Bloomberg: Η Ευρώπη αργά ή γρήγορα θα ξαναγοράσει ρωσικό φυσικό αέριο

Σε συνέδριο το οποίο διοργάνωσε το Ινστιτούτο Ενεργειακών Μελετών της Οξφόρδης την περασμένη εβδομάδα, το πλήθος των στελεχών, των υπευθύνων χάραξης πολιτικής και των συμβούλων που συγκεντρώθηκαν ρωτήθηκε εάν η Ευρωπαϊκή Ένωση θα ξαναέκανε ποτέ τη Ρωσία βασικό προμηθευτή της σε φυσικό αέριο.

Η “δημοσκόπηση” έδειξε μια διαίρεση 40%-40%, με τους υπόλοιπους να συγκαταλέγονται στους αναποφάσιστους.

Είμαι με εκείνους που ψηφίζουν “ναι” – ακόμη και στην περίπτωση που ο Βλαντιμίρ Πούτιν παραμείνει στο Κρεμλίνο. Όσο κι αν οι Ευρωπαίοι ηγέτες ορκίζονται ότι δεν θα επιστρέψουν στο business as usual με τη Μόσχα μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, οι αναπόφευκτες πραγματικότητες της γεωγραφίας και των αγορών μπορούν να υπερισχύσουν ακόμη και των πιο αποφασισμένων πολιτικών ανδρών και γυναικών.

Το αν αυτό θα συμβεί ή όχι έχει σημασία όχι μόνο για τις ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας – και τους ευρωπαϊκούς βιομηχανικούς κολοσσούς – αλλά και για το μέλλον των επενδύσεων σε φυσικό αέριο σε χώρες από το Κατάρ έως τη Μοζαμβίκη και τις ΗΠΑ. Διακυβεύονται δισεκατομμύρια δολάρια σε εγκαταστάσεις εξαγωγής φυσικού αερίου.

Γέφυρα

Πρώτον, λίγη ιστορία. Πριν ο Πούτιν διατάξει την εισβολή στην Ουκρανία, η Μόσχα προμήθευε την Ευρώπη με περίπου το 40% του φυσικού αερίου το οποίο η δεύτερη κατανάλωνε. Η ενεργειακή γέφυρα, η οποία χτίστηκε εδώ και δεκαετίες, είχε αντέξει στα πιο ψυχρά επεισόδια του Ψυχρού Πολέμου, στη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και στην απελευθέρωση των ευρωπαϊκών αγορών ενέργειας.

Όλα άλλαξαν τον Φεβρουάριο. Ο Πούτιν μετέτρεψε το φυσικό αέριο σε όπλο, περικόπτοντας τις εξαγωγές στη μία ευρωπαϊκή χώρα μετά την άλλη, ελπίζοντας να σπάσει την ενότητα του μπλοκ υπέρ της Ουκρανίας. Η περιοχή εξακολουθεί να αγοράζει μεγάλες ποσότητες ρωσικού υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), ωστόσο οι εξαγωγές μέσω αγωγών έχουν υποχωρήσει. Το μερίδιο του ρωσικού φυσικού αερίου στο ευρωπαϊκό μείγμα θα μειωθεί το 2023 σε λιγότερο από 10% των συνολικών εισαγωγών. Ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει απαγορεύσει τις εισαγωγές πετρελαίου από τη Ρωσία, δεν έχει κάνει το ίδιο για το ρωσικό αέριο.

Διαφοροποιήσεις

Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας έχει μοντελοποιήσει, ωστόσο, ένα σενάριο το οποίο δείχνει τις ροές ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη να μειώνονται σταδιακά μέχρι το 2025 και να μηδενίζονται έως το 2028, μέσω ενός μείγματος περισσότερων εισαγωγών LNG και μεγαλύτερης παραγωγής από ηλιακά και αιολικά πάρκα. Η υπηρεσία δηλώνει ότι υποθέτει πως η ρήξη στο ρωσοευρωπαϊκό εμπόριο φυσικού αερίου θα καταστεί “μόνιμη”.

Στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, οι αξιωματούχοι είναι ανένδοτοι ως προς το ότι έχουν λάβει το μάθημά τους. “Θα είμαστε πραγματικά ελεύθεροι μόνο όταν θα μπορούμε να τα καταφέρουμε χωρίς καθόλου ρωσικό αέριο”, δήλωσε η Αυστριακή υπουργός Ενέργειας Leonore Gewessler στα τέλη του περασμένου μήνα.

