Δυο διαφορετικά βλέμματα, δυο άλλοι κόσμοι

Η φωτογραφία είναι τραβηγμένη πριν από τρία χρόνια στο Παρίσι, όπου και εορτάστηκε η συμπλήρωση εκατό ετών από τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το ερώτημα όμως παραμένει ίδιο: τι κάνει τον τότε Πρόεδρο Τραμπ να χαμογελά περιχαρής όταν συναντά τον Πούτιν και τι κάνει τον Πρόεδρο Μακρόν να είναι συγκρατημένος, αν όχι αποστασιοποιημένος, σε σχέση με τον Ρώσο Πρόεδρο;

​Ενδεχομένως, αυτό το ερώτημα να μην παρουσίαζε σήμερα κάποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Η στρατιωτική εισβολή, όμως, του Πούτιν στην Ουκρανία και η κρίσιμη εκλογική αναμέτρηση που διεξάγεται στην Γαλλία σε δυο εβδομάδες επαναφέρουν στην επιφάνεια το ίδιο κεντρικό ζήτημα: αυτό του λαϊκού, που χωρίζει συχνά εθνικά εκλογικά ακροατήρια και που έχει τις ιδιαίτερες αντανακλάσεις του και στην διεθνή ζωή.

​Ο «εγκάρδιος» λαϊκισμός της πολιτισμικής δεξιάς…

​Ο Τραμπ ενσάρκωσε κατά τη διάρκεια της θητείας του αυτό που αποκαλείται πλέον «ριζοσπαστική» ή, πιο συχνά, «πολιτισμική δεξιά» με ό,τι αυτό συνεπαγόταν στο εσωτερικό της αμερικανικής κοινωνίας αλλά και διεθνώς, στις σχέσεις των ΗΠΑ με τον υπόλοιπο κόσμο.

​Γίναμε μάρτυρές, κατά τη διάρκεια της θητείας Τραμπ, πολλών σημείων, που όχι μόνον δεν διαφοροποιούν την τότε πολιτική ηγεσία της Αμερικής με τις πολιτικές που δρομολογεί και ασκεί ο Ρώσος Πρόεδρος. Κυρίως τους συνέχει η αποστροφή προς το διαφορετικό, το άλλο. Χαρακτηριστική προς τούτο είναι οι ομοφοβικές συμπεριφορές του Πούτιν, που φθάνει να αποψιλώνει και τα όποια εναπομείναντα θεσμικά και δικαιικά απομεινάρια σεβασμού των ανθρώπων που έχουν διαφορετικό προσανατολισμό από τον ίδιο. Ο Τραμπ αρδεύεται πολιτικά από την ίδια πηγή όταν στρέφεται εναντίον των έγχρωμων Αμερικανών ή όταν αντιστρατεύεται πλήρως στην έλευση μερίδας μεταναστευτικών ροών την χώρα του.

​Αμφότεροι απεχθάνονται τον κανόνα, τον θεσμό, το συνταγματικό πλαίσιο, και διεκδικούν την άμεση, την, πολιτικά και θεσμικά, αδιαμεσολάβητη επικοινωνία με τους πολίτες και τους εκλογείς, που τους ταυτίζουν με τον περιούσιο Λαό, παρά το γεγονός ότι οι συνταγματικοί οδοδείκτες των κρατών τους θέτουν ορισμένες προϋποθέσεις για να χαρακτηρισθεί κάποιος πολίτης ή εκλογές. Η πολιτική λογοδοσία τίθεται στο επίκεντρο της ριζικής αμφισβήτησής τους. Ούτε ο Τραμπ παλαιότερα, ούτε ο Πούτιν ενδιαφέρονται για την ποιότητα και το επίπεδο της λογοδοσίας, προβαίνοντας σε εξόφθαλμες, καραμπινάτες δημοκρατικές αυθαιρεσίες και απρέπειες στο όνομα πάντοτε του… Λαού. Η δίωξη των πολιτικών αντιφρονούντων από το αυταρχικό καθεστώς του Πούτιν συνάδει εξάλλου με την μέχρι τέλους αμφισβήτηση των αποτελεσμάτων των προεδρικών εκλογών από τον Τραμπ.

​Επιρρεπείς στις θεωρίες συνωμοσίας, ο Τραμπ αποκαλεί, έως σήμερα, την πανδημική κρίση της Covid – 19 «κινεζικό ιό» ή «κινεζική γρίπη». Κατ’ αναλογίαν, ο Πούτιν καταδέχθηκε να εμβολιαστεί κατά της τρέχουσας πανδημίας μετά κόπων και βασάνων.

