Γιατί η Κριμαία είναι το μεγαλύτερο διαπραγματευτικό χαρτί του Ζελέσνκι

Σε μία πρόσφατη παρέμβασή του, ο πρώην πρωθυπουργός της  Βρετανίας Μπόρις Τζόνσον – που θεωρείται σύμμαχος του Βολοντίμιρ Ζελένσκι  ότι εάν τα ρωσικά στρατεύματα επέστρεφαν στα εδάφη που κρατούσαν στην Ουκρανία πριν από την εισβολή της 24ης Φεβρουαρίου, αυτό θα αποτελούσε βάση για την επανέναρξη των συνομιλιών μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας.

Η δήλωση υπονοεί ότι η Ουκρανία θα πρέπει να αποδεχθεί ότι η απομάκρυνση των ρωσικών στρατευμάτων από την Κριμαία δεν θα ήταν προϋπόθεση για την έναρξη των συνομιλιών.

Προτείνοντας αυτό, σε ένα άρθρο του την περασμένη εβδομάδα στη Wall Street Journal , ο Τζόνσον παραδέχτηκε κατ’ ιδίαν ότι μια στρατιωτικά επιβεβλημένη επιστροφή της χερσονήσου της Κριμαίας – η οποία προσαρτήθηκε από τη Ρωσία το 2014, στην Ουκρανία  κρύβει πολλούς κινδύνους.

Γράφοντας στο Spectator, ο Χένρι Κίσινγκερ, ο βετεράνος διπλωμάτης, έκανε μια παρόμοια πρόταση, υποστηρίζοντας ότι η Ρωσία θα πρέπει να υποχρεωθεί μόνο να εκκενώσει εδάφη που έχει κερδίσει από τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους. Γη που καταλήφθηκε πριν από σχεδόν μια δεκαετία, συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας, «θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης μετά από κατάπαυση του πυρός». Εάν αυτή η διαπραγμάτευση αποτύχει να επιλύσει ιδιαίτερα διχαστικά εδάφη, «θα μπορούσαν να εφαρμοστούν διεθνώς εποπτευόμενα δημοψηφίσματα σχετικά με την αυτοδιάθεση».

Ιστορικά και εθνοτικά η Κριμαία είναι διαφορετική από την υπόλοιπη Ουκρανία, λέει το επιχείρημα. Υπάρχουν επίσης 30.000 ρωσικές δυνάμεις που έχουν αναπτυχθεί στην περιοχή. Η διατήρηση της Κριμαίας σε κάποια μορφή είναι τόσο πολύτιμη για τον Βλαντιμίρ Πούτιν που αν ένιωθε ότι του ξεφεύγει υπάρχει φόβος κάνει πράξη την απειλή του για ανάπτυξη τακτικών πυρηνικών όπλων. Μία κλιμάκωση που τρομάζει και συγκρατεί την Ουάσιγκτον και την Ευρώπη.

Δημόσια η Ουκρανία αντιτίθεται σε μια κατάπαυση του πυρός με τον Πούτιν να διατηρεί οποιαδήποτε γη που προσαρτήθηκε από το 2014. Ο Ζελένσκι έχει πει αμέτρητες φορές, για παράδειγμα στο Bloomberg New Economy Forum στη Σιγκαπούρη: «Μια απλή κατάπαυση του πυρός δεν θα κάνει τη διαφορά. Αν δεν απελευθερώσουμε ολόκληρη την επικράτειά μας, δεν θα υπάρξει ειρήνη».

Ο Ζελένσκι επένδυσε επίσης διπλωματικά στη δημιουργία της Πλατφόρμας της Κριμαίας , ενός συντονιστικού οργάνου για να ασκήσει πίεση στον κόσμο για να κρατήσει στο στόχαστρό του την παράνομη κατοχή της Κριμαίας. Στη συνεδρίαση της Πλατφόρμας τον Αύγουστο, ο Πολωνός πρόεδρος, Andrzej Duda, είπε: «Η Κριμαία είναι και ήταν μέρος της Ουκρανίας, όσο το Γκντανσκ ή το Λούμπλιν είναι τμήματα της Πολωνίας». Και πρόσθεσε: «Νομίζω ότι πολλοί από εμάς πρέπει να κάνουμε κάποια αυτοκριτική για το τι συνέβη τον τελευταίο χρόνο. Ήταν η de facto συναίνεση στην κατάληψη της Κριμαίας ένα λάθος μήνυμα πολλών χωρών προς τη Ρωσία;».

Οι δημοσκοπήσεις στην Ουκρανία δείχνουν ότι το 85% υποστηρίζει τον πόλεμο που έληξε με την Ουκρανία να έχει ανακαταλάβει τα εδάφη της που κατασχέθηκαν από το 2014.