Σε πιο χαμηλά κλιμάκια, οι απόψεις είναι πιο διαφοροποιημένες. Ο Michael Kretschmer, ηγέτης του γερμανικού κρατιδίου της Σαξονίας και εξέχων συντηρητικός πολιτικός, δήλωσε τον περασμένο μήνα ότι το να μείνει κανείς για πάντα χωρίς ρωσικό φυσικό αέριο θα ήταν “ιστορικά ανεπίγνωστο και γεωπολιτικά λάθος”.

Για πολλούς Γερμανούς πολιτικούς, οι τιμές έχουν σημασία. Το Βερολίνο πληρώνει επί του παρόντος 140 ευρώ (180 δολάρια) ανά μεγαβατώρα για την εισαγωγή φυσικού αερίου, περίπου επτά φορές περισσότερο από τον μέσο όρο για την περίοδο από το 2010 έως το 2020. Για να μετριάσει τον πόνο για τους καταναλωτές και τις εταιρείες της, η Γερμανία ξοδεύει δισεκατομμύρια σε επιδοτήσεις.

Το παράδειγμα ΗΠΑ και Σαντάμ

Η ιστορία του πετρελαίου δίνει παραδείγματα ορισμένων απίθανων επιστροφών. Πάρτε ως παράδειγμα το Ιράκ. Τα Ηνωμένα Έθνη επέβαλαν πλήρες εμπάργκο στο ιρακινό πετρέλαιο τέσσερις ημέρες μετά την εισβολή του στο Κουβέιτ τον Αύγουστο του 1990.

Ακόμη και αφότου οι ΗΠΑ νίκησαν τον Σαντάμ Χουσεΐν ένα χρόνο αργότερα, η Ουάσιγκτον επέμενε να διατηρεί το εμπάργκο προκειμένου να του στερήσει τα μέσα για να διεξαγάγει έναν νέο πόλεμο. Το 1996, οι ΗΠΑ ήραν το εμπάργκο, αντικαθιστώντας το με ένα σύστημα γνωστό ως “πετρέλαιο για τρόφιμα”, επιτρέποντας στον Σαντάμ να χρησιμοποιεί τα έσοδα από τις πωλήσεις αργού για την κάλυψη ανθρωπιστικού χαρακτήρα αναγκών.

Μέχρι το 2001, οι ΗΠΑ εισήγαγαν τόσο ιρακινό αργό όσο στις αρχές του 1990 – κι όλα αυτά ενώ ο Σαντάμ παρέμενε στην εξουσία στη Βαγδάτη.

Μπορεί το ίδιο να συμβεί με το ρωσικό αέριο και τον Πούτιν; Είναι πιθανό. Η Ευρώπη πιθανότατα δεν θα επιστρέψει ποτέ στα ίδιου τύπου μακροπρόθεσμα συμβόλαια του παρελθόντος με τη Ρωσία και πιθανώς θα χρειαστεί να εισάγει λιγότερο φυσικό αέριο όσο θα περνά ο καιρός, χάρη στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Εάν όμως θέλει να διατηρήσει ανταγωνιστικές τη βιομηχανία τροφίμων της, καθώς και τη χημική και τις άλλες βαριές βιομηχανίες της, θα χρειαστεί αρκετό φθηνό αέριο. Και δεν υπάρχει φθηνότερο αέριο για την Ευρώπη από εκείνο της Ρωσίας.

Κατά κάποιο τρόπο, το Κίεβο θα μπορούσε κάλλιστα να επιμείνει η Ευρώπη να αγοράζει ρωσικό αέριο μέσω των αγωγών οι οποίοι διασχίζουν την Ουκρανία από την ανατολή προς τη δύση. Ως μέρος οποιασδήποτε ειρηνευτικής συμφωνίας, η Ρωσία θα έπρεπε πιθανώς να συμβάλει στο κόστος της ανοικοδόμησης της Ουκρανίας. Αυτός ο λογαριασμός θα έφτανε τα δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια, αν όχι περισσότερα. Πώς θα τον πλήρωνε το Κρεμλίνο – όποιος κι αν ηγείται εκεί;

Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που ο Σαντάμ – και οι διάδοχοί του ηγέτες του Ιράκ μέχρι τον Φεβρουάριο του 2022 – πλήρωσαν ακριβώς 52,4 δισεκατομμύρια δολάρια ως αποζημιώσεις στο Κουβέιτ: πουλώντας ορυκτά καύσιμα.

πηγή:Bloomberg/opinion