Υπερπατριώτες;

Οι υπερβολές και οι δραματοποιήσεις στις σχέσεις μας με τη γειτονική χώρα περικλείουν διαχρονικά συγκινησιακά περιεχόμενα, που απευθύνονται στο συναισθηματικό υπόστρωμά μας. Ενίοτε, υπερβολές και δραματοποιήσεις συσπειρώνουν κομματικές βάσεις και εκλογικά ακροατήρια. Πάντοτε, όμως, εκβάλλουν στην παραποίηση των πραγματικών διαστάσεων των ίδιων των γεγονότων. Έτσι, το προφανώς υπέρμετρο «διπλωματικό Βατερλό για τις ελληνικές θέσεις» στην πρόσφατη Σύνοδο του ΝΑΤΟ θυμίζει περισσότερο εξώφυλλο οπαδικής εφημερίδας του ’80 παρά υπεύθυνη πολιτική δήλωση πολιτικού αρχηγού, που είναι κατάδηλο ότι επενδύει πολλές πολιτικές ελπίδες στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Τούτη η διαπίστωση δεν συνεπάγεται ότι πρέπει, ως δημόσιος χώρος και ως πατρίδα, τις δυσκολίες που προκύπτουν από αντιφατικές στάσεις και αντινομικές συμπεριφορές του εξ Ανατολών γείτονα να τις αφήνουμε αναπάντητες. Ωστόσο, η προσαρμογή της Τουρκίας στα δεδομένα του νέου μεταδιπολικού – μεταψυχροπολεμικού κόσμου, που αναδύεται μπροστά στα μάτια όλων των ανθρώπων του πλανήτη, δεν είναι ένα ζήτημα που μπορεί να διαρκέσει κάποιες εβδομάδες ή, το πολύ, ολίγους μήνες. 

Η Τουρκία βιώνει σοβαρά εσωτερικά προβλήματα, με οικονομικές, πολιτικές και γεωπολιτικές διαστάσεις. Και θα απαιτηθεί πολύς χρόνος, κατά τη διάρκεια του οποίου θα διεξάγονται εσωτερικές έριδες για τον οριστικό προσανατολισμό της γείτονος. Οι ελληνικές πολιτικές δυνάμεις πρέπει να κινηθούν με ταχείς βηματισμούς προς την κατεύθυνση του δυτικού προσανατολισμού της Άγκυρας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αφήνουμε αναπάντητες τις προκλήσεις. Με αυτό τον τρόπο είναι δυνατόν να δημιουργηθεί μια δυναμική ανάμεσα στις δύο χώρες και να συγκροτηθεί μια κοινότητα συμφερόντων που να τις ενώνει.

Εάν όμως με την πρώτη δυσκολία ή με την προκλητική συμπεριφορά, καταφεύγουμε σε ρητορικές παλαιών δεκαετιών με το βλέμμα κοντόθωρα στραμμένο στην κάλπη, τότε το αποτέλεσμα θα είναι να δημιουργείται ένα κλίμα πίεσης από δακτυλομετρούμενους ακραίους κύκλους για να ανασχεθεί κάθε προσπάθεια περαιτέρω βελτίωσης αυτών των σχέσεων.

Επιπλέον, η επιστράτευση πομπωδών εκφράσεων, διατυπωμένων με τον προσήκοντα στόμφο, είναι δυνατόν να επαναφέρει το πισωγύρισμα στις σχέσεις μας με την γειτονική χώρα, στη λογική του μη διαλόγου ή, κάτι που είναι περίπου το ίδιο, στη λογική των παράλληλων μονολόγων. Συμφωνούμε ότι υπάρχουν διαφωνίες με την Τουρκία, αλλά μια χώρα με εθνική αυτοπεποίθηση και συστηματική παρουσία στα διεθνή fora δεν έχει κανένα λόγο να διολισθήσει σε ακραίους βερμπαλισμούς και να αρνηθεί να συζητήσει το πλαίσιο επίλυσης των διαφορών. 

Το εθνικό συμφέρον υπαγορεύει την ενθάρρυνση του ευρωπαϊκού και δυτικού προσανατολισμού τη Τουρκίας. Οι πατριωτικές κορώνες, στα όρια του υπερπατριωτισμού, περί Βατερλό ενδέχεται να υπηρετούν – κατά μία ορισμένη εκτίμηση – τα μικροπολιτικά συμφέροντα ενός κομματικού χώρου και, σίγουρα, συνιστούν την πιο εύκολη πεπατημένη. Δεν απαντούν όμως συγκεκριμένα στην εκάστοτε συγκεκριμένη αιτίαση της γείτονος και δεν συμβάλλουν, ταυτόχρονα, στην υλοποίηση των προϋποθέσεων εκείνων, που είναι αναγκαίες για τον εξευρωπαϊσμό του γείτονά μας.