Reuters: Το διακύβευμα της Συνόδου του ΝΑΤΟ – Το τουρκικό βέτο και ο πόλεμος στην Ουκρανία

Οι ηγέτες του ΝΑΤΟ θα προτρέψουν τον Τούρκο Πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν να άρει το βέτο του σχετικά με την προσπάθεια της Φινλανδίας και της Σουηδίας να ενταχθούν στη στρατιωτική συμμαχία όταν συναντηθούν για μια τριήμερη σύνοδο κορυφής την Τρίτη, καθώς η Δύση προσπαθεί να στείλει στη Ρωσία και την Κίνα ένα σήμα αποφασιστικότητας.

Λαμβάνοντας χώρα στη σκιά του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία, η συγκέντρωση της Μαδρίτης έρχεται σε μια κομβική στιγμή για τον διατλαντικό δεσμό μετά τις αποτυχίες στο Αφγανιστάν και την εσωτερική διχόνοια κατά την εποχή του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος απείλησε να αποσύρει την Ουάσιγκτον από την πυρηνική συμμαχία.

Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ ενός συχνά διστακτικού οργανισμού βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη, είπαν διπλωμάτες, αλλά οι ηγέτες ελπίζουν επίσης να συμφωνήσουν να παράσχουν περισσότερη στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, να αυξήσουν τις κοινές αμυντικές δαπάνες, να εδραιώσουν μια νέα αποφασιστικότητα για την αντιμετώπιση της στρατιωτικής ανόδου της Κίνας και να θέσουν περισσότερα στρατεύματα για να υπερασπιστεί τη Βαλτική.

Η Ισπανία, της οποίας ο βασιλιάς θα παραθέσει δείπνο για τους ηγέτες, πιέζει επίσης για περισσότερη εστίαση του ΝΑΤΟ στη νότια πλευρά για να αντιμετωπίσει τη μετανάστευση και τις μαχητικές ομάδες στην περιοχή Σαχέλ της Αφρικής.

Οι ηγέτες της Αυστραλίας, της Νέας Ζηλανδίας, της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας αναμένεται να παραστούν σε μέρος της συνόδου κορυφής, μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής των ΗΠΑ για μια πιο δυναμική δυτική παρουσία στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού για την αντιμετώπιση της Κίνας.

«Θα κάνουμε περισσότερα για να διασφαλίσουμε ότι μπορούμε να υπερασπιστούμε κάθε εκατοστό συμμαχικού εδάφους, ανά πάσα στιγμή και ενάντια σε οποιαδήποτε απειλή», δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ σε ομιλία του την περασμένη εβδομάδα.

Αν και Βρετανοί και Αμερικανοί αξιωματούχοι συμβουλεύτηκαν να μην ζητηθεί από τη Βαλτική για μόνιμες πολυεθνικές δυνάμεις στην περιοχή, η σύνοδος κορυφής είναι πιθανό να καταλήξει σε έναν συμβιβασμό με πολλά υποσχόμενες ταχείες ενισχύσεις.

Η Γερμανία έχει ήδη πει ότι θα βάλει περισσότερα στρατεύματα σε ετοιμότητα για να υπερασπιστεί τη Λιθουανία εάν η Ρωσία επιδιώξει να καταλάβει το έδαφος του ΝΑΤΟ και η Βρετανία αναμένεται να κάνει το ίδιο για την Εσθονία, ενώ η Λετονία κοιτάζει τον Καναδά για να δεσμευτεί περισσότερα στρατεύματα εκεί.

Το τουρκικό βέτο

Το ΝΑΤΟ – που δημιουργήθηκε το 1949 για να αντιμετωπίσει τη σοβιετική απειλή – δεν έχει καμία υποχρέωση από τη συνθήκη να υπερασπιστεί την Ουκρανία, καθώς η πρώην σοβιετική δημοκρατία δεν είναι μέλος του.

