Οι εκλογές περνάνε από τις Βρυξέλλες

Αν επιτρέπεται το «χιούμορ» με τέτοιες καταστάσεις, τότε, οι εξελίξεις –κυρίως δε τα σενάρια- στην πολιτική σκηνή μοιάζουν με την..πανδημία: συνεχώς βγαίνουν νέες μεταλλάξεις, οι οποίες επιβάλουν αναθεώρηση του… (όχι υγειονομικού) πολιτικού πρωτοκόλλου!

Μέχρι χθες ξέραμε –ή υποθέταμε- ότι οι όποιες εξελίξεις θα καθοριστούν εν πολλοίς από την πορεία δυο βασικών «δεικτών»: της πανδημίας και της οικονομίας (συμπεριλαμβανομένων της ακρίβειας και της ενεργειακής κρίσης). Και μάλιστα αναμέναμε τα μέσα Φεβρουαρίου και τις αρχές Μαρτίου για να μάθουμε αφενός το δείκτη τιμών καταναλωτή, αφετέρου το ρυθμό ανάπτυξης του 2021. Αμφότερα τα στοιχεία θα διαδραματίσουν καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση, τόσο του οικονομικού κλίματος, όσο και των κυβερνητικών αποφάσεων. Για παράδειγμα ο ρυθμός ανάπτυξης μπορεί να συνδυαστεί με τη συζήτηση για τη διαμόρφωση του νέου κατώτατου μισθού που θα ισχύει από 1ης Μαΐου. Άλλωστε στα μέσα Μαρτίου –σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που έχει τεθεί- θα γίνεται και η διαβούλευση που θα οδηγήσει στη σύνταξη του πορίσματος για να εισηγηθεί κατόπιν ο υπουργός Εργασίας, προς το υπουργικό συμβούλιο το νέο κατώτατο μισθό.

Ο νέος παράγοντας

Πλέον από χθες έχει προστεθεί στην πολιτική εξίσωση κι άλλος ένας συντελεστής: το ισχυρό ενδεχόμενο –αν όχι βεβαιότητα- να αναθεωρήσουν οι Βρυξέλλες τον «κανόνα του χρέους», όπως ορίζεται από το Σύμφωνο Σταθερότητας. Με απλά λόγια: παγώνει το σχέδιο που προέβλεπε, ότι το 2023 τα ελλείμματα θα έπρεπε να ήταν στο 3% και το δημόσιο χρέος κάτω του 60%. Από μια τέτοια εξέλιξη δεν θα ευνοηθεί μόνο η Ελλάδα, αλλά και πολλές άλλες χώρες όπως η Ιταλία, η Ισπανία, η Κύπρος, το Βέλγιο κλπ. Τόσο αυτές οι χώρες όσο και όλες οι άλλες τη διετία της πανδημίας είχαν την ευχέρεια να κινηθούν εκτός στενών δεσμεύσεων, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις οικονομικές επιπτώσεις του κορωνοιου. Οι πολιτικές που ακολουθήθηκαν, προφανώς επιβάρυναν τα δημοσιονομικά όλων των χωρών, με κάποιες εξ αυτών (ανάμεσά τους και η Ελλάδα) να ανεβάσουν πολύ τα χρέη και τα ελλείμματά τους. Εφόσον παγώσει η

αυστηρή δημοσιονομική προσαρμογή για το 2023, είναι σαφές ότι οι χώρες θα πάρουν βαθιά ανάσα. Αλλά θα εξασφαλίσουν και χρόνο για ελιγμούς με μεγαλύτερα περιθώρια προσαρμογής των πολιτικών τους.

Προφανώς και η Ελλάδα θα βρεθεί με…περισσότερο χρόνο στη διάθεσή της. Άρα και η Κυβέρνηση, για να αναπροσαρμόσει την οικονομική (κι άρα την πολιτική) στρατηγική της.

Οικονομικά δεδομένα

«Αναμφισβήτητα θα είναι μια θετική εξέλιξη» λένε στελέχη του οικονομικού επιτελείου, την ώρα που ο Υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταικούρας επιμένει να είναι συγκρατημένος και να λέει, συνεχώς: «Ας μαζευτούμε»…

Προφανώς το οικονομικό επιτελείο θα ανακουφιστεί εάν όντως –περί τα μέσα Μαρτίου- οριστικοποιηθεί το «πάγωμα» του κανόνα χρέους, καθώς εάν εφαρμοζόταν θα έπρεπε τον επόμενο χρόνο να είχαμε πρωτογενή πλεονάσματα. Κάτι το οποίο δεν θα ήταν εύκολο. Μην ξεχνάει κανένας ότι το 2021 –λόγω των αποφάσεων για ενίσχυση νοικοκυριών και στήριξη επιχειρήσεων- η χώρα έκλεισε με έλλειμμα 10 δισεκατομμύρια ευρώ!!

