Ουκρανία: Ο ρόλος της Τουρκίας στο φυσικό αέριο

Ο πόλεμος στην Ουκρανία φαίνεται εμμέσως να βοηθάει πολύ τον Ερντογάν. Ο Τούρκος Πρόεδρος είχε βρεθεί πριν τον πόλεμο σε μία πολύ δύσκολη φάση, τόσο εσωτερικά, όσο και στο εξωτερικό. Μετά την απόφαση του Πούτιν να εισβάλλει στο Κίεβο, ο Ερντογάν διεκδικεί ένα νέο ενισχυμένο ρόλο.

Αν και οι σχέσεις Τουρκίας – ΕΕ είναι σε πολύ χαμηλό επίπεδο προσπαθεί να δείξει ένα διαφορετικό πρόσωπο. Ενδεικτική είναι η ανακοίνωση του τουρκικού ΥΠΕΞ που αναφέρει «Το κεφάλαιο που αφορά στην ανατολική Μεσόγειο, όπου γίνεται αναφορά στη χώρα μας, φαίνεται πως έχει υπαγορευτεί από δύο κράτη-μέλη της ΕΕ, τα οποία προβάλλουν μαξιμαλιστικές διεκδικήσεις για τα θαλάσσια σύνορα και αρνούνται συστηματικά τα δικαιώματα της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων», αναφέρει χαρακτηριστικά η γραπτή ανακοίνωση που εξέδωσε το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών, το απόγευμα της Τρίτης.

Η αναθέρμανση του άξονα Αιγύπτου – Ισραήλ – Τουρκίας

Την προηγούμενη Δευτέρα έγινε μία κρίσιμη τριμερής συνάντηση. Ο πρόεδρος της Αιγύπτου, Αμπντελφατάχ αλ-Σίσι, φιλοξένησε στο γνωστό θέρετρο τον πρίγκιπα-διάδοχο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, Μοχάμεντ μπιν Ζαγιέντ αλ-Ναχιάν και τον πρωθυπουργό του Ισραήλ, Νάφταλι Μπένετ.

Βέβαιαμ ο Ερντογάν είχε δεχτεί στην Άγκυρα τον πρόεδρο του Ισραήλ, ανοίγοντας τον δρόμο για την εξομάλυνση των σχέσεων. Το ίδιο θέλει να κάνει και με την Αίγυπτο, αλλά και με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, χώρες που είναι εξαιρετικής σημασίας λόγω της γεωστρατηγικής τοποθεσίας τους.

Αξίζει να υπενθυμιστεί ότι το ρήγμα στις σχέσεις είχε δημιουργηθεί αφενός με τη Σαουδική Αραβία, λόγω του  εμπάργκο του Ριάντ στο Κατάρ (σύμμαχο της Τουρκίας στην περιοχή) και τη δολοφονία του αντικαθεστωτικού δημοσιογράφου της Washington Post, Τζαμάλ Κασόγκι, στο σαουδαραβικό προξενείο της Κωνσταντινούπολης, με εντολή του ισχυρού άνδρα του Ριάντ, Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν.

Και αφετέρου, με την Αίγυπτο, καθώς η ανατροπή του εκλεγμένου προέδρου και ηγετικού στελέχους των Αδελφών Μουσουλμάνων, Μοχάμεντ Μόρσι, το 2013 από τον νυν πρόεδρο και τότε επικεφαλής του στρατού είχε προκαλέσει ένα τεράστιο ρήγμα στις διμερείς σχέσεις.

 Οι τρεις καταλύτες για την τουρκική επέκταση

Υπάρχουν κάποιοι παράγοντες που επιδρούν στους Άραβες και στο Ισραήλ.  Πρώτον, η αποστασιοποίηση των Ηνωμένων Πολιτειών από την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, καθώς το άφθονο πετρέλαιο και φυσικό αέριο που διαθέτουν δεν έχει πλέον τόσο ζωτική σημασία για τους Αμερικανούς και τις επιχειρήσεις τους.

Δεύτερον – και σε άμεση σχέση με το πρώτο – η διαφαινόμενη υπογραφή μιας νέας συμφωνίας της Ουάσιγκτον με την Τεχεράνη για το πυρηνικό της πρόγραμμα, κάτι που προκαλεί έντονο εκνευρισμό και ανησυχία σε όλους τους ανταγωνιστές του Ιράν.

Τρίτον, η εναγώνια αναζήτηση από την Ευρώπη εναλλακτικών προμηθευτών φυσικού αερίου, στο πλαίσιο των κυρλώσεων που της έχουν επιβληθεί και της απόφασης για απεξάρτηση από τη Ρωσία.

Ο ρόλος της Τουρκίας και το φυσικό αέριο

Ως προς το φυσικό αέριο υπάρχει η σκέψη συγκρότησης ενός νέου ισχυρού άξονα στην περιοχή της νοτιοανατολικής Μεσογείου, που θα περιλαμβάνει την Αίγυπτο, το Ισραήλ και την Τουρκία. Όπως είναι γνωστό, άλλωστε, στις θαλάσσιες ζώνες των δύο πρώτων έχουν ανακαλυφθεί τεράστια – και εκμεταλλεύσιμα – κοιτάσματα αερίου, τα οποία μπορούν να δώσουν μια «ανάσα» στην Ευρώπη, καλύπτοντας ένα μέρος των ποσοτήτων που έρχονται σήμερα από τη Ρωσία. Υπάρχει, ωστόσο, μία προϋπόθεση: Η εξεύρεση του συντομότερου και οικονομικά πιο πρόσφορου τρόπου για να μεταφερθούν απευθείας αυτές οι ποσότητες στις ευρωπαϊκές αγορές.

Εδώ μπορεί να βοηθήσει η Τουρκία. Κατέχοντας μια καίρια γεωγραφική θέση και ευρισκόμενη πολύ κοντά στην περιοχή των κοιτασμάτων, αλλά και διαθέτοντας ένα ήδη ανεπτυγμένο δίκτυο αγωγών, η χώρα αποτελεί σύμφωνα με αρκετούς την ιδανική λύση στο παραπάνω πρόβλημα. Ειδικά από τη στιγμή που, μετά και τις αποστάσεις που πήραν οι ΗΠΑ, έχει απομακρυνθεί η προοπτική της κατασκευής του φιλόδοξου αγωγού EastMed.

Δεν είναι δύσκολο, λοιπόν, να φανταστεί κανείς ότι το ενεργειακό κυριαρχεί στο πλαίσιο των αλλεπάλληλων επαφών και επισκέψεων που ήδη περιγράφηκαν – και αυτών που εκτυλίσσονται στο παρασκήνιο. Άλλωστε, στον παραπάνω «άξονα» μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο και τα ΗΑΕ και το Κατάρ (που επίσης τα έχουν ξαναβρεί), με το «όπλο» του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) το οποίο διαθέτουν σε αφθονία.