Πέντε τρόποι για να τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία

O πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία δεν πηγαίνει όπως είχε προγραμματιστεί. Η Ρωσία επεδίωξε μια γρήγορη και αποφασιστική νίκη στην Ουκρανία, αλλά αυτό δεν συνέβη.

Όταν τα ρωσικά στρατεύματα αποχώρησαν από την ουκρανική πρωτεύουσα, στις αρχές Απριλίου, η αρχική ιδέα μιας «ρωσικής νίκης», η οποία πιθανότατα περιελάμβανε την αντικατάσταση της ουκρανικής κυβέρνησης από ένα καθεστώς “μαριονέτας” στο Κίεβο και την κατάληψη μεγάλων τμημάτων της Ουκρανίας, είχε χαθεί και μαζί της και χιλιάδες Ρώσοι στρατιώτες.

Στις 24 Φεβρουαρίου, η Ρωσία είχε μια δύναμη περίπου 190.000 στρατιωτών, την οποία χρησιμοποίησε για να πραγματοποιήσει μια ολοκληρωτική επίθεση εναντίον σχεδόν όλης της Ουκρανίας. Στα μέσα Απριλίου, όταν η Ρωσία ξεκίνησε τη 2η φάση του πολέμου της, επικεντρωμένη πλέον στην ανατολική και νότια Ουκρανία, αυτή η τεράστια ρωσική δύναμη είχε ήδη εξαντληθεί σε σημαντικό βαθμό.

Η Ρωσία αναδιάρθρωσε γρήγορα τις δυνάμεις που αποσύρθηκαν από τη βόρεια Ουκρανία, συγχωνεύοντας μονάδες για να συνεχίσουν την «ειδική  επιχείρηση της» όπως την αποκαλεί η Μόσχα, απειλώντας με νομικές κυρώσεις τους Ρώσους σε αντίθετη περίπτωση. Ο ρωσικός στρατός επιδιώκει επίσης να στρατολογήσει στρατιώτες με βραχυπρόθεσμες συμβάσεις: Διαφημίσεις έχουν εμφανιστεί στα μετρό της χώρας, μεταξύ άλλων, με μισθούς αρκετά ελκυστικούς που κάποιοι μπορεί να μπουν στον πειρασμό. Αυτές οι συμβάσεις μπορεί να είναι ακόμη πιο βραχυπρόθεσμες από ό,τι διαφημίζεται, δεδομένου του επιπέδου των ρωσικών ζημιών στην Ουκρανία.

Αλλά αυτό δεν θα σταματήσει την αιμορραγία. Ό,τι μπορεί και έχει επιτύχει αυτή η «νέα φάση» μέχρι το τέλος του επόμενου μήνα, αυτό θα είναι: Χωρίς εισροή νέων δυνάμεων, η αρχική επιθετική ορμή της Ρωσίας θα εξαντληθεί.

Ως αποτέλεσμα, ο Πούτιν πολύ σύντομα θα βρεθεί αντιμέτωπος με τις εξής επιλογές: Είτε ξεχνά την αρχική άποψη του για το τι μπορεί να είναι η «νίκη», «στυλώνοντας τα πόδια» και πηγαίνοντας για έναν άσχημο και μακρύ πόλεμο φθοράς ή επιλέγει να διπλασιάσει την επίθεσή του, παίρνοντας περισσότερα ρίσκα για να σώσει τον πόλεμό του, σε μια κίνηση που κάποιοι θα έλεγαν ότι “τα παίζει όλα για όλα”.

Αυτή η επερχόμενη επιλογή θα επηρεάσει σημαντικά τα διάφορα «σενάρια τέλους παιχνιδιού», που με τον πόλεμο να διανύει ήδη τον τρίτο μήνα, κάποια φαίνονται πιθανότερα από κάποια άλλα.

Σενάριο Νο 1: Ο Πούτιν διπλασιάζει και «κερδίζει»

Η Ρωσία αντιμετωπίζει ένα ξεκάθαρο πρόβλημα με μια δυνητικά επικίνδυνη λύση. Η Μόσχα διεξάγει μια «ειδική επιχείρηση», αντί για έναν πόλεμο, και αυτό έχει μια πολύ συγκεκριμένη επίπτωση: Σε έναν πόλεμο, η Ρωσία θα μπορούσε να καλέσει στρατεύσιμους και εφέδρους για να κινητοποιήσει στο έπακρο τον στρατό της. Στο πλαίσιο μιας «ειδικής επιχείρησης», περιορίζεται σε εν ενεργεία και συμβασιούχους στρατιώτες, που λειτουργούν περισσότερο σαν “επίδεσμοι” σε μια βαθιά πληγή που αιμορραγεί.