Ωστόσο, η εισβολή του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν στις 24 Φεβρουαρίου πυροδότησε μια γεωπολιτική αλλαγή, καθώς οι κάποτε ουδέτερες χώρες Φινλανδία και Σουηδία επιδιώκουν να ενταχθούν στον Οργανισμό της Βορειοατλαντικής Συνθήκης και η Ουκρανία έχει γίνει επίσημα υποψήφια για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Εάν γίνει αποδεκτή, η ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ θα επέφερε την επέκταση της συμμαχίας που ο Ρώσος ηγέτης είχε στόχο να αποτρέψει.

“Νομίζω ότι στέλνει ένα σημαντικό μήνυμα στον Πούτιν. Και νομίζω ότι θα ενίσχυε ουσιαστικά τη συμμαχία”, δήλωσε ο Αμερικανός γερουσιαστής Άνγκους Κινγκ για τη Φινλανδία και τη Σουηδία, μετά από ένα ταξίδι στη Φινλανδία, τη Λετονία και την Τουρκία.

Ωστόσο, η Τουρκία δοκιμάζει επίσης αυτή την ενότητα, εξοργισμένη από την υποστήριξη που λέει ότι παρέχει  το Ελσίνκι και η Στοκχόλμη στους Κούρδους μαχητές και τα εμπάργκο όπλων στην Άγκυρα.

Τούρκος κυβερνητικός αξιωματούχος που συμμετείχε στις συνομιλίες μεταξύ των τριών χωρών και του Στόλτενμπεργκ του ΝΑΤΟ είπε στο Reuters ότι θα ήταν δύσκολο να επιτευχθεί συμφωνία στη σύνοδο κορυφής, λέγοντας ότι η Σουηδία και η Φινλανδία πρέπει πρώτα να αντιμετωπίσουν τις τουρκικές ανησυχίες.

«Υπήρχαν συναντήσεις, αλλά δυστυχώς δεν γίνονται βήματα που περιμέναμε», είπε ο αξιωματούχος.

Η Σουηδία έχει δημιουργήσει μια διαδικασία για συνεχείς διαβουλεύσεις, ανέφεραν διπλωμάτες. Ωστόσο, δύο ανώτεροι διπλωμάτες του ΝΑΤΟ είπαν ότι η διαμάχη αφορούσε λιγότερο τα τεχνικά σημεία αναφοράς και περισσότερο την πολιτική.

Η στάση του Ερντογάν έχει αποδειχθεί δημοφιλής στο εσωτερικό πριν από τις προεδρικές εκλογές του Ιουνίου 2023, καθώς επιδιώκει να αμφισβητήσει τις προτεραιότητες των ΗΠΑ και της Ευρώπης. Τις τελευταίες εβδομάδες, έχει απειλήσει με περισσότερες στρατιωτικές επιχειρήσεις στη βόρεια Συρία, πυροδότησε εντάσεις με την Ελλάδα, μέλος του ΝΑΤΟ και αρνήθηκε να συμμετάσχει στις δυτικές κυρώσεις στη Ρωσία για τον πόλεμο στην Ουκρανία.

“Πιστεύω ότι υπάρχουν σχεδόν μηδενικές πιθανότητες να επιλυθεί αυτό το ζήτημα στη σύνοδο κορυφής της Μαδρίτης”, δήλωσε ο Soner Cagaptay, αναλυτής της Τουρκίας στο Ινστιτούτο της Ουάσιγκτον, μια ομάδα σκέψης των ΗΠΑ.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν θα μπορούσε να έχει συνάντηση με τον Ερντογάν στο περιθώριο της συνόδου του ΝΑΤΟ για να πιέσει για πρόοδο με τη Φινλανδία και τη Σουηδία, οι ηγέτες των οποίων θα βρίσκονται στη Μαδρίτη.

Αλλά ο Cagaptay πρόσθεσε ότι ο Ερντογάν θα μπορούσε να προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει την κατάσταση για να τονώσει τη δημοτικότητά του και να προκηρύξει πιθανές πρόωρες εκλογές τον Νοέμβριο πριν από τις επίσημες εκλογές του Ιουνίου 2023.