Η δίδυμη αναδίπλωση Πούτιν

Μετά την παράνομη προσάρτηση τεσσάρων περιοχών της Ουκρανίας – Ντονέτσκ, Λουχάνσκ, Χερσώνα και Ζαπορίζια –  Β. Πούτιν εμφανίστηκε στο ακροατήριό του στη Μόσχα αήττητος και αποφασισμένος να προχωρήσει, αν και οι αντικειμενικές εξελίξεις κινούνται προς την αντίθετη κατεύθυνση, αυτή της αναδίπλωσης του Ρώσου Προέδρου τόσο στο πεδίο της μάχης, όσο και σε πολιτικό επίπεδο.

Αναδίπλωση στο πεδίο

Στην πραγματικότητα, τα πράγματα φαίνονται διαφορετικά σε σχέση με τον τρόπο που τα παρουσιάζει ο Βλαντιμίρ Πούτιν. Οι ουκρανικές δυνάμεις έχουν προχωρήσει σε σημαντικές ανακαταλήψεις εδαφών.

Επιπλέον, η Ρωσία έχασε σχεδόν 6.000 στρατιώτες στον πόλεμο στη Ουκρανία,  σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που δημοσίευσε ο ίδιος ο Ρώσος Υπουργός Άμυνας, Σεργκέι Σοïγκού. Ο αριθμός αυτός είναι πολύ μικρότερος από τις εκτιμήσεις του Πενταγώνου, που κάνουν λόγο για 80.000 Ρώσους στρατιώτες που σκοτώθηκαν ή τραυματίστηκαν μόνο τους πρώτους έξι μήνες του πολέμου.

Ο Πούτιν ανακοίνωσε μερική επιστράτευση για τον πόλεμο στην Ουκρανία, με στόχο να συγκεντρώσει έως και 300.000 στρατιώτες. Πρόσφατα, διόρισε τον πρώτο γενικό διοικητή για τον πόλεμο στην Ουκρανία, τον στρατηγό Σεργκέι Σουροβίκι. Γνωστός για τις βάναυσες τακτικές του, ο στρατηγός υπηρέτησε προηγουμένως στους πολέμους στην Τσετσενία και τη Συρία. Ο διορισμός του, στα δυτικά μέσα ενημέρωσης, έχει χαρακτηριστεί ως προσπάθεια του Κρεμλίνου να βελτιώσει τις αποτυχίες στο πεδίο της μάχης. Πρόκειται, δηλαδή, για μια έμμεση παραδοχή της στρατιωτικής και πολιτικής αναδίπλωσης της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

Επίσης, οι σκληροπυρηνικοί Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν αρχίσει να εκφράζουν ανοιχτά την οργή τους. Ο επικεφαλής της Τσετσενίας, Ραμζάν Καντίροφ, έχει επιτεθεί ευθέως σε Ρώσους στρατιωτικούς διοικητές, καταλγίζοντας αποτυχίες στην Ουκρανία. Ο Καντίροφ έχει επίσης στείλει τους στρατιώτες του να πολεμήσουν στη γειτονική χώρα, δηλώνοντας παράλληλα πως «εάν δεν υπάρξουν αλλαγές στη στρατηγική σήμερα ή αύριο, θα αναγκασθώ να μιλήσω με την ηγεσία του Υπουργείου Άμυνας και την ηγεσία της χώρας για να εξηγήσω την πραγματική κατάσταση επί τόπου».

Ο Ρώσος ολιγάρχης Γεβγένι Πριγκοζίν, ιδρυτής της μισθοφορικής ομάδας Βάγκνερ, επέκρινε επίσης το Υπουργείο Άμυνας, του οποίου ηγείται ο πιστός του Πούτιν Σεργκέι Σοïγκού.

Και ας μην λησμονούμε ότι περισσότεροι από 40 τοπικούς αιρετούς αξιωματούχους σε όλη τη Ρωσία έχουν υπογράψει μια αναφορά που υποστηρίζει με ενάργεια: «Απαιτούμε την παραίτηση του Βλαντιμίρ Πούτιν από τη θέση του Προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας».

Αναδίπλωση στο Κρεμλίνο

Πλέον, το ερώτημα είναι: Αυτές οι ανοιχτές διαφωνίες θα έχουν πολιτικές συνέπειες για τον Πούτιν;

Το καθεστώς του Πούτιν είναι χτισμένο σε αμοιβαία οφέλη – δηλαδή οι ολιγάρχες και οι περιφερειακοί ηγέτες έχουν λάβει άδεια να εισπράττουν μερίδια από τα δημόσια έσοδα, με αντάλλαγμα την πίστη τους. Εάν παρεκκλίνουν από αυτήν τη γραμμή, είναι δυνατόν να καταστραφούν μέσα σε μια νύχτα.

Επιπρόσθετα, μόνο λίγοι δεν είναι οι διεθνείς αναλυτές που περιγράφουν το ρωσικό καθεστώς ως ένα καταπιεστικό καθεστώς, με αρκετά εργαλεία και νόμους για να κρατούν τους πολίτες υπό έλεγχο.

Και δεν είναι ανακριβές ότι δεν υπάρχουν σημάδια ρωγμών στο ρωσικό καθεστώς που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην πτώση του. Όμως, υπάρχουν αρκετά σενάρια, αρκετά ενδχόμενα, που θα μπορούσαν να το θέσουν σε κίνδυνο.

Αναμφίβολα, μια καταστροφική στρατιωτική απώλεια, ακόμη μεγαλύτερη από αυτή που υφίσταται το καθεστώς τώρα.  Η ανάκτηση περισσότερων εδαφών από την πλευρά της Ουκρανίας θα κλόνιζε περισσότερο το καθεστώς, αλλά δεν θα οδηγούσε απαραίτητα στην πρώτη του.

Εδώ παρεισφρέει ο παράγοντας των κυρώσεων της Δύσης κατά της Ρωσίας. Αν οι κυρώσεις αυξηθούν, ο κίνδυνος για τον Πούτιν θα είναι πιο άμεσος, γιατί οι ρωσικές ελίτ θα αρχίσουν να τον βλέπουν ως εμπόδιο για τα πλούτη τους.

Και ως προς τις λαϊκές διαμαρτυρίες που θα ανέτρεπαν τον Πούτιν, θα έπρεπε να υπάρξει ένα μεγάλο και διαρκές κίνημα στη Ρωσία. Αλλά, προς το παρόν τουλάχιστον, αυτό δεν φαίνεται ότι πρόκειται να συμβεί, δεν φαίνεται ότι θα υπάρξει κάποιο συνεχές κίνημα που θα τον απομάκρυνε από την εξουσία. Πιο ρεαλιστικό σενάριο είναι η ανώτατη ελίτ να στραφεί εναντίον του Πούτιν.

Δεν είναι σαφές ποιο ενδεχόμενο συγκεντρώνει τις περισσότερες πιθανότητες επαλήθευσης. Είναι όμως βέβαιο ότι το καθεστώς Πούτιν, αυτή η ιδιότυπη αυταρχία, γνωρίζει σημαντικές απώλειες τόσο στο πεδίο, όσο και σε πολιτικό επίπεδο. Η αναδίπλωση είναι ορατή. Δεν μπορεί να υποστηριχθεί, όμως, με βεβαιότητα το ίδιο για το ορατό μέλλον.