Ο ουκρανικός στρατός έχει ξεκάθαρα ένα σχέδιο να σπρώξει νότια, να απομονώσει τη χερσόνησο και να κόψει τις ρωσικές γραμμές ανεφοδιασμού, ιδανικά κατεβαίνοντας από την ανατολική πλευρά του ποταμού Ντνίπρο και στη συνέχεια φτάνοντας στο φράγμα που παρέχει το 85% του γλυκού νερού της Κριμαίας.

Αλλά η στρατιωτική εκστρατεία για την υπονόμευση του απόρθητου της Κριμαίας είναι στα σπάργανα. Στις 7 Οκτωβρίου ουκρανικές ειδικές δυνάμεις χτύπησαν τη βαριά φρουρούμενη γέφυρα 19 χιλιομέτρων πάνω από το στενό του Κερτς, το σύμβολο της προσάρτησης της Ρωσίας και μιας σχεδόν μυστικιστικής επανένωσης της Ρωσίας με  Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία.

Η γέφυρα που ένωνε την Κριμαία με τη Ρωσία ήταν ένα τεράστιο τεχνικό κατόρθωμα που άνοιξε προσωπικά ο Πούτιν μετά από τρία χρόνια κατασκευής. Με τη συνοδευτική σιδηροδρομική γραμμή και τους σωλήνες νερού, λειτουργεί ως η κύρια οδός ανεφοδιασμού από τη Ρωσία για τα στρατεύματα που πολεμούν στη Χερσώνα και τη γύρω περιοχή. Η ζημιά έχει επιβραδύνει αλλά δεν έχει σπάσει τις ρωσικές οδούς εφοδιασμού.

Υπήρξαν όμως κι άλλα. Στις 9 Αυγούστου έξι εκρήξεις έπληξαν την αεροπορική βάση Saki στη Novofedorivka. Η μεγαλύτερη στρατιωτική βάση της Ρωσίας στην Κριμαία, κοντά στο Dzhankoi, χτυπήθηκε τον Νοέμβριο. Λέγεται ότι οι άνθρωποι στην Κριμαία είναι νευρικοί για το ποια χωματερή πυρομαχικών μπορεί να εκραγεί στη συνέχεια. Αν κρίνουμε από τον αριθμό των Κριμαίων που συνελήφθησαν πρόσφατα για συνεργασία με τον εχθρό, η Μόσχα έχει επίσης νευριάσει για το Atesh, το κίνημα της αντίστασης στην Κριμαία.

Το φράγμα Kakhovka, το οποίο παρέχει περίπου το 85% της παροχής νερού της Κριμαίας, αποτελεί βασικό στόχο της Ουκρανίας.

Ο υφυπουργός Άμυνας της Ουκρανίας, ο Volodymyr Havrylov, δήλωσε ότι οι ουκρανικές δυνάμεις θα βρίσκονται στη χερσόνησο μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου. Ο ανώτερος προεδρικός σύμβουλος Mykhailo Podolyak πρότεινε να οργανωθεί εκεί ένα δικαστήριο εγκλημάτων πολέμου στη βάση «Αυτό που ξεκίνησε στην Κριμαία πρέπει να τελειώσει εκεί». Ο Πέτρο Ποροσένκο, ο πρώην πρόεδρος της Ουκρανίας, πρότεινε ότι μια νέα διάσκεψη της Γιάλτας θα μπορούσε να διεξαχθεί εκεί τον επόμενο χρόνο, επαναλαμβάνοντας τη σύνοδο κορυφής του 1945 που πραγματοποιήθηκε για να σχεδιαστεί η μεταπολεμική τάξη μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.

Είναι όμως πρακτική η κατάληψη της Κριμαίας – ή ακόμα και σοφή; Βρετανοί στρατιωτικοί αξιωματούχοι επισημαίνουν τα τρωτά σημεία της Κριμαίας, συμπεριλαμβανομένης της εξάρτησής της από την ηπειρωτική Ουκρανία για νερό. Στην αρχή της εισβολής τον Φεβρουάριο 2022, η Ρωσία ανακατέλαβε το υδροηλεκτρικό φράγμα Kakhovka στη νότια Ουκρανία. Η δεξαμενή πίσω από το φράγμα Kakhovka επιτρέπει στο νερό να ρέει κάτω από το κανάλι της Βόρειας Κριμαίας μήκους 250 μιλίων, που χτίστηκε τη σοβιετική εποχή για να παρέχει γλυκό νερό από τον ποταμό Dnipro στις άνυδρες περιοχές της νότιας Ουκρανίας και της Κριμαίας.

Για οκτώ χρόνια πριν από τη ρωσική προσάρτηση το κανάλι ήταν στεγνό αφού οι ουκρανικές αρχές είπαν ότι η Ρωσία δεν πλήρωσε για τις προμήθειες και έχτισε ένα φράγμα από σκυρόδεμα πάνω του, προκαλώντας μεγάλα προβλήματα με την άρδευση, τη συγκομιδή και την πρόσβαση σε πόσιμο νερό σε όλη την Κριμαία. Έως και το 80% της γεωργικής γης χάθηκε στην Κριμαία και οι καλλιέργειες όπως το ρύζι κατέστησαν αδύνατο να αναπτυχθούν. Μόλις ξεκίνησε η ρωσική εισβολή τον Φεβρουάριο, τα ρωσικά στρατεύματα έφτασαν γρήγορα στο Tavriisk, την πόλη όπου είχε φράξει το κανάλι, κατέστρεψαν το φράγμα και απελευθέρωσαν 1,7 m κυβικά μέτρα νερού από το Dnipro στην Κριμαία.