​Ο Πούτιν ακολουθεί – copy paste, θα έλεγε κανείς – πολιτική εθνικού απομονωτισμού σε σχέση με την από καιρό δαιμονοποιημένη Δύση, με τους ιδεολογικούς μηχανισμούς που διαθέτει, πριν εξελιχθεί σε ανοιχτή επιθετικότητα εναντίον των Τσετσένων, των Γεωργιανών, των Σύριων και, εδώ και ένα μήνα, των Ουρανών. Στην ίδια ρότα, αν και σαφώς λιγότερο πολεμοχαρής, ο Τραμπ δίδασκε, συχνά πυκνά, ότι δεν υπάρχουν κοινές συμπορεύσεις και κοινές αρχές στην διεθνή κοινότητα, που την εκλάμβανε ως μια αρένα και τίποτα περισσότερο. Αυτό μεταφράζεται σε μεγαλύτερο πολεμικό εξοπλισμό και, άρα, σε κρατικιστικές επιλογές και, κατά προέκταση, σε μεσοπρόθεσμη φορολογική επιβάρυνση των Αμερικανών πολιτών, αλλά «Who cares?», όπως εικάζουμε ότι θα υποστήριζε και ο ίδιος.

​​​​​…και ο φιλελεύθερος Μακρόν

​Στον αντίποδα αυτής της τοξικής ρητορείας ίσταται εδώ και πέντε τουλάχιστον χρόνια ο Μακρόν, που κοιτάζει «κουμπωμένος» τον Πούτιν στη φωτογραφία.

​Πρώην μέλος του Γαλλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος, προτιμά να τηρεί χαμηλούς τόνους και να εργάζεται μεθοδικά. Γνήσιος συμβολιστής, αποφεύγει τον χαρακτηρισμό του «φαβορί» και επιθυμεί να εμφανίζεται ως outsider.

​Μετατοπίζεται ιδεολογικά προς τον χώρο του σύγχρονου μεταρρυθμιστικού κέντρου, ανησυχεί ιδιαίτερα για τα υψηλά ποσοστά εκλογικής αποχής και τρέφει έναν πραγματικά υψηλό σεβασμό προς τους κανόνες του δημοκρατικού παίγνιου. ​

​Σε ευθεία αντίθεση προς τον Πούτιν, επιδεικνύει έναν ξεχωριστό σεβασμό προς τους πολιτικούς του αντιπάλους, αλλά και στον άλλο, τον ετερόδοξο, τον αλλοεθνή. Τριπλοκουμπώνεταιαπέναντι σε θεωρίες συνωμοσία, που κατά καιρούς διακινούνται στον δημόσιο διάλογο, και προβάλλει, χωρίς να εξυψώνει υπέρμετρα, την ατομική ευθύνη σε περιόδους πανδημίας, όπως η τρέχουσα.

​Κατ’ αντιδιαστολή προς τον Πούτιν και τον Μακρόν, επιδιώκει την διαρκή και έντονη συμμετοχή της χώρας του σε διεθνή forum, διεθνείς οργανισμούς και υπερεθνικέ οντότητες. Και αυτό μοιραία τον φέρνει αντιμέτωπο με τον Πούτινκαι τον σύστοιχο πουτινισμό, όπως αυτός εκδηλώνεται πολεμικά στην Ουκρανία.

​Γνωρίζει βέβαια ότι πολιτική χωρίς αντιπαραθέσεις δεν υφίσταται. Προτιμά ωστόσο να κινηθεί προς την πλευρά της Πεκρές και της γκωλικής δεξιάς – κεντροδεξιάς παρά να κινηθεί στα θολά ύδατα του Ζεμούρ εν όψει του διαγραφόμενου δεύτερου γύρου των προεδρικών εκλογών. Κάτι τέτοιο, εξάλλου, θα τον έφερνε πολύ κοντά προς τα πολιτικά χωρικά ύδατα της πολτιισμικής δεξιάς του Τραμπ και του Πούτιν. Και θα ήταν μια εκδοχή μεταχρονολογημένης ακύρωσης της συνεσταλμένης στάσης του απέναντι στον Ρώσο πρόεδρο σε αυτήν την προ τριετίας φωτογραφία.