Ποια θα είναι πλέον η τιμή του πετρελαίου;

Από σήμερα έχει τέθηκε σε ισχύ αυτό που είναι ίσως η πιο σκληρή κύρωση κατά της Ρωσίας έως τώρα: το εμπάργκο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο ρωσικό πετρέλαιο. Πώς όμως ακριβώς θα λειτουργεί στην πράξη και ποιες θα είναι οι συνέπειες για την παγκόσμια αγορά – και στο βενζινάδικο; 

Στα τέλη Μαΐου, οι αρχηγοί κυβερνήσεων και κρατών της ΕΕ συμφώνησαν σε εμπάργκο πετρελαίου κατά της Ρωσίας ως μέρος του έκτου πακέτου κυρώσεων. Μετά από μια εξάμηνη μεταβατική περίοδο, από σήμερα ισχύει το πρώτο μέρος του εμπάργκο. Επισήμως, ωστόσο, επηρεάζει μόνο το πετρέλαιο των δεξαμενοπλοίων. Αυτό θα αποτρέψει τις παραδόσεις ρωσικού πετρελαίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση δια θαλάσσης. Εντούτοις, η μεταφορά της πρώτης ύλης μέσω αγωγών εξαιρείται από αυτό και επομένως, εξακολουθεί να επιτρέπεται, κάτι που θεωρήθηκε ως παραχώρηση προς την Ουγγαρία. Επί του παρόντος, τα δύο τρίτα του εισαγόμενου ρωσικού πετρελαίου έρχονται στην ΕΕ μέσω δεξαμενοπλοίων και το υπόλοιπο μέσω αγωγών.

Οι ναυτιλιακές εταιρείες στην ΕΕ επιτρέπεται, επίσης, να μεταφέρουν ρωσικό αργό πετρέλαιο μόνο εάν πωλείται σε τιμές χαμηλότερες ή στο νέο ανώτατο όριο τιμών της G7. Και τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ συμφώνησαν σε ανώτατο όριο τιμής 60 δολαρίων το βαρέλι το Σαββατοκύριακο.

Δεδομένου ότι οι ΗΠΑ και η Ευρώπη κυριαρχούν στην ασφαλιστική αγορά για τα πετρελαιοφόρα, τα μη ρωσικά πλοία θα μπορούσαν επίσης να έχουν προβλήματα ασφάλισης του φορτίου τους.

Ως προς το εάν υπάρχουν εξαιρέσεις, η Βουλγαρία, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, ενδέχεται να συνεχίσει να εισάγει αργό και ορυκτέλαια δια θαλάσσης μέχρι το τέλος του 2024. Η Κροατία ενδέχεται επίσης να επιτρέψει την εισαγωγή ρωσικού αερίου κενού έως το τέλος του επόμενου έτους.

Ως προς το δεύτερο στάδιο του εμπάργκο, πρέπει να επισημανθεί ότι, από τις 5 Φεβρουαρίου του 2023, τα προϊόντα διύλισης ορυκτελαίων θα επηρεαστούν επίσης από το ευρωπαϊκό εμπάργκο. Τα κράτη μέλη της ΕΕ που συνεχίζουν να αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο από αγωγούς δεν θα μπορούν πλέον να το μεταπωλούν σε άλλες χώρες της ΕΕ ή τρίτες χώρες από τον Φεβρουάριο για λόγους ανταγωνισμού.

Ως προς το με ποιο τρόπο το εμπάργκο θα επηρεάσει τη ρωσική οικονομία, καλό είναι να ληφθεί υπ’ όψη ότι, μέχρι τον Μάρτιο, η Ρωσία ήταν ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο και ήταν υπεύθυνη για περίπου το 12% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου. Η αγορά ενέργειας στη Ρωσία αντιπροσωπεύει περίπου το 30% του συνόλου του ρωσικού Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος. Ως εκ τούτου, το εμπάργκο είναι πιθανό να πλήξει καίρια τη ρωσική οικονομία. Η Commission μιλάει ακόμη και για πιο σημαντικά αποτελέσματα. Συνολικά, οι εισαγωγές πετρελαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τη Ρωσία πρόκειται να μειωθούν κατά περίπου 90% έως τις αρχές του 2023. Το ποσοστό είναι οδυνηρό για τη Ρωσική Ομοσπονδία.

Καταληκτικά, σχεδόν το ήμισυ του συνόλου των εξαγωγών πετρελαίου της Ρωσίας πηγαίνει στην ΕΕ. Το 2021, τα κράτη μέλη εισήγαγαν αργό πετρέλαιο αξίας 48 δισεκατομμυρίων ευρώ και προϊόντα διύλισης πετρελαίου αξίας 23 δισεκατομμυρίων ευρώ. Ο βαθμός στον οποίο το εμπάργκο θα επηρεάσει τη ρωσική οικονομία θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το αν η Ρωσία μπορεί να βρει αγοραστές που θα καλύψουν τις ευρωπαϊκές ζημίες, «κάτι» που, προς το παρόν, φαίνεται αρκετά δύσκολο να επιχτευχθεί.