Το εκλογικό παιχνίδι παίζεται στο Κέντρο αλλά δεν εξαντλείται στο Κέντρο

Ένα από τα μόνιμα, τα δομικά χαρακτηριστικά του ελληνικού κομματικού και πολιτικού συστήματος είναι ότι το Κέντρο παίζει συχνά έναν καθοριστικό ρόλο στο πολιτικό παιχνίδι. Ενίοτε, ο κεντρώος χώρος νοείται και ως το «κέντρο βάρους» του πολιτικού (ακριβέστερα: εκλογικού) παίγνιου στην Ελλάδα, έτσι ώστε να θεωρείται ότι αυτό είναι που ανεβοκατεβάζει Κυβερνήσεις στον τόπο μας. Αυτή η άποψη δεν στερείται αντικρίσματος αληθείας, αλλά δεν λέει και όλη την αλήθεια για αυτό το κρίσιμο θέμα, όπως, με τον τρόπο του, επισήμανε ο Πρόεδρος της Κυβέρνησης και της Νέας Δημοκρατίας Κ. Μητσοτάκης και όπως έπραξε στις εκλογές του Απριλίου ο επίσης κεντρώος Γάλλος Προέδρος Εμμανουέλ Μακρόν.

Στους μετεμφυλιακούς χρόνους, ο αμιγής κεντρώος χώρος αντιπροσώπευε, ανάμεσα σε άλλα, την πολιτική μετριοπάθεια, σαν ένα αντίδοτο από την πλευρά του πολιτικού συστήματος στα αναμφιβόλως οξυμμένα πάθη της εποχής. Μετριοπαθής ήταν και η στάση του στην πρώιμη ή πρώτη μεταπολίτευση, αμέσως δηλαδή μετά την πτώση της επτάχρονης δικτατορίας των συνταγματαρχών και εν μέσω ενός κλίματος έντονου πολιτικού ριζοσπαστισμού, που τροφοδοτούνταν, πρώτα και κύρια, από το χώρο της ιστορικής αριστεράς, η οποία δεν εννοούσε να αποδεχθεί την «δεξιά πόρτα» της εξόδου από την δικτατορικό καθεστώς στο πρόσωπο του ιδρυτή της Νέας Δημοκρατίας, Κωνσταντίνου Καραμανλή, όρος που χρησιμοποιείται για πρώτη φορά από τον διάσημο Έλληνα θεωρητικό του μαρξισμού Νίκο Πουλαντζά.

Σταδιακά, το πολιτικό Κέντρο συρρικνώθηκε. Μια σημαντική μερίδα αξιόλογων στελεχών επέλεξε την κομματική στέγη της Νέας Δημοκρατίας, μετά από σχετικά ανοίγματα του θεμελιωτή του κόμματος, ενώ ένα άλλο τμήμα του προτίμησε να ενταχθεί οργανικά στο ΠΑΣΟΚ υπό τον Ανδρέα Παπανδρέου.

Ωστόσο, το κοινωνικό Κέντρο, που υποστήριζε τις ανάλογες κομματικές του εκφράσεις, εξακολουθούσε να εμπεριέχει ένα κρίσιμο 8 – 10% της κοινωνικής μας ολότητας. Πρόκειται – αυτό μας είναι γνωστό από σχετικές κοινωνιολογικές έρευνες – για ένα υποσύνολο του πληθυσμού με ελκυστικά γνωρίσματα: μεσοαστική ή μικροαστική κοινωνική προέλευση, αξιοπρόσεκτο μορφωτικό κεφάλαιο, γλωσσομαθές, με μια ορισμένη οικονομική άνεση, δεκτικό στο νέο και στο διαφορετικό. 

H μερίδα της κοινωνικής ολότητας παρουσιάζει μια πολιτική αστάθεια

Εκλογικά μιλώντας, αυτή η μερίδα της κοινωνικής ολότητας παρουσιάζει, ωστόσο, μια πολιτική αστάθεια, μια κομματική ταλάντευση άλλοτε προς τα δεξιά, άλλοτε προς τα αριστερά του πολιτικού συνεχούς. Το κέρδισε αρχικά ο τυπικός σοσιαλδημοκρατικός λόγος του Κώστα Σημίτη, το απέσπασε στη συνέχεια η Νέα Δημοκρατία υπό τον Κώστα Καραμανλή, βρήκε κομματική στέγη στο Ποτάμι κατά τη διάρκεια των επώδυνων μνημονιακών ετών και επιλογών, τους επανένταξε εκλογικά στη ΝΔ ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος αναφέρεται ιδεολογικά στο χώρο του προοδευτικού μεταρρυθμιστικού κέντρου. 