Ωστόσο, στην αντίθετη πλευρά, η Ουκρανία βρίσκεται σε πλήρη εμπόλεμη κατάσταση, κινητοποιώντας ενεργούς στρατιώτες, εφέδρους και εδαφικές μονάδες. Το Κίεβο δεν αντιμετωπίζει ελλείψεις ανδρών και γυναικών πρόθυμων να πολεμήσουν για να υπερασπιστούν τη χώρα. Το ουκρανικό κοινοβούλιο ψήφισε πρόσφατα νόμο που θα διαθέτει Μονάδες Εδαφικής Άμυνας, αποτελούμενες από ντόπιους υπερασπιστές, που θα μπορούν να αναπτυχθούν πιο μακριά, απελευθερώνοντας περισσότερα στρατεύματα που απαιτούνται για μεγαλύτερες αντεπιθέσεις.

Για να το αντιμετωπίσει, ο Πούτιν έχει μια προφανή επιλογή: να κηρύξει επίσημα τον πόλεμο. Τις τελευταίες ημέρες, η Δύση αναφέρθηκε σε αυτή την πιθανότητα. Οι εικασίες ήταν υψηλές αλλά έμειναν εικασίες...επί του παρόντος, χωρίς ωστόσο να έχουν πλήρως αποκλειστεί.

Κάτι τέτοιο εξάλλου θα ταίριαζε με την πραγματική φύση της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, μια τέτοια δήλωση θα τον βοηθούσε να σταματήσει την αιμορραγία και να στείλει πρόσθετες ενισχύσεις που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει για να σώσει μια νίκη. Με το πλήρες βάρος του ρωσικού στρατού σε πολεμική κατάσταση, η Μόσχα μπορεί θεωρητικά να αναβαθμίσει τους στόχους της και να κοιτάξει ξανά πέρα ​​από την Ανατολική Ουκρανία.

Σενάριο Νο 2: Ο Πούτιν διπλασιάζει και διαπραγματεύεται

Πέρα από τη στρατιωτική λογική, η ενίσχυση του προηγουμένου σεναρίου μπορεί να θεωρηθεί ως ο μόνος τρόπος για να αποκτήσει ισχυρό διαπραγματευτικό “χαρτί” και να πετύχει μια «καλή» συμφωνία – μια συμφωνία που διασφαλίζει ότι η Κριμαία, το Ντονμπάς και το μεγαλύτερο μέρος της νότιας Ουκρανίας παραμένουν υπό ρωσικό έλεγχο και ότι η Ουκρανία παραμένει «ουδέτερη». Η ανακοίνωση μιας κινητοποίησης πλήρους κλίμακας θα μπορούσε να βοηθήσει τη Μόσχα να αποκτήσει όποια μόχλευση κρίνει ότι χρειάζεται, μετά από μια κακή έναρξη της εισβολής.

Αυτό μπορεί επίσης να εξηγήσει γιατί η Ρωσία αποφάσισε να ταράξει τα πράγματα στη γειτονική Μολδαβία, δημιουργώντας το φάσμα μιας πιθανής επέμβασης που θα φαινόταν καταστροφική σε κάθε ορθολογικό παρατηρητή, δεδομένου ότι η επιτυχία έχει ήδη ξεφύγει από τη Ρωσία στην Ουκρανία μέχρι στιγμής. Η συνεχής και σιωπηρή απειλή του «πυρηνικού πολέμου» χρησιμεύει επίσης ως τρόπος βελτίωσης της διαπραγματευτικής ισχύος της Ρωσίας. Σε αυτό το σενάριο, ο Πούτιν κάνει να ακούγεται ότι είναι πρόθυμος να τα «παίξει όλα για όλα», μόνο για να αναγκάσει το Κίεβο και τους συμμάχους του να συμβιβαστούν. Αυτό ήταν εξάλλου, που πίστευαν ορισμένοι αναλυτές και κυβερνήσεις  ότι έκανε ο Πούτιν πριν εισβάλει στην πραγματικότητα στις 24 Φεβρουαρίου – αποδεικνύοντας έτσι ότι έκαναν λάθος.

