DW: Παρακολουθήσεις – Ένα πανευρωπαϊκό σκάνδαλο

Όταν ο Έλον Μασκ αγόραζε το Twitter, o Ευρωπαίος Επίτροπος για την Εσωτερική Αγορά Τιερί Μπρετόν προειδοποιούσε τους Αμερικανούς, ότι θα πρέπει να τηρούν τους κανόνες της ΕΕ. Αλλά όταν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις χρησιμοποιούν λογισμικό παρακολούθησης, τα θεσμικά όργανα των Βρυξελλών αδιαφορούν. Αυτό υποστηρίζει η Ολλανδέζα ευρωβουλευτής των Φιλελευθέρων (Renew Europe) Σοφί Ιν ‘τ Βελντ, εισηγήτρια της επιτροπής PEGA του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που εξετάζει τις καταγγελίες για υποκλοπές στην ΕΕ.

«Πανευρωπαϊκή» υπόθεση η «κατάχρηση» λογισμικού

Ένα πρώτο συμπέρασμα της εξεταστικής επιτροπής, το οποίο η ευρωβουλευτής παρουσίασε την Τρίτη στις Βρυξέλλες, αναφέρει ότι «η κατάχρηση (λογισμικού) αποτελεί πανευρωπαϊκό σκάνδαλο» και ότι «κράτη-μέλη έχουν χρησιμοποιήσει το λογισμικό υποκλοπών εναντίον πολιτών τους για πολιτικούς λόγους και για να καλύψουν υποθέσεις διαφθοράς και εγκληματικές δραστηριότητες». Σημειώνει επίσης ότι καμία από τις αρμόδιες εθνικές αρχές δεν ήταν διατεθειμένη να παραχωρήσει συγκεκριμένες πληροφορίες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, γι’ αυτό αξιοποιήθηκαν «δημόσια προσβάσιμες πηγές».

Παρά ταύτα η επιτροπή εκτιμά ότι έχει συγκεντρώσει αρκετές πληροφορίες. «Εάν το παζλ αποτελείται από συνολικά 1.000 κομμάτια, εμείς έχουμε στα χέρια μας τα 900», εκτιμά η Σοφί Ιν ‘τ Βελντ. Η ίδια υποστηρίζει ότι όλα τα κράτη-μέλη έχουν αγοράσει λογισμικό παρακολούθησης, ενώ ορισμένες χώρες το εμπορεύονται με σημαντικό κέρδος. «Κύπρος και Βουλγαρία είναι κόμβοι εξαγωγών, η Ιρλανδία προσφέρει ελκυστικούς φορολογικούς όρους, ενώ το Λουξεμβούργο αποτελεί κέντρο χρηματοδότησης για πολλούς ‘παίκτες’ της αγοράς», αναφέρει. Η ετήσια συνάντησή των «πρωταγωνιστών», το αποκαλούμενο Wiretapper’s ball, γίνεται κάθε χρόνο στην Πράγα, ενώ η Μάλτα αποτελεί προνομιακό χώρο διαμονής τους.

Παράδειγμα αποτελεί η ισραηλινή εταιρεία NSO. Κατασκευάζει το λογισμικό παρακολούθησης Pegasus, που προκάλεσε πολιτικό σκάνδαλο στην Ελλάδα. Είναι παρούσα στην Κύπρο και στη Βουλγαρία, αλλά διεκπεραιώνει τις οικονομικές της δραστηριότητες μέσω Λουξεμβούργου. Αξιοποιεί τις θεμελιώδεις ελευθερίες της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς, καθώς και την ελευθερία στη μετακίνηση προσώπων. Όπως επισημαίνεται στην έκθεση της PEGA, η πώληση του λογισμικού είναι κερδοφόρος, αλλά αδιαφανής εκ προθέσεως, ενώ ο σχετικός τζίρος «έχει απογειωθεί».

Ελλάδα, Ουγγαρία, Πολωνία στο επίκεντρο

Το πλέον επιφανές θύμα των παρακολουθήσεων στην Ελλάδα είναι ο πρόεδρος και ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ Νίκος Ανδρουλάκης. Στο κινητό του εντοπίστηκε το λογισμικό παρακολούθησης Predator. Στο μεταξύ, μεγαλώνει ο κατάλογος των προσώπων που λέγεται ότι έπεσαν θύματα παρακολούθησης. Το Σαββατοκύριακο ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης αρνήθηκε εκ νέου ότι έχει οποιαδήποτε σχέση με τις αιτιάσεις περί υποκλοπών. Όπως δήλωσε στον τηλεοπτικό σταθμό ANT1 «είναι ντροπή να πιστεύει κανείς ότι ο πρωθυπουργός παρακολουθεί τους ίδιους τους υπουργούς του».

