Βραζιλία: Στον αστερισμό του δίδυμου λαϊκισμού

Σε ελάχιστες ώρες, την Κυριακή, οι πολίτες καλούνται να εκλέξουν τον νέο Πρόεδρο της χώρας, επιλέγοντας ανάμεσα στον αριστερό Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα και τον δεξιό Ζαΐχ Μπολσονάρου, με τα έως τώρα δημοσκοπικά ευρήματα να καταγράφουν ένα μικρό αλλά επαρκές προβάδισμα για τον Λούλα.

Ανάμεσα στους δύο υποψηφίους καταγράφεται μια συνεχής κλιμάκωση της πολιτικής αντιπαράθεσης, στοιχείο γνώριμο και οικείο τόσο για τον υποψήφιο της αριστεράς Λούλα, όσο και κυρίως για τον σημερινό Πρόεδρο της Βραζιλίας Μπολσονάρου.

Ουσιαστικά, αυτό που διαδραματίζεται στη χώρα, είναι μια σύγκρουση δύο τύπων λαϊκισμού. Πρόκειται για μια αντιπαράθεση μέχρις εσχάτων δίδυμων λαϊκισμών, που, ως τέτοιοι, παρουσιάζουν ορισμένες βασικές ομοιότητες, αλλά και διαφορές.

Αμφότεροι δυσπιστούν απέναντι στην αναγκαιότητα και την ορθότητα του κανόνα, του πλαισίου, επιζητώντας την άμεση σχέση με τις μάζες, και επικαλούνται το κράτος ως επιχειρηματικό παράγοντα, ως επιχειρηματικό παίκτη.

Ωστόσο, ο Μπολονσάρου επιδεικνύει, έως τώρα, έναν πιο υψηλό βαθμό λαϊκιστικού λόγου.

Κατά πρώτον, η ίδια η εκλογική διαδικασία αποτελεί, κατά τον Μπολονσάρου, μια κατεξοχήν ύποπτη διαδικασία, η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους αντιπάλους του, τους εκπροσώπους της ριζοσπαστικής αριστεράς του Λούλα. Ο Μπολονσάρου εκφράζει συνεχώς αμφιβολίες ως προς την αξιοπιστία της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας και δεν κρύβει την προτίμηση για την πλήρη επάνοδο στην παραδοσιακού τύπου ψηφοφορία.

Επιπλέον, ο Πρόεδρος της Βραζιλίας χρησιμοποιεί την κλασική λαϊκιστική λογική, την οποία συναντούμε παγκοσμίως, ότι μόνον ένας ειδικός μπορεί να αποφανθεί επί του αντικειμένου. Έτσι, είναι χαρακτηριστικό ότι, κατά τον Μπολονσάρου, μόνον ένας αστυνομικός έχει τη νομιμότητα να μιλήσει για την ασφάλεια του δρόμου, μόνον ένας εργάτης μπορεί να μιλήσει για τις φιλοδοξίες των λαϊκών τάξεων, μόνο ένας δικαστής ή δικαστής πρέπει να έχει κάτι να πει σχετικά με την κατάσταση της δικαιοσύνης.

Για τον εαυτό του επιφυλάσσει τον άκρως προνομιακό ρόλο του ενοποιητικού προσώπου, του χαρισματικού πολιτικού ηγέτη που μπορεί να συναρθρώνει όλα τα κοινωνικά αιτήματα και να τα εκφράζει πολιτικά.

Ως τώρα, η πολιτική αυτή «γραμμή» απέδωσε καρπούς. Απομένει να αποδειχθεί και στον δεύτερο γύρο απέναντι στον Λούλα, που, όμως, παρουσιάζει περισσότερες πιθανότητες εκλογής.