Σενάριο Νο 3: Ο Πούτιν διπλασιάζει και χάνει (δυνητικά) πολλά

Υπάρχει ένας λόγος για τον οποίο ο Πούτιν δεν πήγε σε πόλεμο πλήρους κλίμακας, πέρα ​​από το γεγονός ότι εκτίμησε σαφώς λανθασμένα πόση αντίσταση θα αντιμετώπιζε η εισβολή του στην Ουκρανία. Το να πάει σε κινητοποίηση πλήρους κλίμακας αυξάνει εκθετικά τη δική του εγχώρια έκθεση.

Δεν υπάρχει “πισωγύρισμα” από τους μεγαλεπήβολους στόχους, εάν ο Πούτιν επιλέξει έναν πόλεμο πλήρους κλίμακας, ιδιαίτερα καθώς γίνεται ακόμη πιο δαπανηρός. Ο περιορισμός της επιχείρησης στο Ντονμπάς μετά την κήρυξη μιας κινητοποίησης πλήρους κλίμακας θα φαίνεται πολύ μικρή ως «επιτυχία», ιδιαίτερα εάν το κόστος που συνδέεται με αυτήν υπολογίζεται σε δεκάδες χιλιάδες νεκρούς Ρώσους στρατιώτες.

Για να γίνουν τα πράγματα χειρότερα, οι πιθανότητες μια πλήρης κινητοποίηση να ανατρέψει το ρεύμα του πολέμου δεν είναι στην πραγματικότητα τόσο υψηλές. Πρώτον, η κινητοποίηση πλήρους κλίμακας δεν γίνεται από τη μια μέρα στην άλλη: Μπορεί να χρειαστούν εβδομάδες, αν όχι μήνες, για να αυξήσει η Ρωσία την κινητοποίηση σε πλήρη εμπόλεμη βάση. Δεύτερον, οι Ρώσοι έφεδροι και στρατεύσιμοι δεν είναι ακριβώς προετοιμασμένοι για αυτό που τους περιμένει στην Ουκρανία. Είναι δύσκολο να δούμε πώς θα τα κατάφερναν ξαφνικά εκεί που έχουν αποτύχει περισσότερες σκληροπυρηνικές μονάδες.

Οι κίνδυνοι, από την άλλη, δεν μπορούν να υποτιμηθούν. Εάν ο Πούτιν αποτύχει, κάποιος θα πρέπει τελικά να αναλάβει την ευθύνη. Είναι πάντα δύσκολο να προβλεφθούν πιθανές αλλαγές εξουσίας σε αυταρχικά κράτη, αλλά τα προηγούμενα παραδείγματα υποδηλώνουν ότι έτσι ξεκινάει: Καθώς αρχίζει η αποτυχία, όσοι βρίσκονται κοντά στον Πούτιν μπορεί να περιμένουν ότι θα υπάρχει ένα τίμημα για τους ίδιους. Το περιβάλλον του Πούτιν μπορεί να αποφασίσει να απομακρύνει προληπτικά τον «αγαπητό ηγέτη», ιδιαίτερα εάν πιστεύει ότι κάποιοι από αυτούς μπορεί σύντομα να καταλήξουν «να αυτοκτονήσουν» ή να πέσουν από κτίρια. Αυτό θα ήταν μια αιφνιδιαστική ανατροπή που θα έληγε στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, αλλά όχι αδιανόητη σε μεταγενέστερο στάδιο κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Σενάριο Νο 4: Η Ρωσία  να μετατρέψει τον πόλεμο σε «παγωμένη» σύγκρουση

Μια πιο συνετή πορεία δράσης για τον Πούτιν θα μπορούσε να είναι αντί να κλιμακώσει τον επίγειο πόλεμο της, η Ρωσία θα μπορούσε απλώς να προσπαθήσει να «κλειδώσει» το έδαφος που ήδη είχε εξασφαλίσει και να το περιχαρακώσει. Η Ουκρανία πολεμά στο δικό της έδαφος, κάτι που στρατιωτικά αποτελεί πλεονέκτημα. Αλλά αυτό σημαίνει επίσης ότι η οικονομία της υφίσταται πολύ μεγαλύτερη ζημιά από αυτή της Ρωσίας, παρά τις βαριές κυρώσεις που στοχεύουν τη Μόσχα. Η Παγκόσμια Τράπεζα προέβλεψε πρόσφατα ότι η ουκρανική οικονομία θα συρρικνωθεί κατά 45%. Αντίθετα, η υψηλότερη εκτίμηση υποδηλώνει ότι η ρωσική οικονομία θα συρρικνωθεί κατά 15%.

