Αρκτική: Νέο πεδίο ανταγωνισμού ΗΠΑ – Ρωσίας

Η κλιματική αλλαγή λιώνει τους πάγους της Αρκτικής και οι κάποτε αξεπέραστες θαλάσσιες διαδρομές της Αρκτικής γίνονται πλέον βατές. Οι κάποτε ανέφικτοι πόροι της Αρκτικής γίνονται εφικτές. Κατά συνέπεια, η περιοχή μετατρέπεται σε αρένα γεωστρατηγικής σημασίας, με τις μεγάλες δυνάμεις να αρχίζουν να ανταγωνίζονται ήδη για την περιοχή, μια περιοχή που, υπό άλλες συνθήκες, θα παρέμενε αδιάφορη.

Για το μεγαλύτερο μέρος της μεταψυχροπολεμικής εποχής, η γεωπολιτική στην Αρκτική ήταν σταθερή. Μάλιστα, οι εμπειρογνώμονες αναφέρθηκαν στην τάση ως «αρκτικός εξαιρετισμός», που σήμαινε την εξαίρεση, την έλλειψη ανταγωνισμού μεγάλων δυνάμεων στην περιοχή. Τώρα, η μεταψυχροπολεμική στιγμή της συνεργασίας στην Αρκτική φαίνεται να ολοκληρώνεται. Διάφοροι παράγοντες διεκδικούν στην περιοχή. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Ρωσία, η σχέση της οποίας με την Αμερική βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο από τη δεκαετία του 1980, κατασκευάζει ένα στόλο από πυρηνικά παγοθραυστικά ικανά να διασχίσουν την Αρκτική.

Για τον έλεγχο της Αρκτικής, υπάρχει ισχυρό κίνητρο. Οι εκτιμήσεις υποστηρίζουν ότι η Αρκτική κατέχει 13% των μη ανακαλυφθέντων αποθεμάτων πετρελαίου στον κόσμο και το 30% των αποθεμάτων φυσικού αερίου. Η Αρκτική διαθέτει επίσης μεγάλα κοιτάσματα ορυκτών. Το σιδηρομετάλλευμα, ο χαλκός, το νικέλιο, τα φωσφορικά άλατα και ο βωξίτης – τα οποία έχουν εξέχουσα θέση στις βιομηχανικές οικονομίες – βρίσκονται σε αφθονία στην Αρκτική. Αναπόφευκτα, οι μεγάλες δυνάμεις θα παρακινηθούν, όχι απλώς να ιδιοποιηθούν αυτούς τους πόρους, αλλά και να αποτρέψουν τους αντιπάλους τους από το να το κάνουν.

Η Ρωσία είναι ένας από τους κορυφαίους παραγωγούς ορυκτών στον κόσμο. Οι Ρώσοι παράγουν φωσφορικό άλας, για παράδειγμα, το οποίο χρησιμοποιείται στη γεωργία, την επεξεργασία του νερού, την επιβράδυνση της φλόγας και την προστασία από τη διάβρωση, με ρυθμό 11 εκατομμυρίων τόνων ετησίως, ή 8% της παγκόσμιας παραγωγής. Η Ρωσία παράγει το 9% του βωξίτη παγκοσμίως, ο οποίος χρησιμοποιείται για τη δημιουργία αλουμινίου και τσιμέντου. Και η Ρωσία παράγει πάνω από το 6% του παγκόσμιου σιδηρομεταλλεύματος. Καθώς ο ανταγωνισμός μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ θερμαίνεται, τα δύο έθνη θα έχουν ιδιαίτερα κίνητρα να διεκδικήσουν την ενεργειακή εκμετάλλευση της περιοχής.

Η Ρωσία, παρά τους περιορισμένους πόρους, είναι το μόνο έθνος που χρησιμοποιεί επί του παρόντος πυρηνικά παγοθραυστικά, καθιστώντας σαφείς τις εδαφικές της προθέσεις. Επί του παρόντος, η Ρωσική Ομοσπονδία διαθέτει ένα στόλο από δώδεκα μη στρατιωτικά πυρηνικά πλοία, έντεκα παγοθραυστικά και ένα φορτηγό πλοίο με πλώρη που σπάει πάγο.

Η Αμερική υστερεί της Ρωσίας ως προς τα αναγκαία πυρηνικά παγοθραυστική. Εμφανίζεται όμως αποφασισμένη να κινηθεί δυναμικά και προς την κατεύθυνση αυτή, με την κατασκευή σκαφών και παγοθραυστικών, με σκοπό την Αρκτική, μια περιοχή που, μέχρι πριν από λίγα χρόνια, φάνταζε αδιάφορη, σχεδόν «εξωτική», από ενεργειακή και γεωπολιτική άποψη.