Ιταλία: Ποιος ήταν λόγος παραίτησης του Ντράγκι – Από την κορυφή στο ΕΚΤ στην πτώση της κυβέρνησης

Η παραίτηση του Μάριο Ντράγκι από την ηγεσία της ιταλικής κυβέρνησης έχουν βάλει σε ένα τέλμα τη Ιταλία, μιας και πλέον στη χώρα επικρατεί μια μεγάλη ανησυχία, μιας και η επιτυχία που είχε ως  πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, κατάφερε να σώσει το ευρώ το 2010 και πήγε με ένα σημαντικό credit στη διακυβέρνηση της χώρας του, αλλά τελικά δεν του βγήκε, γιατί η πολιτική είναι διαφορετική.

Ο νομπελίστας οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν, σε άρθρο του στο New York Times, αναφέρει πως ο Ντράγκι είναι «μεγαλύτερος» ως τραπεζίτης και από τον Πολ Βόλκερ, που έθεσε υπό έλεγχο τον πληθωρισμό, και από τον Μπεν Μπερνάνκι, που συνέβαλε ώστε να αποφευχθεί μια δεύτερη μεγάλη ύφεση.

Κατά κάποιον τρόπο, λοιπόν, δεν ήταν περίεργο το γεγονός ότι πέρυσι ο Ντράγκι τέθηκε επικεφαλής μιας νέας κυβέρνησης συνασπισμού στην Ιταλία, μιας κυβέρνησης εθνικής ενότητας που δημιουργήθηκε για να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της πανδημίας. Σε μια δημοκρατία που λειτουργεί όπως πρέπει, κανείς δεν θα έπρεπε να είναι αναντικατάστατος, πλην όμως ο Ντράγκι ήταν όντως ο μοναδικός που είχε το κύρος ώστε να τους κρατήσει όλους «ενωμένους» σε μια τέτοια χρονική συγκυρία, σημειώνει ο Κρούγκμαν.

Ωστόσο ακόμη και ο Ντράγκι τελικώς δεν τα κατάφερε, τελικώς, να φτάσει στις επόμενες εκλογές που ήταν κανονικά προγραμματισμένες για το 2023.

Όταν υπονομεύθηκε εκ των έσω, από τους ιδίους τους κυβερνητικούς του εταίρους, ο 74χρονος τεχνοκράτης πρωθυπουργός παραιτήθηκε, δημιουργώντας φόβους ότι οι επερχόμενες ιταλικές εκλογές της 25ης Σεπτεμβρίου πρόκειται να φέρουν στην εξουσία αντιδημοκρατικούς δεξιούς λαϊκιστές.

Η Ιταλία, όπως κάθε άλλη χώρα, είναι μοναδική από πολλές απόψεις, άλλα όχι έτσι όπως φαντάζονται πολλοί, σημειώνει ο αρθρογράφος των New York Times.

Σύμφωνα με τον Κρούγκμαν, η Ιταλία δεν είναι δημοσιονομικά ανεύθυνη, ούτε ανίκανη να διαχειριστεί τις εσωτερικές της υποθέσεις. Ενώ και η απειλή της ανόδου της αυταρχικής δεξιάς δεν είναι κάτι το ιδιαίτερο για τη συγκεκριμένη χώρα.

Είναι αληθές, ωστόσο, πως η Ιταλία έχει πρόβλημα με την οικονομική στασιμότητα. Ακόμη και πριν από την πανδημία, η Ιταλία είχε περάσει δύο περίπου δεκαετίες χωρίς καμία πραγματική αύξηση στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ.

Αυτή η στασιμότητα είναι μεν σημαντική, αλλά δεν φαίνεται να έχει διαδραματίσει κεντρικό ρόλο αναφορικά με τις τελευταίες εξελίξεις.

