Ενεργειακή ανεξαρτησία της Ευρωπαϊκής Ένωσης;

Η πρόσφατη ευρωπαϊκή σύνοδος κορυφής ήταν πρωταρχικά αφιερωμένη στην απόφαση για εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο. Αρχικά, επρόκειτο να εξετάσει ακόμη μια έκθεση της Επιτροπής (REPowerEU) που αποσκοπούσε στην πλήρη και οριστική διακοπή της παροχής φυσικού αερίου στη Ρωσία. Ως εκ τούτου, το τελικό ανακοινωθέν καλεί το Συμβούλιο «να προχωρήσει γρήγορα στην εξέταση των προτάσεων που υπέβαλε η Επιτροπή».

Η εν λόγω έκθεση προτείνει ιδίως την αύξηση του στόχου όσον αφορά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας από 40 σε 45% έως το 2030. Αναφέρονται νέοι κανονιστικοί περιορισμοί για την υποχρεωτική εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών στην οροφή ορισμένων κτιρίων. Σε ό,τι αφορά τις ανεμογεννήτριες, προβλέπεται απλοποίηση των διαδικασιών για τη χορήγηση αδειών.

Αυτή η «ομογενοποίηση» της ενεργειακής κατάστασης των κρατών – μελών εγείρει αμέσως ένα πρώτο ερώτημα: είναι πραγματικά απαραίτητο να υιοθετηθεί μια ομοσπονδιακή προσέγγιση στην ενεργειακή πολιτική όταν οι καταστάσεις εξάρτησης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα διαφέρουν κατά πολύ από τη μια χώρα στην άλλη; Ίσως να περιμέναμε μια λεπτομερή ανάλυση ανά χώρα, καθώς οι καταστάσεις είναι επί του παρόντος αντίθετες.

Πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, για παράδειγμα, το ρωσικό αέριο αντιπροσώπευε το 66% της κατανάλωσης φυσικού αερίου στη Γερμανία και το 16% στη Γαλλία. Με άλλα λόγια, θα έπρεπε η Γαλλία να καλυφθεί με ανεμογεννήτριες με το πρόσχημα ότι η Γερμανία έκανε το λάθος να εγκαταλείψει την πυρηνική ενέργεια;

Εν συνεχεία, τίθεται ένα δεύτερο ερώτημα: μακροπρόθεσμα, θα έπρεπε ο στόχος να είναι η πλήρης εξάλειψη των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου και, κατά συνέπεια, η ανάληψη του κινδύνου υποκατάστασης μιας άλλης εξάρτησης; Το αμερικανικό LNG είναι σχιστολιθικό αέριο με σημαντικό αποτύπωμα άνθρακα! Μια απλή μείωση της εξάρτησης θα άφηνε τη δυνατότητα να επιβληθεί εμπάργκο εάν είναι απαραίτητο.

Επιπλέον, τίθεται και ένα τρίτο, μα κάθε άλλο παρά τριτεύον, ερώτημα. Πού θα βρούμε την απαραίτητη χρηματοδότηση; Το κόστος αυτού του ενεργειακού σχεδίου είναι σημαντικό: περίπου 300 δισεκατομμύρια κονδύλια θα ενεργοποιηθούν συνολικά. Οι λύσεις που προτείνει η Επιτροπή είναι δύο ειδών, όπως είχε με το σχέδιο ανάκαμψης του 2020: δάνεια και επιδοτήσεις. Τα δάνεια θα προέρχονταν από μεταφορά πιστώσεων που δεν χρησιμοποιήθηκαν στο σχέδιο ανάκαμψης του Ιουλίου 2020, δηλαδή 225 δισ. Οι επιδοτήσεις, περίπου 55 δισεκατομμύρια, θα προέρχονταν από δύο πηγές: 35 δισεκατομμύρια από μεταφορές κεφαλαίων που διατίθενται για τη συνοχή και τη γεωργική πολιτική, 20 δισεκατομμύρια από εισφορά στα έσοδα από την αγορά άνθρακα. Η επιβολή εισφορών στην αγορά άνθρακα θα ήταν χειραγώγηση υψηλού κινδύνου. Αυτή η αγορά, η οποία περιορίζει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα των 11.000 μεγαλύτερων βιομηχανικών κέντρων στην Ευρώπη, λειτουργεί σωστά μόνο επειδή το 2018 δημιουργήθηκε ένα αποθεματικό σταθερότητας για τη στήριξη των τιμών.

Στην πραγματικότητα, το ευρωπαϊκό ενεργειακό σχέδιο βασίζεται σε μια κατευθυντήρια γραμμή: να αδράξουμε την ευκαιρία αυτής της νέας κρίσης για να προχωρήσουμε προς τον ευρωπαϊκό φεντεραλισμό.

Όμως, οι ενεργειακές καταστάσεις είναι σημαντικά αντίθετες μεταξύ των 27 κρατών- μελών. Το επίπεδο ενεργειακής εξάρτησης ποικίλλει σημαντικά από τη μια χώρα μέλος στην άλλη. Είναι αναμφίβολα θετική εξέλιξη που η ΕΕ βρήκε έναν κοινό βηματισμό σε συνθήκες ενεργειακής και πληθωριστικής κρίσης. Αυτό δεν συνεπάγεται, όμως, αυτομάτως ότι η μετάβαση σε μια κοινή ενεργειακή κατάσταση  μπορεί να επιτευχθεί με ευχολόγια, με ευσεβείς πόθους, με περαιτέρω ομοσπονδιοποίηση, η οποία, στο ιερό στάδιο της πράξης, υπονομεύεται από τις διαφορετικές ενεργειακές πραγματικότητες.