Έμφυλα ζητήματα τεχνητής νοημοσύνης: Η Ε.Ε. «εμπόδιο» στα ρομπότ του Μασκ

Το ζήτημα το έφερε δυναμικά στο προσκήνιο ο πλουσιότερος άνθρωπος του πλανήτη. Οι καθαρίστριες απολύονται και στη θέση τους προσλαμβάνονται ρομπότ. Ο Μασκ είναι ένας new age technologist και αυτό είναι αδήριτο, αλλά επιμένει, από την πλευρά του, το θέμα που άπτεται της έμφυλης προκατάληψης των μηχανών τεχνητής νοημοσύνης, των ρομπότ. Η Ευρώπη είναι πράγματι πρόβλημα για τον καινοτόμο επιχειρηματία.

Με βάση την ειδησεογραφία και τις καταγγελίες εργαζομένων, ο Μασκ απέλυσε τους εργαζόμενους καθαριότητας, αντικαθιστώντας τους με ρομπότ. Οι απολυμένοι διαμαρτύρονται για απίσχναση του εισοδήματός τους και για απότομη και αγενή συμπεριφορά εκ μέρους του δυναμικού επιχειρηματία, παραχωρώντας συνεντεύξεις στο BBC. Ο Μασκ αρνείται καν να αρχίσει διάλογο με τους βουρκωμένους απολυμένους. Είναι πεπεισμένος ότι τα ρομπότ θα κάνουν  – διαβάζουμε – καλύτερα και ταχύτερα τις εργασίες καθαριότητας των εργασιακών χώρων.

Την ίδια όμως στιγμή, ο φάκελος της τεχνητής νοημοσύνης και των κοινωνικών χρήσεών της βρίσκονται, από καιρό, στο τραπέζι των θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με κεντρικά τα ερωτήματα φύλου. Το θέμα δεν απασχολεί τον Αμερικανό διαπρεπή επιχειρηματία, βρίσκεται εκτός ατζέντας των εργατικών συνδικαλιστικών οργανώσεων. Μετά την ενωσιακή νομοθεσία για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο Μασκ έρχεται αντιμέτωπος με ένα ακόμη θέμα, που τίθεται στα θεσμικά όργανα της Ευρώπης, της γηραιάς, στα μάτια του μεγάλου εκκεντρικού, Ευρώπης.

Πώς όμως τίθεται το έμφυλο ζήτημα στο επίπεδο των ρομπότ;

Οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί πρέπει να εξελιχθούν, αναφέρουν κύκλοι των Βρυξελλών, ώστε να λαμβάνουν υπόψη τις διακρίσεις που μπορούν να αναπαράγουν τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης, κυρίαρχη έκφραση των οποίων είναι τα ρομπότ.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση βασίζεται σε ορισμένες θεμελιακές αξίες, που φαίνεται ότι κινούνται πέρα από το αξιακό σύστημα του Μασκ, αλλά με τις οποίες είναι, αντιθέτως, εξοικειωμένοι οι Ευρωπαίοι επιχειρηματίες. Ανάμεσα στις αξίες αυτές εντοπίζονται αυτές του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της μη διάκρισης, δηλαδή της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών.

Η σχετική συζήτηση αποτελεί θέμα αιχμής στην Ε. Ε., όπου το κοινοτικό δίκαιο απαγορεύει τις διακρίσεις με βάση το φύλο, αλλά οι πρακτικές ορισμένων συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης (AI: Artificial Intelligence) έχουν φέρει στο φως νέες μορφές ανισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών. Η τεχνητή νοημοσύνη ανακυκλώνει την έμφυλη ανισότητα. Και στο βαθμό που αυτό καταγράφεται στην πράξη, αυτή η πρακτική οδηγεί τους Ευρωπαίους αξιωματούχους σε σκεπτικισμό και καλούνται να εξοπλίσουν την Ε.Ε. με νέα θεσμικά εργαλεία για την καταπολέμηση αυτών των νέων μορφών, που λαμβάνει η «κλασική» διάκριση σε βάρος των γυναικών.

Ανάμεσα στα βασικότερα ζητήματα αναφέρεται κυρίως η κακή απόδοση των ρομπότ στην αναγνώριση του προσώπου, με τους άνδρες να κατέχουν τη μερίδα του λέοντος ως προς τις αναγνωρίσεις. Έτσι, ένα ρομπότ «βαπτίζει» άνδρα μία γυναίκα κατά την εκτέλεση των εργασιών του.

Οι έμφυλες διακρίσεις γίνονται και στο πεδίο της πρόσληψης νέου, ανθρώπινου προσωπικού.

Ειδικότερα, τα ρομπότ, τα οποία χρησιμοποιούνται από ιδιωτικές εταιρείες, τείνουν να αναγνωρίζουν περισσότερους άνδρες παρά γυναίκες. Ένας αλγόριθμος, που προβλέπει την καταλληλότητα των υποψηφίων αξιολογώντας βιογραφικά σημειώματα, βασίζεται σε βαθμολογίες που είχαν προηγουμένως καταχωρηθεί από ανθρώπους, που δείχνουν μια αξιοπρόσεκτη προτίμηση για τον ανδρικό πληθυσμό, σε βάρος των γυναικών.

Τις δυσλειτουργίες αυτές τις εντόπισαν οι ιδιοκτήτες ιδιωτικών επιχειρήσεων και τις επικοινώνησαν στα ευρωπαϊκά όργανα, είτε απευθείας, είτε μέσω των εθνικών τους κυβερνήσεων. Οι δυσλειτουργίες είναι πλέον αντικείμενο διεξοδικών μελετών των κοινοτικών οργάνων, ιδίως της Commission, τα οποία προσπαθούν να βρουν συγκεκριμένες λύσεις στα ζητήματα, που δημιουργούν στρεβλώσεις και στη λειτουργία των επιχειρήσεων και στην αγορά εργασίας.

Ο Μασκ είναι, αναμφίβολα, ένας διαπρεπής επιχειρηματίας των ημερών μας, αλλά, πλέον, έχει έναν πρόσθετο λόγο να αντιμετωπίζει με επιχειρηματική δυσπιστία το ευρωπαϊκό περιβάλλον, το οποίο προετοιμάζεται να θέσει νέους, απαιτητικούς όρους στη λειτουργία των ιδιωτικών επιχειρήσεων.