Η ανησυχία του οικονομικού επιτελείου ήταν και είναι: «το διατηρούμε και το διευρύνουμε αυτό το έλλειμμα;». Διότι σύμφωνα με τις αναλύσεις τους, κάθε νέα παροχή –εκτός των δημοσιονομικών ορίων- σημαίνει δανεισμό. Και πλέον τα επιτόκια έχουν ανέβει αρκετά. Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, δυστυχώς, η Ελλάδα έχει το υψηλότερο χρέος, αλλά και είναι η μόνη χώρα που δεν είναι σε επενδυτική βαθμίδα. Άρα είναι και πιο ευάλωτη στον υψηλό δανεισμό…

«Αν κάτι μας δίδαξε η δεκαετής κρίση χρέους με τις πολιτικές λιτότητας είναι ότι πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί και πειθαρχημένοι με τα έσοδα, τις δαπάνες και το δανεισμό του Κράτους» λένε κυβερνητικά στελέχη, ενώ από το Μέγαρο Μαξίμου το μήνυμα που εκπέμπεται είναι ξεκάθαρο: «Κάνουμε ό,τι πιο αποτελεσματικό μπορούμε εντός των δυνατοτήτων μας. Η χώρα δεν πρέπει να ξαναρισκάρει έχοντας την τραγική εμπειρία του παρελθόντος. Λεφτόδεντρα δεν υπάρχουν και όσοι τα επικαλούνται είναι αναξιόπιστοι και επικίνδυνοι».

Στοπ στα σενάρια.

Μέσα από αυτό το πρίσμα, τα κυβερνητικά στελέχη εμφανίζονται πια κάθετα: «η μείωση της φορολογίας στα καύσιμα δεν είναι ούτε εφικτή ούτε ενδεδειγμένη». Τη θέση τους τη στηρίζουν, αφενός στο ότι θα λείψουν κρίσιμα έσοδα από το Κράτος για τη χρηματοδότηση βασικών δημόσιων αγαθών και υπηρεσιών, αφετέρου μια μείωση στα καύσιμα θα ισοδυναμούσε με επιδότηση των εισαγωγών. Τον όποιο δημοσιονομικό χώρο έχει η Κυβέρνηση επιδιώκει να τον διαθέσει σε μείωση φόρων σε εργασία και κεφάλαιο, προκειμένου να στηριχθεί η υγιής ανάπτυξη της οικονομίας.

Πολιτικά δεδομένα

Το ενδεχόμενο «πάγωμα» του κανόνα του χρέους, ασφαλώς θα έχει πολλαπλές και πολυεπίπεδες συνέπειες στο πολιτικό σκηνικό. Αυτομάτως το σενάριο «πρόωρες εκλογές το Μάιο του ΄22» απομακρύνεται. Ή καλύτερα θα υπήρχε μόνο ως επιλογή απόλυτου αιφνιδιασμού από την πλευρά του Πρωθυπουργού με –πιθανό- αφήγημα την ανάγκη να μπει φρένο στη τοξικότητα και την ένταση στην πολιτική σκηνή.

Γιατί όμως απομακρύνεται το σενάριο του Μαΐου του 22; Διότι πλέον με «λυμένα» χέρια και χωρίς την ανάγκη λήψης και επιβολής σκληρών δημοσιονομικών κανόνων η κυβέρνηση μπορεί να πάρει το ρίσκο του καλοκαιριού: να περιμένει δηλαδή να κεφαλαιοποιήσει την «έκρηξη» στον τουρισμό (αναμένεται να φτάσει σε επίπεδα άνω του 85% του 2019) και να αναμένει απόδοση από την –μετά κορωνοιο- επανεκκίνηση της Οικονομίας. Αν μάλιστα καταστεί εφικτός ο έλεγχος της ακρίβειας και των τιμών της ενέργειας, τότε η Κυβέρνηση θα μπορεί να φθάσει μέχρι το επόμενο Φθινόπωρο με ένα ισχυρό θετικό αφήγημα. Το οποίο όμως, όπως είδαμε, εμπεριέχει πολλές παραδοχές, περισσότερες προϋποθέσεις. Κι ασφαλώς αρκετά ρίσκα, όπως απρόοπτα γεγονότα και κρίσεις.

Τέλος, υπάρχουν αρκετά Κυβερνητικά στελέχη που θεωρούν ότι μια ενδεχόμενη χαλάρωση του κανόνα χρέους, δεν αποκλείεται να ενισχύσει τις δυνάμεις και τις φωνές δημαγωγίας, οι οποίες –χωρίς να υπάρχουν οι τυπικές δεσμεύσεις για μικρά ελλείμματα- θα επαναφέρουν στο δημόσιο διάλογο μαξιμαλιστικά και ανεδαφικά αιτήματα. Σε μια κοινωνία, η οποία είναι κουρασμένη από τις αλλεπάλληλες κρίσεις και θυμωμένη από τις δυσκολίες της καθημερινότητας, τέτοιες φωνές μπορούν να αποτελέσουν παράγοντα πολιτικής έντασης και αποσταθεροποίησης.

Σε κάθε περίπτωση, με ανοιχτό το οικονομικό πεδίο και με δυνατότητα για υιοθέτηση περισσότερο ευέλικτων πολιτικών, τα σενάρια πρόωρων εκλογών μπαίνουν σε αναθεώρηση…