Ρωσικό φυσικό αέριο: Οι ενεργειακές εναλλακτικές της Ευρώπης αν σταματήσουν οι ροές

Ο αγωγός Nord Stream 1 που μεταφέρει φυσικό αέριο από τη Ρωσία στη Γερμανία θα υποβληθεί σε προγραμματισμένη συντήρηση από  σήμερα, προκαλώντας ανησυχίες για τις προμήθειες φυσικού αερίου στην Ευρώπη εάν παραταθεί η διακοπή.

Οι ροές ρωσικού φυσικού αερίου μέσω του Nord Stream 1 έχουν ήδη μειωθεί στο 40% της χωρητικότητας.

Η Ουκρανία διέκοψε επίσης μια διαδρομή διαμετακόμισης φυσικού αερίου προς την Ευρώπη τον Μάιο, κατηγορώντας τις κατοχικές ρωσικές δυνάμεις, ενώ πολλές ευρωπαϊκές χώρες αποκόπηκαν από την παροχή ρωσικού φυσικού αερίου μετά τη μη συμμόρφωσή τους με έναν νέο μηχανισμό πληρωμών.

Ποιοι είναι οι κύριοι δρόμοι για το ρωσικό αέριο προς την Ευρώπη

Η Ρωσία προμηθεύει περίπου το 40% του φυσικού αερίου της Ευρώπης, κυρίως μέσω αγωγών. Οι παραδόσεις πέρυσι ήταν περίπου 155 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm).

Ο διαμετακομιστικός διάδρομος της Ουκρανίας στέλνει κυρίως αέριο στην Αυστρία, την Ιταλία, τη Σλοβακία και άλλα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης. Η Ουκρανία έκλεισε τον διαμετακομιστικό αγωγό Sokhranovka που διέρχεται από ρωσικά κατεχόμενα εδάφη στα ανατολικά της χώρας.

Οι ευρωπαϊκές χώρες επιδιώκουν να μειώσουν την εξάρτησή τους από το ρωσικό αέριο. Ορισμένοι έχουν ήδη αποκοπεί από τις ρωσικές προμήθειες αφού απέρριψαν τη ρωσική απαίτηση να πληρώσουν σε ρούβλια.

Άλλοι, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, εξακολουθούν να χρειάζονται ρωσικό αέριο και προσπαθούν να αναπληρώσουν τα εξαντλημένα αποθέματα φυσικού αερίου.

Οι εναλλακτικές διαδρομές προς την Ευρώπη που δεν περνούν μέσω της Ουκρανίας περιλαμβάνουν τον αγωγό Yamal-Europe, που διασχίζει τη Λευκορωσία και την Πολωνία προς τη Γερμανία, και τον Nord Stream 1, ο οποίος περνά κάτω από τη Βαλτική Θάλασσα προς τη Γερμανία.

Ο αγωγός Yamal-Europe έχει χωρητικότητα 33 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων (bcm), περίπου το ένα έκτο των εξαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Το αέριο ρέει ανατολικά μέσω του αγωγού από τη Γερμανία στην Πολωνία από την αρχή του τρέχοντος έτους.

Η Μόσχα επέβαλε κυρώσεις στον ιδιοκτήτη του πολωνικού τμήματος του αγωγού Yamal-Europe που μεταφέρει ρωσικό αέριο στην Ευρώπη. Ωστόσο, η Πολωνία μπορεί να διαχειριστεί χωρίς αντίστροφη ροή φυσικού αερίου στον αγωγό Yamal, δήλωσε ο υπουργός Κλίματος της Πολωνίας.

Η Αυστρία, η Γερμανία, η Ιταλία, η Σλοβακία και η Τσεχική Δημοκρατία έχουν λάβει χαμηλότερους όγκους μέσω του Nord Stream 1.

Το Κρεμλίνο είπε ότι οι μειωμένες προμήθειες μέσω του Nord Stream 1 δεν ήταν προμελετημένες, κατηγορώντας τις δυτικές κυρώσεις για καθυστέρηση στην επιστροφή του εξοπλισμού που στάλθηκε για συντήρηση στον Καναδά.

Οι ροές θα μειωθούν στο μηδέν με τη σημερινή ετήσια διακοπή λειτουργίας συντήρησης του Nord Stream 1.

Από πού μπορεί να πάρει αέριο η Ευρώπη

Ορισμένες χώρες έχουν εναλλακτικές επιλογές προμήθειας και το δίκτυο φυσικού αερίου της Ευρώπης είναι συνδεδεμένο, ώστε οι προμήθειες να μπορούν να μοιράζονται, αν και η παγκόσμια αγορά φυσικού αερίου ήταν περιορισμένη, ακόμη και πριν από την κρίση στην Ουκρανία.