Εν άλλοις λόγοις, πρόκειται για μια εκλογική «κινούμενη άμμο», που η επιδέξια αλλά και έντιμη αντιμετώπισή της μπορεί να αποβεί εκλογικά νικηφόρα. Πέρα, όμως, από ηγεμονισμούς αυτών που αποκαλούμε «κόμματα εξουσίας», αλλά και από ορισμένες μικρομέγαλες συμπεριφορές μερικών προσωπικοτήτων που αυτοκαθορίζονται ως κεντρώες και που έχουν αποκτήσει συνείδηση της ιδιαίτερης εκλογικής τους βαρύτητας, τίθεται πάντοτε το ερώτημα το σχετικό με ποιο «μεγάλο κόμμα» θα θελήσουν να ενταχθούν. Παλαιότερα, το ΠΑΣΟΚ του Κώστα Σημίτη κατάφερε να κεντρίσει το εκλογικό τους ενδιαφέρον και να κινηθούν προς τα κεντροαριστερά. Αντιθέτως, τον Ιούλιο του 2019, η ΝΔ υπό τον Κυριάκο Μητσοτάκη κέρδισε το εκλογικό στοίχημα του κέντρου και το εκκρεμές κινήθηκε προς τα κεντροδεξιά.

Ο Πρωθυπουργός έχει πλήρη επίγνωση του ότι το 5 ή το 10% των ψηφοφόρων μπορεί να εξαιρετικά χρήσιμο για την εξακολούθηση του μεταρρυθμιστικού προγράμματος, αλλά, αλλοίμονο, ένα τέτοιο ποσοστό του εκλογικού σώματος δεν αρκεί, από μόνο του, για να εξασφαλίσει μια δεύτερη κυβερνητική θητεία για τον ίδιο και την Νέα Δημοκρατία. Το δήλωσε, εξάλλου, και στη συνέντευξη που παραχώρησε στην εφημερίδα «Το Βήμα της Κυριακής» την επαύριον του 14ου Συνεδρίου.

Και στο κρίσιμο αυτό σημείο υπεισέρχονται τα κριτήρια, με βάση τα οποία ένας ψηφοφόρος κινείται προς τον κεντροδεξιό ή προς τον κεντροαριστερό άξονα του κομματικού συστήματος και του κομματικού ανταγωνισμού, αν βεβαίως υποτεθεί ότι υφίσταται κεντροαριστερός κομματικός φορέας με προοπτική εξουσίας στο σημερινό πολιτικό σύστημα.

Η ανθρώπινη ελευθερία συνιστά, χωρίς αμφιβολία, ένα από τα κριτήρια αυτά. Για την Κεντροδεξιά, η ελευθερία γίνεται αντιληπτή ως το υπέρτατο αξιακό ιδεώδες, με την ισότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη να έπονται στην αξιακή κλίμακα. Επίσης, η Κεντροδεξιά επιμένει πιο μαχητικά στην οικονομία της ελεύθερης αγοράς, ως χώρου πραγμάτωσης της οικονομικής ελευθερίας του ανθρώπινου ατόμου. Το κράτος συγκροτείται για να υπηρετεί τον πολίτη και οι άνθρωποι δεν φτιάχνονται για να υπηρετούν την κρατική εξουσία και τα υποσυστήματά της. Ακόμη, σε αντίθεση με την αριστερά και την κεντροαριστερά, η Κεντροδεξιά δίνει μεγαλύτερη έμφαση σε ζητήματα δημόσιας ασφάλειας και προστασίας των πολιτών και παρουσιάζει έναν υψηλότερο δείκτη σεβασμού προς τα στοιχεία που συγκροτούν τον πολιτισμικό τόπο μιας κοινωνίας. Κι ως τέτοια, νοούνται πρώτιστα η θρησκεία και η φιλοπατρία. Είναι γνωστό, εξάλλου, ότι δεν υπήρξε ποτέ και πουθενά ανθρώπινη κοινωνία χωρίς πολιτισμό.  

Με βάση όσα είχαμε τη δυνατότητα να προαναφέρουμε και με δεδομένη την εν εξελίξει αναδιαμόρφωση της αριστεράς – κεντροαριστεράς, ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα πρέπει μάλλον να θεωρεί ότι η ΝΔ θα συνεχίσει να διαθέτει την πολιτική κυριαρχία στο χώρο του κέντρου και, ταυτόχρονα, να διατηρεί αρραγή την ενότητα της ευρύτερης κεντροδεξιάς στον τόπο μας.