Ο αντισημιτισμός του Πούτιν

Η «αποναζιστικοποίηση» είναι η λέξη που συμπυκνώνει κατ’ εξοχήν την επικοινωνιακή εκστρατεία του Βλαντιμίρ Πούτιν αναφορικά με τον πόλεμο εναντίον του ουκρανικού λαού. Η περιλάλητη εκκαθάριση της ουκρανικής κοινωνίας από τα ναζιστικά στοιχεία συνδέεται, επίσης, και με μια εκδοχή συγκεκαλυμμένου αντισημιτισμού, αφού οι Εβραίοι της χώρας αυτής βρίσκονται στο επίκεντρο της ρωσικής εκστρατείας.

Ωστόσο, αν θελήσουμε να πιστέψουμε την προπαγάνδα του Πούτιν ότι προσπαθεί να αποναζιστικοποιήσει την Ουκρανία, καλό θα είναι προηγουμένως να λάβουμε σοβαρά υπ’ όψη ορισμένα δεδομένα που κάθε άλλο παρά συμβατά είναι με τη ρητορική του Κρεμλίνου.

Οι Ουκρανοί Εβραίοι αντιμετώπισαν θανατηφόρα πογκρόμ κατά την τσαρική εποχή και την επανάσταση των Μπολσεβίκων. Ήρθαν αντιμέτωποι με μαζικές δολοφονίες κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος και την κρατικά – κομματικά σχεδιασμένη καταστολή τους.

Μετά την κατάρρευση του αυταρχικού σοβιετικού καθεστώτος, οι Ουκρανοί Εβραίοι υποστηρίζουν ότι βιώνουν μια μορφή αναγέννησης. Συναγωγές, εβραϊκά σχολεία και κοινοτικές οργανώσεις έχουν εμφανιστεί σε όλη τη χώρα. Και ίσως το πιο εκπληκτικό, οι Ουκρανοί υποστήριξαν συντριπτικά τον Ζελένσκι στις εκλογές του 2019 για να κάνουν κάτι που οι Σοβιετικοί Εβραίοι θα πίστευαν αδύνατο: να γίνει Εβραίος Πρόεδρος της Ουκρανικής Δημοκρατίας.

Οι ισχυρισμοί του Πούτιν περί αποναζιστικοποίησης ακούγονται φαιδροί και παράλογοι μεταξύ των μελών της εβραϊκής κοινότητας της Ουκρανίας. Οι Ουκρανοί Εβραίοι δεν ζήτησαν ούτε ζητούν, εξάλλου, κάποια ρωσική συνδρομή για να σωθούν και να απελευθερωθούν από έναν κατά φαντασίαν εχθρό.

Και πράγματι, πολλοί Ουκρανοί Εβραίοι έχουν γίνει ζωντανή ενσάρκωση ακριβώς της αναπτυσσόμενης ουκρανικής εθνικότητας που ο Πούτιν είναι αποφασισμένος να αρνηθεί.

Σοβιετικές καταβολές του αντισημιτισμού

Στη Σοβιετική Ένωση, ο αθεϊσμός ήταν η επίσημη κρατική θρησκεία. Αποτελούσε τη μόνη ανεκτή από το πολιτικό καθεστώς θρησκευτική επιλογή.

Το πιστοποιητικό γέννησης κάθε σοβιετικού παιδιού απαριθμούσε την εθνικότητα των γονιών του, διαφοροποιώντας τους ανθρώπους των διαφόρων Σοβιετικών Δημοκρατιών — Ρώσους, Ουκρανούς, Εσθονούς, Λετονούς κ.ο.κ. — και τους Εβραίους.

Η επισήμανση «Εβραίος» στην επίσημη τεκμηρίωσή διαχώριζε  κοινωνικά τα «εβραϊκά μιάσματα»  από τους άλλους Σοβιετικούς, δημιουργώντας φραγμούς μεταξύ γειτόνων, συμμαθητών και συναδέλφων. Περιόριζε τις ευκαιρίες, με τους Εβραίους φοιτητές να απαγορεύονται να σπουδάσουν σε κορυφαία πανεπιστήμια και να αποφεύγονται από τους εργοδότες. Υπήρχαν επίσημες και ανεπίσημες επίσημες ποσοστώσεις για τον περιορισμό του αριθμού των Εβραίων σε διάφορα ιδρύματα και επαγγέλματα. Τα άτομα με εβραϊκή εθνικότητα γνώριζαν, επίσης, αυστηρούς περιορισμούς στο να ταξιδέψουν στο εξωτερικό.

Καθ’ όλη σχεδόν τη διάρκεια του εικοστού αιώνα, λοιπόν, το να είναι Ουκρανός και Εβραίος αποκλειόταν αμοιβαία στην πράξη. Αυτός ο διαχωρισμός επιδιώκεται να αναβιώσει και πάλι από την σημερινή ηγεσία της Ρωσικής Ομοσπονδίας.