Φυσικό αέριο: Η έγκριση του κανονισμού φέρνει μια νέα πραγματικότητα στην Ευρώπη

Ένα από τα μεγάλα ζητήματα της Ευρώπης είναι η εξοικονόμηση ενεργειακών πόρων, προκειμένου ο χειμώνας να βγει όσο πιο αναίμακτα γίνεται. Γι’ αυτό το λόγο η Ευρωπαϊκή Ένωση, θέλοντας με κάποιο τρόπο να αυξήσει την ασφάλεια του εφοδιασμού, εξέδωσε έναν κανονισμό, ο οποίος αναφέρει πως όλα τα κράτη μέλη της Ένωσης θα μπουν σε εθελοντική μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου κατά 15%.

Παράλληλα προβλέπεται η δυνατότητα του Συμβουλίου να κηρύξει “κατάσταση επιφυλακής” όσον αφορά την ασφάλεια του εφοδιασμού, στην οποία περίπτωση η μείωση της ζήτησης αερίου θα καταστεί υποχρεωτική. Σκοπός της μείωσης της ζήτησης αερίου είναι η εξοικονόμηση και η προετοιμασία για πιθανές διαταραχές του εφοδιασμού με αέριο από τη Ρωσία, η οποία χρησιμοποιεί διαρκώς τον ενεργειακό εφοδιασμό ως όπλο.

Η συμφωνία

Τα κράτη μέλη συμφώνησαν να μειώσουν τη ζήτηση αερίου τους κατά 15 % σε σύγκριση με τη μέση κατανάλωσή τους τα τελευταία πέντε έτη, μεταξύ 1ης Αυγούστου 2022 και 31ης Μαρτίου 2023, εφαρμόζοντας μέτρα της επιλογής τους.

Αν και όλα τα κράτη μέλη θα καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να επιτύχουν τις μειώσεις, το Συμβούλιο προσδιόρισε ορισμένες απαλλαγές και δυνατότητες εφαρμογής μερικής ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, πλήρους παρέκκλισης από τον στόχο υποχρεωτικής μείωσης, προκειμένου να αντικατοπτρίζονται οι ιδιαίτερες καταστάσεις των κρατών μελών και να διασφαλίζεται ότι οι μειώσεις του αερίου θα συμβάλουν αποτελεσματικά στην αύξηση της ασφάλειας του εφοδιασμού στην ΕΕ.

Εξαιρέσεις

Το Συμβούλιο συμφώνησε να απαλλαγούν τα κράτη μέλη που δεν είναι διασυνδεδεμένα με τα δίκτυα αερίου άλλων κρατών μελών από τις υποχρεωτικές μειώσεις του αερίου, καθώς δεν θα είναι σε θέση να ελευθερώσουν σημαντικούς όγκους αερίου προς όφελος άλλων κρατών μελών. Θα απαλλαγούν επίσης τα κράτη μέλη των οποίων τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας δεν είναι συγχρονισμένα με το ευρωπαϊκό σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας και τα οποία εξαρτώνται περισσότερο από το αέριο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, σε περίπτωση αποσυγχρονισμού του συστήματός τους από το δίκτυο τρίτης χώρας, προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος κρίσης εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια.

Τα κράτη μέλη μπορούν να περιορίσουν τον στόχο μείωσής τους προκειμένου να προσαρμόσουν τις υποχρεώσεις τους για μείωση της ζήτησης εάν οι διασυνδέσεις τους με άλλα κράτη μέλη είναι περιορισμένες και εάν μπορούν να αποδείξουν ότι οι εξαγωγικές δυνατότητες και η εγχώρια υποδομή LNG τους χρησιμοποιούνται για τη διοχέτευση αερίου σε άλλα κράτη μέλη στον μέγιστο δυνατό βαθμό.

