Το Ιράν σε ιδιότυπο καθεστώς πολιορκίας

Το κλίμα εξέγερσης που συγκλονίζει το Ιράν από τις 16 Σεπτεμβρίου συνορεύει, ολοένα και περισσότερο, με μια πραγματική επανάσταση. Αυτή είναι η εντύπωση που αποκομίζει ο αναλυτής παρακολουθώντας τα σχετικά αφιερώματα στον τύπο, έντυπο και ηλεκτρονικό.

Ο θάνατος της 22χρονης Μάχσα Αμινί, που συνελήφθη από την αστυνομία ηθών για παραβίαση του κώδικα ένδυσης αναφορικά με το χιτζάμπ, έχει εγείρει ένα κύμα διαμαρτυρίας σε εντυπωσιακή πλέον κλίμακα.

Σε ολόκληρη τη χώρα, τον τελευταίο μήνα, οι διαδηλώσεις κατά του καθεστώτος έχουν πολλαπλασιαστεί, παρά την καταστολή, η οποία εξακολουθεί να είναι σφοδρή, από τους Φρουρούς της Επανάστασης, την πολιτοφυλακή στην οποία βασίζεται το καθεστώς και η οποία  δημιουργήθηκε το 1979 από τους μουλάδες.

Πολλοί νέοι έχουν χυθεί στους δρόμους και πολλές γυναίκες διαμαρτύρονται για τη δικτατορία του χιτζάμπ, τον ολοκληρωτισμό του αυστηρού ενδυματολογικού κώδικα. Πλέον, σε πολλές πανεπιστημιουπόλεις, φοιτητές διαδηλώνουν, στον απόηχο μιας μακράς παράδοσης διαμαρτυρίας κατά του καθεστώτος, το οποίο, όμως, κατορθώνει έως τώρα να καταστέλλει.

Το γυναικείο ερώτημα, σε αυτή την εξέγερση του 2022, προσθέτει ένα κρίσιμο στοιχείο στη δυσαρέσκεια: μια επιθυμία για χειραφέτηση, που διαχέεται σε όλη τη χώρα. Σε αυτό το πολύχρωμο κίνημα διαμαρτυρίας έχουν εν μέρει ενταχθεί και οι εργαζόμενοι σε χειρωνακτικές εργασίες. Το κίνημα δεν είναι πλέον μονοκατηγοριακό και μονοσήμαντο, αλλά αγκαλιάζει ευρύτερα στρώματα και κοινωνικές ομάδες.

Το ερώτημα που προκύπει είναι ένα είναι δυνατή η ανατροπή του καθεστώτος. Αυτό είναι το κεντρικό ερώτημα, όπως συμβαίνει με κάθε εξέγερση. Οι προηγούμενες καταστολές και η μοίρα των αραβικών επαναστάσεων του 2011 δείχνουν ότι οι αντιδράσεις των καθεστώτων αυτών απαιτούν μεγάλη προσοχή. Το επιστύλιο του καθεστώτος είναι ακριβώς οι Φρουροί της Επανάστασης. Πρόκειται για την ένοπλη πτέρυγα της καταστολής, ένα κράτος εν κράτει, καθώς η επιρροή τους στην οικονομία έχει αυξηθεί με τα χρόνια. Πίσω από την πρόσοψη της πουριτανικής ισλαμικής τάξης, η διαφθορά διαποτίζει ολόκληρο το σύστημα, λοιπόν.

Και το πέρασμα, σε δύο περιπτώσεις, των λεγόμενων «μετριοπαθών προέδρων», του Μοχάμαντ Χαταμί και του Χασάν Ροχανί, δεν άλλαξε ριζικά την κατάσταση. Το ιρανικό καθεστώς δεν μπορεί πια να μεταρρυθμιστεί ουσιαστικά.

Το ισχυρό γνώρισμα του κινήματος αυτού είναι ο αυθόρμητος χαρακτήρας του και το ότι υπερβαίνει όλες τις διαιρέσεις της ιρανικής κοινωνίας. Η αδυναμία του είναι ίσως, ακριβώς, η έλλειψη δομημένης οργάνωσης. Ένα ζήτημα, που θα έπρεπε να αρχίζει να απασχολεί περισσότερο τους Ιρανούς και τις Ιρανές.