DW: Πρότυπο στα Βαλκάνια η ελληνοβουλγαρική προσέγγιση

Διακήρυξη της Θεσσαλονίκης, Διαδικασία του Βερολίνου, Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα, «Open Balkan». Πολλές οι πρωτοβουλίες, ακόμη περισσότερες οι υποσχέσεις για την «ευρωπαϊκή προοπτική» των Δυτικών Βαλκανίων. Ελάχιστα μέχρι σήμερα τα χειροπιαστά αποτελέσματα. Την Τρίτη οι ηγέτες της ΕΕ και των Δυτικών Βαλκανίων συναντώνται για πρώτη φορά στα Τίρανα, με τη συμμετοχή του Σέρβου προέδρου Αλεξάνταρ Βούτσιτς να παραμένει αβέβαιη ως την τελευταία στιγμή. Και ενώ δεν έχουν ξεπεραστεί ακόμη παλαιά προβλήματα, όπως η πολιτική παράλυση στην πολυεθνική Βοσνία-Ερζεγοβίνη και η διαμάχη της Σερβίας με το Κόσοβο, ανακύπτουν συνεχώς νέα, όπως η κυβερνητική κρίση στο Μαυροβούνιο και το έντονο «φλερτ» της Σερβίας με τη Ρωσία.

Μιλώντας στην Deutsche Welle ο Βούλγαρος ευρωβουλευτής Αντρέι Κοβάτσεφ επισημαίνει ότι οι γεωπολιτικές εξελίξεις στην Ουκρανία έχουν ενισχύσει στις Βρυξέλλες την επιθυμία να ενταχθούν πιο γρήγορα οι έξι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, αν μη τι άλλο για να ανασχεθεί η ρωσική επιρροή στην περιοχή. «Σε πρώτη φάση η ΕΕ θα πρέπει να καταργήσει την υποχρεωτική βίζα για το Κόσοβο, να διαμεσολαβήσει για τη διευθέτηση της πολιτικής κρίσης στο Μαυροβούνιο και να δει το ζήτημα της Σερβίας, που κατά την άποψή μου είναι η μεγαλύτερη εκκρεμότητα της διεύρυνσης» αναφέρει ο ευρωβουλευτής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ). «Ως πυρήνας της πρώην Γιουγκοσλαβίας η Σερβία ασκεί ιδιαίτερη επιρροή σε όλη την περιοχή. Πρέπει όμως να αποφασίσει σε ποιο «κλαμπ» θέλει να συμμετέχει, εάν θα πάρει το μέρος της ΕΕ ή της Ρωσίας».

Ο «γρίφος» της Σερβίας              

Το Βελιγράδι όχι μόνο δεν στηρίζει τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας για την εισβολή στην Ουκρανία, αλλά έχει υπογράψει από τον Μάιο νέα ενεργειακή συμφωνία με τη Μόσχα, εξασφαλίζοντας φυσικό αέριο σε προνομιακές τιμές. Ο φιλορώσος υπουργός Εσωτερικών Αλεξάνταρ Βούλιν δηλώνει ότι «η χώρα του δεν συμμετέχει στην αντιρωσική υστερία». Την ίδια στιγμή, οι περισσότεροι συνάδελφοί του στο υπουργικό συμβούλιο εκφράζουν έντονα φιλοευρωπαϊκές θέσεις. «Πραγματικά πρόκειται για μία αντίφαση», λέει ο Αντρέι Κοβάτσεφ. «Από τη μία πλευρά ακούμε τον πρόεδρο Βούτσιτς και τους υπουργούς, χθες μιλούσα με την υπουργό Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Σερβίας, να εκφράζουν καθαρά φιλοευρωπαϊκές θέσεις. Όμως, με το που προσγειώνεσαι στο Βελιγράδι, βλέπεις πλακάτ να διαφημίζουν την ‘αιώνια φιλία’ της Σερβίας με τη Ρωσία, βλέπεις την Gazprom, βλέπεις τα μέσα ενημέρωσης να ακολουθούν μάλλον φιλορωσική, παρά φιλοευρωπαϊκή γραμμή».

Ο Αντρέι Κοβάτσεφ ανήκει στο συντηρητικό κόμμα GERB του πρώην πρωθυπουργού Μπόικο Μπορίσοφ και στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), τη μεγαλύτερη πολιτική ομάδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Εκφράζει την ανησυχία του και για τη συνεργασία της Σερβίας με τη Ρωσία και την Κίνα στον αμυντικό τομέα. Ως παράδειγμα αναφέρει το «ανθρωπιστικό κέντρο» που εγκαινίασε η Μόσχα στη Νις, την τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Σερβίας. Δυτικοί αξιωματούχοι υποψιάζονται ότι στην πραγματικότητα πρόκειται για στρατιωτική βάση στην καρδιά των Βαλκανίων και μάλιστα σε χώρα που φιλοδοξεί να γίνει μέλος της ΕΕ. Εάν οι εκτιμήσεις ευσταθούν, θα ήταν η πρώτη στρατιωτική βάση της Ρωσίας εκτός συνόρων μετά τη διάλυση του «Συμφώνου της Βαρσοβίας».

Παρά τις αντιξοότητες, η πρωτοβουλία Open Balkan επιχειρεί τώρα να διασυνδέσει τις οικονομίες των έξι χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στα πρότυπα της ΕΕ, για παράδειγμα με την αμοιβαία αναγνώριση επαγγελματικών προσόντων ή με την προώθηση εμπορικών και επιστημονικών ανταλλαγών. Ταχύρρυθμο «φροντιστήριο» στον προθάλαμο της Ευρώπης ή απλώς ένα «βραβείο της παρηγοριάς» με την ένταξη να αναβάλλεται για αργότερα;

«Ούτε το ένα, ούτε το άλλο», λέει ο Αντρέι Κοβάτσεφ στην Deutsche Welle. «Υπήρχε η Διαδικασία του Βερολίνου, τώρα υπάρχει και η διαδικασία Open Balkan. Πρέπει να βλέπουμε θετικά κάθε βήμα που γίνεται για να έχουν περισσότερες ευκαιρίες οι νέοι άνθρωποι, οι πόλιτες γενικότερα. Φοβάμαι όμως ότι οδηγούμαστε σε λάθος κατεύθυνση, εάν η Σερβία επιχειρήσει να αναλάβει ηγετικό ρόλο σε αυτή την πρωτοβουλία, εάν θελήσει να ομιλεί για ολόκληρα τα Βαλκάνια. Βλέπουμε την καλή σχέση που έχει ο Σέρβος πρόεδρος Βούτσιτς με τον Ούγγρο πρωθυπουργό Όρμπαν. Του χρόνου μπορεί να γίνουν πρόωρες εκλογές στα Σκόπια. Και αν επικρατήσει ο Χρίστιαν Μιτσκόσκι του DPMNE, τότε θα προκύψει ένα τρίο Όρμπαν, Βούτσιτς και Μιτσκόσκι με την ίδια ιδεολογική κατεύθυνση…»