Κατά τα λοιπά, σε άλλους τομείς και σε άλλα μέτωπα, η Ιταλία παρουσιάζεται να είναι εξαιρετικά λειτουργική δεδομένης της φήμης της. Για παράδειγμα, έκανε πολύ καλύτερη δουλειά από τις Ηνωμένες Πολιτείες ως προς τον εμβολιασμό του πληθυσμού εν μέσω πανδημίας.

Τα τελευταία χρόνια, η Ιταλία είναι, επίσης, αρκετά πειθαρχημένη σε ό,τι έχει να κάνει με τις δαπάνες της, εάν δει κανείς για παράδειγμα την πορεία του πρωτογενούς δημοσιονομικού ισοζυγίου (primary fiscal balance).

Έως και την πανδημία, η Ιταλία είχε στην πραγματικότητα σταθερά πρωτογενή πλεονάσματα (consistent primary surpluses) λίγο μεγαλύτερα από την υπόλοιπη Ευρώπη ως μερίδιο του ΑΕΠ, ενώ αντιθέτως οι ΗΠΑ βρίσκονταν αντιμέτωπες με ελλείμματα.

Αυτήν τη φορά ωστόσο, εν έτει 2022, η κρίση στην Ιταλία μπορεί να αποδειχθεί περισσότερο δυσεπίλυτη από την κρίση του ευρώ πίσω στις αρχές της δεκαετίας του 2010. Γιατί;

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα παρουσίασε ένα νέο εργαλείο που υποτίθεται πως θα αποτρέψει τον κατακερματισμό της αγοράς ομολόγων – κρατικού χρέους στην ευρωζώνη, έναν κατακερματισμό που είχε σχεδόν σκοτώσει το ευρώ πριν από μια δεκαετία. Ο Πολ Κρούγκμαν ωστόσο, παρουσιάζεται να διατηρεί κάποιες επιφυλάξεις αναφορικά με την αποτελεσματικότητα όσων προωθεί η Κριστίν Λαγκάρντ ως νέα επικεφαλής της ΕΚΤ. «Δεν είναι ξεκάθαρο εάν μπορεί κανείς να επιτύχει όσα επέτυχε ο Ντράγκι (όταν έσωσε το ευρώ το 2012) χωρίς τον ίδιο τον Ντράγκι», σχολιάζει χαρακτηριστικά ο Αμερικανός οικονομολόγος.

Όσα συμβαίνουν τώρα όμως στην Ιταλία είναι περισσότερο «ιταλική υπόθεση» από ό,τι στο παρελθόν.

Αυτή είναι, στην πραγματικότητα, η δεύτερη φορά τα τελευταία δέκα χρόνια που απογειώνονται οι αποδόσεις των ιταλικών ομολόγων. Κάτι ανάλογο είχε συμβεί πίσω στα τέλη της δεκαετίας του 2010, όταν ένας δεξιός λαϊκιστικός συνασπισμός κομμάτων ανέλαβε την εξουσία στην Ιταλία. Κάτι ανάλογο είναι πολύ πιθανό να ξανασυμβεί το προσεχές διάστημα, μόνο που αυτήν τη φορά ο δεξιός συνασπισμός θα είναι κατά πάσα πιθανότητα ακόμη πιο «αποκρουστικός» από τον προηγούμενο.

Η ιταλική κρίση, καταλήγει ο Πολ Κρούγκμαν, έχει μικρή σχέση με τις όποιες δημοσιονομικές σπατάλες. Σύμφωνα με τον νομπελίστα οικονομολόγο, η τρέχουσα κρίση έχει μεγαλύτερη σχέση με άλλες πολιτικές εξελίξεις: με τον πολιτικό κατακερματισμό της Ιταλίας, με την φαινομενική αδυναμία της κεντροαριστεράς να ανασυνταχθεί, και με την άνοδο αντιδημοκρατικών δυνάμεων, μια άνοδο που δεν παρατηρείται ωστόσο μόνο στην Ιταλία αλλά ευρύτερα στη Δύση.