«Εδώ είναι Βαλκάνια»

Τον περίφημο στίχο «εδώ είναι Βαλκάνια, δεν είναι παίξε – γέλασε» τον αγνοεί η Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά τον διαπιστώνει στην πράξη κάθε φορά που κάποιος Ευρωπαίος αξιωματούχος επισκέπτεται την περιοχή μας, προκειμένου να κατευνάσει τις εστίες έντασης στην περιοχή μας. Στο συμπέρασμα αυτό οδηγείται και η Πρόεδρος της Επιτροπής με την ολοκλήρωση των πενθήμερων επαφών της στη Χερσόνησό μας.

Μέχρι και την εκδήλωση της πολεμικής σύγκρουσης ανάμεσα στη Ρωσία και την Ουκρανία, τα Βαλκάνια θεωρούνταν ως η «πυριταδοποθήκη της Ευρώπης»,  η πιο εύφλεκτη περιοχή της γηραιάς ηπείρου. Στο βαλκανικό σκηνικό εκτυλίχθηκαν αιματηρές πολεμικές αναμετρήσεις από την επαύριον του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αφήνοντας πίσω τους ανοιχτές πληγές, στις οποίες προστίθεται ένα πλέγμα σοβαρών αντιθέσεων.

Πιο συγκεκριμένα, το ονοματολογικό της Βόρειας Μακεδονίας αντιμετωπίζεται από τη Συνθήκη των Πρεσπών. Πλέον, τα Σκόπια αποκαλούνται Βόρεια Μακεδονία. Ωστόσο, αρκετές και ισχυρές φωνές αντιτίθενται στην εν λόγω Συμφωνία και επιφυλάσσονται για πιθανή αναθεώρησή της.

Κι αν αυτό είναι ο βασικό ζήτημα για την ελληνική πλευρά,  υπάρχουν αρκετές λανθάνουσες συγκρούσεις και ορισμένες από αυτές δεν έχουν κλιμακωθεί χάρη κυρίως στην παρουσία ξένων στρατευμάτων που αναπτύσσονται στο έδαφος σε διεθνείς ειρηνευτικές αποστολές.

Επιπλέον, υπάρχει η σαφής διαφωνία μεταξύ Βουλγαρίας και Βόρειας Μακεδονίας για την εθνική ταυτότητα της Μακεδονίας και την προέλευση της γλώσσας της. Η Βόρεια Μακεδονία έχει πραγματοποιήσει σημαντικά βήματα εξευρωπαϊσμού, αλλά η Βουλγαρία επιμένει στις ενστάσεις της, γεγονός που συμβάλλει στην καθυστέρηση ως προς τη διαδικασία ένταξης των Σκοπίων στην Ε. Ε.

Ωστόσο, κυριότερη διαφωνία είναι αυτή που χωρίζει την Σερβία από το Κόσοβο. Αναμφίβολα, πρόκειται για τη σύγκρουση με τη μεγαλύτερη πιθανότηρα αποσταθεροποίησης την τελευταία δεκαετία. Το Κοσσυφοπέδιο κηρύσσει την ανεξαρτησία του το 2008, αλλά δεν αναγνωρίζεται ακόμη από την Ελλάδα κυρίως για λόγους που σχετίζονται με τη Θράκη και με το Κυπριακό. Η πρώην σερβική επαρχία αναγνωρίζεται όμως από τα 98 από τα 193 κράτη – μέλη του ΟΗΕ.

Για τη Σερβία, που είναι άμεσα ενδιαφερόμενη χώρα, η αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου αντιπροσωπεύει ένα θέμα ταμπού, καθώς και «πολιτική αυτοκτονία» για οποιονδήποτε Σέρβο πρόεδρο, ανεξάρτητα από τους ιδεολογικούς προσανατολισμούς του. Η ευρωπαϊκή διαμεσολάβηση επιχειρεί, εδώ και χρόνια, να επιτύχει έναν σαφώς λιγότερο φιλόδοξο στόχο: την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Βελιγραδίου και Πρίστινα. Δηλαδή, τα δύο μέρη να συμφωνήσουν σε κανόνες συνύπαρξης, που θα αποτρέψουν το σενάριο  της επιστροφής σε εμπόλεμη κατάσταση.

Αυτό ακριβώς συνέβη το περασμένο καλοκαίρι ενόψει της έλλειψης αμοιβαίας αναγνώρισης των εθνικών εγγράφων ταυτότητας ή των πινακίδων αυτοκινήτου που εκδόθηκαν από το άλλο μέρος. Στα μέσα Αυγούστου, η μεσολάβηση των Βρυξελλών σε μια τριμερή σύνοδο κορυφής κατέληξε σε συμφωνία για τα εθνικά έγγραφα ταυτότητας, αλλά όχι για τις πινακίδες κυκλοφορίας. Στις 31 Οκτωβρίου, αύριο δηλαδή, λήγει η ενδιάμεση συμφωνία που διέπει αυτό το θέμα, επομένως υπάρχει κίνδυνος νέων συγκρούσεων στα σύνορα, ειδικά εάν η αστυνομία του Κοσσυφοπεδίου εμποδίσει βίαια τους πολίτες της Σερβικής μειονότητας του Κοσσυφοπεδίου να κυκλοφορούν με κρατικές πινακίδες κυκλοφορίας σερβικά.

Ωστόσο, η εξέλιξη δεν ήταν η επιθυμητή. Όπως μεταδίδεται από τα διεθνή μέσα ενημέρωσης, η Ευρωπαϊκή Ένωση εξέφρασε χθες την απογοήτευσή της που η κυβέρνηση του Κοσσυφοπεδίου δεν άκουσε τη συμβουλή του μπλοκ και των Ηνωμένων Πολιτειών να παρατείνει την προθεσμία για τη μετατροπή των πινακίδων αυτοκινήτων που εκδίδονται από τη Σερβία σε εκείνες του Κοσσυφοπεδίου.

Όλες αυτές οι έριδες και αυτή η πλέον πρόσφατη εξέλιξη καθυστερούν εξ αντικειμένου την βαλκανική διεύρυνση της Ε.Ε. και καλλιεργούν την επιφυλακτικότητα έναντι της διεύρυνσης από σημαντική μερίδα της Ευρώπης των 27. Η απειλή ανάφλεξης στη βόρεια γειτονιά μας επανακάμπτει. Με πολλαπλές εστίες έντασης.