Από την πλευρά του ο Νίκος Μαραντζίδης, καθηγητής ειδικός σε θέματα ΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, αποδίδει ευθύνες στον πρωθυπουργό. «Στην αρχή έλεγε ότι όλα είναι νόμιμα, τώρα λέει ότι θα διευθετήσει τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν με το Pegasus και το Predator. Είναι αδύνατον να πιστέψει κανείς όλες αυτές τις δηλώσεις», επισημαίνει. «Αλλά το χειρότερο είναι ότι το σκάνδαλο κλονίζει την εμπιστοσύνη των Ελλήνων στη δημοκρατική θωράκιση της χώρας. Πολλοί έχουν σοκαριστεί, καθώς μπαίνουμε σε μία νέα περίοδο αυταρχισμού», επισημαίνει. Στο μεταξύ η ελληνική κυβέρνηση δεσμεύεται ότι θα απαγορεύσει την πώληση λογισμικού παρακολουθήσεων.

Αναλυτική αναφορά περιέχει η έκθεση του Ευρωκοινοβουλίου και για τις εξελίξεις στην Ουγγαρία και την Πολωνία. Όπως σημειώνει, η Ουγγαρία είναι μία από τις πρώτες χώρες που εμπλέκονται στο πανευρωπαϊκό σκάνδαλο. Σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία περισσότεροι από 300 ακτιβιστές, δημοσιογράφοι, δικηγόροι και άλλοι έχουν πέσει θύματα παρακολουθήσεων, καθώς «η χρήση του Pegasus φαίνεται να αποτελεί μέρος μίας οργανωμένης στρατηγικής για την υπονόμευση της ελευθερίας του τύπου και της ελευθερίας της γνώμης». Όσο για την Πολωνία, διευρύνει τη νομική βάση για την κατοχύρωση των παρακολουθήσεων, με αποτέλεσμα «να συρρικνώνονται τα δικαιώματα των θυμάτων και στην πράξη να καθίσταται άνευ νοήματος η προσφυγή τους σε ένδικα μέσα».

«Απαιτείται νέο πλαίσιο προστασίας»

Σε αναφορά προς τα αρμόδια όργανα του ΟΗΕ η «Διεθνής Αμνηστία» έχει συγκεντρώσει περισσότερες από 100.000 υπογραφές πολιτών, που ζητούν να απαγορευθεί η πώληση, αλλά και η διάδοση του λογισμικού υποκλοπών. «Είναι απαραίτητο να προστατεύουμε καλύτερα τα ανθρώπινα δικαιώματα, όταν εξάγουμε τεχνολογικά προϊόντα παρακολούθησης», τονίζει η επικεφαλής της «Διεθνούς Αμνηστίας» Ανιές Καλαμάαρ. Επισημαίνει ότι «διανύουμε μία παγκόσμια κρίση, με το λογισμικό παρακολούθησης να χρησιμοποιείται για στοχευμένες επιθέσεις στην  ιδιωτική ζωή δημοσιογράφων, ακτιβιστών και δικηγόρων, προκειμένου αυτοί να σιωπήσουν ή να εκφοβισθούν» και δηλώνει ότι κράτη-μέλη του ΟΗΕ δεν πρέπει ούτε να χρησιμοποιούν, αλλά ούτε και να ανέχονται να χρησιμοποιείται λογισμικό παρακολουθήσεων ως «εργαλείο καταστολής».

Ένα «μορατόριουμ» στη χρήση του λογισμικού προτείνει από την πλευρά της η εισηγήτρια της Ευρωβουλής Σοφί Ιν ‘τ Βελντ. Η ίδια ζητεί την πλήρη διαλεύκανση -κατά προτίμηση από την Ιντερπόλ- των αιτιάσεων που έχουν διατυπωθεί μέχρι σήμερα, ενώ παράλληλα προτείνει τη θέσπιση νέου νομικού πλαισίου για τη νόμιμη χρήση του λογισμικού, καθώς και την επιβολή περιορισμών στην εμπορία και εξαγωγή του. Παραδέχεται ωστόσο ότι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει μηχανισμός, που μπορεί να υλοποιήσει αυτές τις προτάσεις.

πηγή:DW