Αυτή δεν θα είναι η πρώτη φορά που η Ρωσία εφαρμόζει μια τέτοια στρατηγική «τριβής» και μετατρέπει την ενεργό σύγκρουση σε “παγωμένη” λόγω έλλειψης καλύτερης λύσης. Στη Συρία, η Ρωσία χρησιμοποίησε έναν κύκλο επιθέσεων, ακολουθούμενο από εκεχειρίες για να διχάσει και να σπάσει αργά την αντιπολίτευση. Η ίδια η σύγκρουση στην Ουκρανία θεωρούνταν σε μεγάλο βαθμό ως αργή ή «παγωμένη» πριν από την εισβολή φέτος.

Μια “παγωμένη” σύγκρουση έχει ένα βασικό πλεονέκτημα για τη Ρωσία: Μπορεί κάλλιστα να τη βοηθήσει να “στρέψει αλλού την προσοχή” της Δύσης. Καθώς οι μάχες γίνονται πιο σποραδικές, η προσοχή των μέσων ενημέρωσης μπορεί να μετατοπιστεί σε άλλες κρίσεις, όπως έγινε με τη Συρία και την Ουκρανία μετά το 2014. Σε πολλές περιπτώσεις αυτή η έλλειψη εστίασης ήταν το κλειδί για την ενεργοποίηση του ρωσικού επεκτατισμού, και η Μόσχα θα μπορούσε εύκολα να σκεφτεί ότι το ίδιο θα μπορούσε να συμβεί με την Ουκρανία – αν και οι δυτικοί ηγέτες συνειδητοποίησαν τελικά ότι το “τέρας κοιμόταν κάτω από τα κρεβάτια τους”.

Σενάριο Νο 5: Η Ουκρανία κερδίζει

Στον σύγχρονο πόλεμο, η νίκη είναι μια άπιαστη έννοια, κάτι που ανακαλύπτει η Μόσχα στην Ουκρανία. Αλλά όταν αμύνεσαι ενάντια σε μια εισβολή, η έννοια της «νίκης» είναι σχετικά απλή: Η εκδίωξη του εισβολέα είναι ο απώτερος στόχος. Το κόστος μπορεί να είναι πολύ υψηλό, και από πολλές απόψεις αυτό θα ήταν μια πύρρειος νίκη δεδομένης της έκτασης της ζημιάς στη χώρα και των εγκλημάτων πολέμου που διαπράχθηκαν από τη δύναμη εισβολής. Όμως, σε αντίθεση με μια ρωσική νίκη, η οποία φαίνεται απομακρυσμένη, εκτός εάν ο Πούτιν είναι έτοιμος να πάει «all-in», η έννοια της νίκης της Ουκρανίας δεν είναι.

Μια ουκρανική νίκη πιθανότατα θα προερχόταν από τη φθορά που υπέστησαν οι ρωσικές δυνάμεις, είτε λόγω εξαντλητικών επιθέσεων, είτε λόγω της ανάγκης να διατηρηθεί ο έλεγχος σε όλο και πιο επαναστατημένες περιοχές. Οι ουκρανικές δυνάμεις ήταν αρκετά αποτελεσματικές στο χτύπημα της Ρωσίας με περιορισμένες, αλλά επώδυνες αντεπιθέσεις, εκμεταλλευόμενες τη ρωσική τάση για επιθέσεις μεγάλης κλίμακας και την εξάρτηση τους από ανεπαρκώς προστατευμένες γραμμές ανεφοδιασμού.

Χωρίς να προχωρήσει σε κινητοποίηση πλήρους κλίμακας, η Ρωσία θα κολλήσει με μια εξευτελιστική δύναμη που δεν μπορεί να αναπληρώσει αρκετά γρήγορα για να προχωρήσει. Είναι επίσης απίθανο, μετά από χρόνια «παγωμένης σύγκρουσης» από το 2014, το Κίεβο να είναι διατεθειμένο να ακολουθήσει ξανά αυτόν τον δρόμο, ιδιαίτερα εάν η Ρωσία διατηρήσει τον έλεγχο σε κρίσιμα μέρη της επικράτειάς της και συνεχίσει να επιβάλλει ουσιαστικά ναυτικό αποκλεισμό.

Η ομίχλη του πολέμου είναι ακόμα πυκνή, και η “έξοδος κινδύνου” στον Πούτιν πρέπει να δοθεί για να λειτουργήσει μόνο όταν η ήττα της Ρωσίας στην Ουκρανία θα είναι ξεκάθαρη, όχι νωρίτερα.

Με πληροφορίες από euronews