρίου στη διάρκεια του δείπνου των ηγετών της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας στην Πράγα με τον Έλληνα πρωθυπουργό να του απαντά ευθέως ότι πρέπει να σταματήσει να αμφισβητεί την κυριαρχία των νησιών. Τελευταίο κρίκο στην αλυσίδα έντασης αποτέλεσε η προχθεσινή απειλή πολέμου από τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου με αιχμή το ζήτημα της επέκτασης των χωρικών υδάτων της Ελλάδας, που προκάλεσε την έντονη αντίδραση της Αθήνας, αλλά και τη δυσαρέσκεια του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

Στις 16 Μαΐου ο Έλληνας πρωθυπουργός περνάει το κατώφλι του Λευκού Οίκου όπου συναντάται με τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν. Η συνάντηση που ξεκίνησε με τον Αμερικανό πρόεδρο να αυτοσυστήνεται στον κ. Μητσοτάκη ως «Μπαιντενόπουλος» χάριν αστεϊσμού διεξήχθη σε εγκάρδιο κλίμα και στάθηκε ευκαιρία για να ξεδιπλωθεί μια πολυεπίπεδη ατζέντα: από τις διμερείς σχέσεις και τα ελληνοτουρκικά, μέχρι το ενεργειακό και τις επενδύσεις. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ τόνισε ότι η ελληνοαμερικανική συνεργασία είναι σημαντικότερη από ποτέ, ενώ η ελληνική πλευρά αποτιμώντας το ραντεβού των δύο ηγετών τόνισε πως το μήνυμα που εκπέμφθηκε ήταν ότι η Ελλάδα αποτελεί αξιόπιστο εταίρο σε ένα ραγδαίως μεταβαλλόμενο σκηνικό.

Επόμενος σταθμός της επίσκεψης του πρωθυπουργού στις ΗΠΑ αποτέλεσε το Κογκρέσο όπου ο κ. Μητσοτάκης εκφώνησε ομιλία παρουσία της αντιπροέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, Κάμαλα Χάρις. Η ομιλία του χαρακτηρίστηκε «ιστορική», καθώς ήταν η πρώτη φορά που Έλληνας ηγέτης απευθύνθηκε στο αμερικανικό Σώμα. Εν μέσω χειροκροτημάτων σε πολλά σημεία της τοποθέτησής του, ο κ. Μητσοτάκης αξιοποίησε το βήμα του Κογκρέσου για να διεθνοποιήσει την τουρκική προκλητικότητα, ζητώντας να σταματήσουν οι υπερπτήσεις στα ελληνικά νησιά και διαμηνύοντας πως η Ελλάδα δεν θα ανεχθεί παραβιάσεις της κυριαρχίας της. Σε έμμεση αναφορά του στο αίτημα της Άγκυρας προς τις ΗΠΑ για την αγορά F-16 κάλεσε τα μέλη του Κογκρέσου να λάβουν υπ’ όψιν «τον κίνδυνο αστάθειας στη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ» όταν λαμβάνουν αποφάσεις.

Η τοποθέτηση του πρωθυπουργού στο Κογκρέσο προκάλεσε έντονη ενόχληση στην Άγκυρα, με τον Τούρκο πρόεδρο λίγες ημέρες αργότερα να διαρρηγνύει τις γέφυρες με την Αθήνα δηλώνοντας «Μητσοτάκης γιοκ». «Για εμένα δεν υπάρχει Μητσοτάκης. Δεν θα ξανασυναντηθώ ποτέ μαζί του» ανέφερε συγκεκριμένα, κατηγορώντας τον Έλληνα πρωθυπουργό ότι επιχείρησε να μπλοκάρει την αγορά F-16 από την Τουρκία.

Ο Μάιος ήταν παράλληλα μήνας εσωκομματικών διαδικασιών για την αξιωματική αντιπολίτευση. Ο Αλέξης Τσίπρας, με ποσοστό 99,1% εξελέγη πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία για πρώτη φορά από τη βάση του κόμματος. Στην ομιλία του στην πρώτη συνεδρίαση του – εκλεγμένου από την κομματική βάση – συλλογικού οργάνου, ο κ. Τσίπρας πρότεινε για τη θέση της γραμματέως της Κεντρικής Επιτροπής τη Ράνια Σβίγκου, η οποία και επικράτησε άνετα στη σχετική διαδικασία που ακολούθησε.

Εσωκομματικές κάλπες στήθηκαν τον ίδιο μήνα και στο ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής για το όνομα αλλά και το σύμβολο της παράταξης. Στην εκλογική διαδικασία συμμετείχαν πάνω από 170.000 μέλη που επέλεξαν το «ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής» για νέο όνομα του κόμματος. «Οι πολίτες αποφάσισαν: Το σύμβολο μας, ο ήλιος, επέστρεψε. Μαζί με τις μνήμες μιας ιστορικής παράταξης, που ταυτίστηκε με τους αγώνες του λαού μας για δημοκρατία, κοινωνική δικαιοσύνη και εθνική αξιοπρέπεια» δήλωσε ο πρόεδρος του κόμματος Νίκος Ανδρουλάκης.