Η Γερμανία, ο μεγαλύτερος καταναλωτής ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη που έχει σταματήσει την πιστοποίηση του νέου αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2 από τη Ρωσία λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, θα μπορούσε να εισάγει αέριο από τη Βρετανία, τη Δανία, τη Νορβηγία και την Ολλανδία μέσω αγωγών.

Η Νορβηγία, ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας της Ευρώπης μετά τη Ρωσία, πιέζει την παραγωγή για να βοηθήσει την Ευρωπαϊκή Ένωση να επιτύχει τον στόχο της να τερματίσει την εξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα έως το 2027.

Η βρετανική Centrica υπέγραψε συμφωνία με τη νορβηγική Equinor  για επιπλέον προμήθειες φυσικού αερίου στο Ηνωμένο Βασίλειο για τους επόμενους τρεις χειμώνες. Η Βρετανία δεν βασίζεται στο ρωσικό αέριο και μπορεί επίσης να εξάγει στην Ευρώπη μέσω αγωγών.

Η Νότια Ευρώπη μπορεί να λάβει αζερικό αέριο μέσω του αγωγού Trans Adriatic Pipeline προς την Ιταλία και του Trans-Anatolian Natural Gas Pipeline μέσω Τουρκίας.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες δήλωσαν ότι μπορούν να προμηθεύσουν 15 bcm υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στην Ευρωπαϊκή Ένωση φέτος.

Τα εργοστάσια LNG των ΗΠΑ παράγουν σε πλήρη δυναμικότητα και μια έκρηξη τον περασμένο μήνα σε ένα μεγάλο τερματικό εξαγωγής LNG στο Τέξας θα το κρατήσει σε αδράνεια μέχρι τον Σεπτέμβριο και θα λειτουργήσει μόνο εν μέρει από τότε μέχρι το τέλος του 2022.

Τα τερματικά LNG της Ευρώπης έχουν επίσης περιορισμένη χωρητικότητα για επιπλέον εισαγωγές, αν και ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες λένε ότι αναζητούν τρόπους για να επεκτείνουν τις εισαγωγές και την αποθήκευση.

Η Γερμανία είναι μεταξύ των χωρών που θέλει να κατασκευάσει νέους τερματικούς σταθμούς LNG. Σκοπεύει να κατασκευάσει δύο σε μόλις δύο χρόνια.

Η Πολωνία, η οποία καλύπτει περίπου το 50% της κατανάλωσης αερίου της με ρωσικό αέριο ή περίπου 10 bcm, έχει δηλώσει ότι μπορεί να προμηθεύεται φυσικό αέριο μέσω δύο συνδέσεων με τη Γερμανία.

Τον Οκτώβριο, θα ανοίξει ένας αγωγός που θα επιτρέπει τη ροή έως και 10 bcm φυσικού αερίου ετησίως μεταξύ Πολωνίας και Νορβηγίας.

Ποιες άλλες επιλογές υπάρχουν;

Αρκετά έθνη θα μπορούσαν να επιδιώξουν να καλύψουν οποιοδήποτε κενό στον ενεργειακό εφοδιασμό στρέφοντας τις εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας μέσω διασυνδέσεων από τους γείτονές τους ή ενισχύοντας την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από πυρηνική ενέργεια, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, υδροηλεκτρική ενέργεια ή άνθρακα.

Η πυρηνική διαθεσιμότητα μειώνεται στο Βέλγιο, τη Βρετανία, τη Γαλλία και τη Γερμανία, με τα εργοστάσια να αντιμετωπίζουν διακοπές, καθώς γερνούν, παροπλίζονται ή καταργούνται σταδιακά.

Η Ευρώπη προσπαθεί να στραφεί από τον άνθρακα για να επιτύχει τους κλιματικούς στόχους, αλλά ορισμένα εργοστάσια άνθρακα έχουν τεθεί ξανά σε λειτουργία από τα μέσα του 2021 λόγω των αυξανόμενων τιμών του φυσικού αερίου.

Η Γερμανία έχει ενεργοποιήσει το στάδιο δύο από τα τρία του σχεδίου έκτακτης ανάγκης για το φυσικό αέριο και ο υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ προειδοποίησε ότι η χώρα του οδεύει προς έλλειψη φυσικού αερίου εάν οι ρωσικές προμήθειες παραμείνουν σε χαμηλά επίπεδα και ορισμένες βιομηχανίες θα πρέπει να κλείσουν τον χειμώνα.

Ο Ολλανδός υπουργός Ενέργειας είπε ότι το κοίτασμα του στο Γκρόνινγκεν θα μπορούσε να κληθεί να βοηθήσει τις γειτονικές χώρες σε περίπτωση πλήρους διακοπής του ρωσικού εφοδιασμού, αλλά η αύξηση της παραγωγής θα μπορούσε να προκαλέσει “σεισμούς”.