Επίσης, σύμφωνα με την απόφαση μπορούν επίσης να περιορίσουν τον στόχο μείωσής τους εάν έχουν υπερβεί τους στόχους τους όσον αφορά την αποθήκευση αερίου, εάν εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το αέριο ως προϊόν εφοδιασμού για ζωτικές βιομηχανίες ή εάν είναι σε θέση να χρησιμοποιούν διαφορετική μέθοδο υπολογισμού σε περίπτωση που η κατανάλωσή τους έχει αυξηθεί κατά τουλάχιστον 8 % το προηγούμενο έτος σε σύγκριση με τον μέσο όρο των τελευταίων πέντε ετών.

Πότε ενεργοποιείται η «κατάστασης επιφυλακής στην Ένωση»

Τα κράτη μέλη συμφώνησαν να ενισχυθεί ο ρόλος του Συμβουλίου όσον αφορά την κήρυξη «κατάστασης επιφυλακής στην Ένωση». Η κατάσταση επιφυλακής θα ενεργοποιείται με εκτελεστική απόφαση του Συμβουλίου, κατόπιν πρότασης της Επιτροπής. Η Επιτροπή υποβάλλει πρόταση για την κήρυξη «κατάστασης επιφυλακής στην Ένωση» σε περίπτωση σημαντικού κινδύνου σοβαρής έλλειψης ή εξαιρετικά υψηλής ζήτησης αερίου, ή εάν τουλάχιστον πέντε κράτη μέλη που έχουν κηρύξει κατάσταση επιφυλακής σε εθνικό επίπεδο ζητήσουν από την Επιτροπή να το πράξει.

Κατά την επιλογή των μέτρων μείωσης της ζήτησης, τα κράτη μέλη συμφώνησαν ότι θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο να δίδεται προτεραιότητα σε μέτρα που δεν επηρεάζουν τους προστατευόμενους πελάτες, όπως τα νοικοκυριά, και τις βασικές υπηρεσίες για τη λειτουργία της κοινωνίας, όπως οι κρίσιμες οντότητες, η υγειονομική περίθαλψη και η άμυνα. Μεταξύ των πιθανών μέτρων συγκαταλέγονται η μείωση του αερίου που καταναλώνεται στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, μέτρα για την ενθάρρυνση της μετάβασης σε άλλα είδη καυσίμων στη βιομηχανία, εθνικές εκστρατείες ευαισθητοποίησης, στοχευμένες υποχρεώσεις μείωσης της θέρμανσης και της ψύξης και μέτρα που βασίζονται στην αγορά, όπως ο πλειστηριασμός μεταξύ εταιρειών.

Επικαιροποίηση σχεδίων

Τα κράτη μέλη θα επικαιροποιούν τα εθνικά τους σχέδια έκτακτης ανάγκης, στα οποία θα καθορίζονται τα μέτρα μείωσης της ζήτησης που σχεδιάζουν, και θα υποβάλλουν τακτικά εκθέσεις στην Επιτροπή σχετικά με την πρόοδο των σχεδίων τους.

Ο κανονισμός εγκρίθηκε επίσημα μέσω γραπτής διαδικασίας. Της έγκρισης προηγήθηκε πολιτική συμφωνία που επιτεύχθηκε από τους υπουργούς κατά το έκτακτο Συμβούλιο Ενέργειας της 26ης Ιουλίου. Ο κανονισμός θα δημοσιευθεί τώρα στην Επίσημη Εφημερίδα και θα τεθεί σε ισχύ την επόμενη ημέρα.

Ο κανονισμός αποτελεί εξαιρετικό και έκτακτο μέτρο, το οποίο προβλέπεται για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Θα ισχύσει για ένα έτος και η Επιτροπή θα προβεί σε επανεξέταση προκειμένου να εκτιμηθεί το ενδεχόμενο παράτασής του υπό το πρίσμα της γενικής κατάστασης εφοδιασμού της ΕΕ με αέριο, έως τον Μάιο του 2023.