Βρετανοί αξιωματούχοι πιστεύουν ότι ο στόχος της ανάκτησης του ουκρανικού ελέγχου στον υδροηλεκτρικό σταθμό Kakhovka καθώς και στο κανάλι της Βόρειας Κριμαίας είναι εφικτός και ελκυστικός.

Αλλά η συζήτηση για μια επίθεση που διώχνει τους 30.000 στρατιώτες της Ρωσίας από την Κριμαία, εκνευρίζει τον αμερικανικό στρατό. Ο στρατηγός Mark Milley, πρόεδρος του Γενικού Επιτελείου Στρατού, δήλωσε ότι «η πιθανότητα να συμβεί αυτό σύντομα δεν είναι μεγάλη, στρατιωτικά».

Ιδιωτικά, οι Ουκρανοί διπλωμάτες αναγνωρίζουν ότι ο φόβος Ουάσινγκτον και Ευρώπης για  κλιμάκωση είναι αυτός που εμποδίζει την προμήθεια όπλων πυροβολικού μεγάλου βεληνεκούς που απαιτούνται για να ολοκληρωθεί η δουλειά, συμπεριλαμβανομένης της κατάληψης της Κριμαίας.

Οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες αναγνωρίζουν το ειδικό καθεστώς της Κριμαίας. Η σοβιετική ηγεσία παραχώρησε την Κριμαία στην Ουκρανία μόλις το 1954, και το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της είναι Ρώσοι. Πολλοί κάτοικοι είναι συνταξιούχοι του ναυτικού της Μαύρης Θάλασσας.

Δεν έχουν πραγματοποιηθεί αξιόπιστες δημοσκοπήσεις μετά την κατοχή. Μια διαρροή των πραγματικών αποτελεσμάτων στο αρχικό δημοψήφισμα προσάρτησης το 2014 έδειξε ότι μόνο το ένα τρίτο του πληθυσμού ψήφισε υπέρ της ένταξης στη Ρωσία. Έκτοτε, η οικονομία της Κριμαίας τα πήγε ανεκτά και υπήρξε μια εισροή περίπου 300.000 Ρώσων. Πολλοί φιλο-Ουκρανοί ακτιβιστές και Τάταροι της Κριμαίας εκδιώχθηκαν για άλλη μια φορά. Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης της Ουκρανίας, Olha Stefanishyna, δήλωσε τον περασμένο μήνα: «Όταν μιλάμε για τους ανθρώπους που ζουν στην Κριμαία, αυτό είναι απολύτως διαφορετικό από αυτό που είχαμε πριν από οκτώ χρόνια». Οι Κριμαϊκοί κρατούνται σε φούσκα των ρωσικών μέσων ενημέρωσης για σχεδόν μια δεκαετία.

Η προοπτική μιας αιματηρής παράτασης του πολέμου για την απελευθέρωση ενός πληθυσμού, πολλοί από τους οποίους μπορεί να μην επιδιώκουν την απελευθέρωση θα αντιπροσώπευε ένα άδοξο τέλος στην ουκρανική εκστρατεία.

Ακόμη και ορισμένοι Ουκρανοί διπλωμάτες λένε ότι η πραγματικότητα είναι ότι ακόμα κι αν η νότια επίθεση απομονώσει στρατιωτικά τη χερσόνησο, μπορεί να είναι σοφό να προχωρήσουμε αργά. Αντί να ξεκινήσετε μια εισβολή μέσα από δύσκολες διαδρομές εξαιτίας και της παλίρροιας, ίσως είναι καλύτερο να προσπαθήσετε να ξανανοίξετε συνομιλίες με τη Ρωσία.

Μέχρι τότε, υποστηρίζεται ότι ο Πούτιν θα έχει βαθιά εγχώρια προβλήματα και η υπεράσπιση της Κριμαίας μπορεί να είναι το λιγότερο από τα προβλήματά του. Άλλοι λένε ότι είναι δυνατή κάποια προσφορά ειδικού καθεστώτος κοινής κυριαρχίας για τη χερσόνησο. Αλλά η εμπιστοσύνη είναι στο ελάχιστο. Μια προηγούμενη κοινή συμφωνία επέτρεπε στη Ρωσία να διατηρήσει τον στόλο της Μαύρης Θάλασσας στη Σεβαστούπολη μέχρι τουλάχιστον το 2042.

Καταστράφηκε από τον Πούτιν το 2014.

πηγή:The Guardian