Μητσοτάκης στον πρόεδρο των Βρετανών Βιομηχάνων: Η Ελλάδα ελκυστικός προορισμός και για βρετανικές επενδύσεις

Διαδικτυακή συνομιλία με τον πρόεδρο της Συνομοσπονδίας Βιομηχάνων Lord Karan Bilimoria είχε το απόγευμα της Τρίτης (23/11) ο πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης. Ο κ. Μητσοτάκης έκανε λόγο για την Ελλάδα του 2021 η οποία δεν συγκρίνεται με την Ελλάδα της περασμένης δεκαετίας. Σημειώνεται ότι ο πρωθυπουργός στο πρόσφατο ταξίδι του στο Λονδίνο πραγματοποίησε σειρά επαφών με επενδυτές αλλά και το Λόρδο Bilimoria.

Μήνυμα Μητσοτάκη σε Bilimoria

«Το μήνυμα που θέλω να στείλω στο κοινό σας είναι ότι η Ελλάδα του 2021 δεν συγκρίνεται με την Ελλάδα της περασμένης δεκαετίας. Και σκεφτείτε, καθώς η Βρετανία δεν είναι πλέον μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εάν αναζητάτε επενδύσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση -ειδικά αν ενδιαφέρεστε για αυτό το τμήμα του κόσμου μας, τη νοτιοανατολική Ευρώπη, αλλά και τη Μέση Ανατολή και Αφρική- τότε η Ελλάδα θα μπορούσε να είναι ένας πολύ ελκυστικός προορισμός και για βρετανικές επενδύσεις εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης» ανέφερε μεταξύ άλλων ο κ. Μητσοτάκης.

Ο πρωθυπουργός εμφανίστηκε αισιόδοξος για την πορεία του τουρισμού την επόμενη χρονιά. «Οι πρώτες ενδείξεις για τον αριθμό των επισκεπτών το 2022 είναι εξαιρετικά ελπιδοφόρες».

Για τις εξελίξεις γύρω από το ζήτημα της πανδημίας

«Είμαστε αντιμέτωποι με ένα τέταρτο κύμα, όπως και οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες» ενώ παράλληλα τόνισε ότι η Ελλάδα έχει θέσει σε εφαρμογή ένα πλήρως ψηφιοποιημένο σύστημα εμβολιασμού που λειτουργεί άψογα «και φυσικά συνεχίζουμε να δίνουμε τη μάχη ώστε να πείσουμε περισσότερους ανθρώπους να εμβολιαστούν».

Ολόκληρη η συνομιλία

Lord Bilimoria: Καλώς ήρθατε στη δεύτερη μέρα του ετήσιου συνεδρίου του CBI. Με χαρά καλωσορίζω τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας κ. Κυριάκο Μητσοτάκη.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Χαίρετε.

Lord Bilimoria: Κύριε Πρωθυπουργέ, χαίρομαι που σας βλέπω. Γνωρίζω εστιάζετε διαρκώς στη δημιουργία θέσεων εργασίας στους τομείς της πράσινης οικονομίας και της ψηφιακής τεχνολογίας, στην ισχυρή οικονομική ανάπτυξη, τον βιώσιμο τουρισμό και τη φορολογική μεταρρύθμιση. Έχετε δώσει προτεραιότητα στις άμεσες ξένες επενδύσεις, ενώ καταφέρατε να ενισχύσετε την αξιοπιστία της Ελλάδας μεταξύ των οίκων αξιολόγησης.

Ο Πρωθυπουργός δεν διστάζει να εκφράσει την άποψή του και στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου χαίρει ιδιαίτερου σεβασμού, ενώ βρέθηκε στην πρώτη γραμμή στο ζήτημα της αντίδρασης της Ελλάδας στην πανδημία του Covid19. Μια αντίδραση για την οποία η Ελλάδα εγκωμιάστηκε ευρέως. Ξεκινώντας, θα ήθελα να σας ρωτήσω για την πανδημία. Ολόκληρος ο κόσμος θαύμασε εσάς και την Ελλάδα για τον τρόπο που διαχειριστήκατε την πανδημία τις πρώτες μέρες. Θα μπορούσατε να μας εξηγήσετε πώς το πετύχατε αυτό και ποια είναι η στρατηγική σας τώρα;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Σας ευχαριστώ πολύ για την υποδοχή και για την πολύ ευγενική εισαγωγή σας. Πράγματι, νομίζω ότι η Ελλάδα κατάφερε ουσιαστικά να συγκρατήσει πλήρως το πρώτο κύμα της πανδημίας. Θυμάμαι ότι τον περασμένο Μάρτιο, όταν επεξεργαζόμασταν τα δεδομένα, ήταν οδυνηρά προφανές για μένα ότι έπρεπε να δράσουμε πολύ γρήγορα και να επικοινωνήσουμε το μήνυμά μας χωρίς υπεκφυγές με πολύ συνοπτικό και σαφή τρόπο. Και πήραμε όντως την απόφαση να κλείσουμε τη χώρα, πιθανώς νωρίτερα σε σχέση με τους περισσότερους Ευρωπαίους ομολόγους μου.

Έπρεπε να λάβουμε αυτή την απόφαση γιατί γνώριζα πολύ καλά ότι το εθνικό μας σύστημα υγειονομικής περίθαλψης υπήρξε το θύμα δέκα ετών υποχρηματοδότησης. Έτσι, ο αριθμός των κλινών ΜΕΘ που είχαμε στην Ελλάδα ήταν πολύ χαμηλότερος από τον μέσο όρο της ΕΕ. Χρειαζόμασταν περισσότερο χρόνο για να ενισχύσουμε το σύστημα υγείας μας, ενώ η επιβολή ενός αυστηρού lockdown ήταν η προφανής λύση. Καταφέραμε, ουσιαστικά, να αποφύγουμε εντελώς το πρώτο κύμα.

Προφανώς, τα πράγματα έγιναν πολύ πιο περίπλοκα στη συνέχεια. Η χώρα μας επλήγη περισσότερο στο δεύτερο και τρίτο κύμα της πανδημίας. Τώρα είμαστε αντιμέτωποι με ένα τέταρτο κύμα, όπως και οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά έχουμε θέσει σε εφαρμογή ένα πλήρως ψηφιοποιημένο σύστημα εμβολιασμού που λειτουργεί άψογα. Αναλάβαμε, λοιπόν, το δικό μας μερίδιο σε ότι αφορά την έγκαιρη παράδοση των εμβολίων στους πολίτες μας.

Και φυσικά, συνεχίζουμε να δίνουμε τη μάχη ώστε να πείσουμε περισσότερους ανθρώπους στην Ελλάδα να εμβολιαστούν. Κυμαινόμαστε περίπου στον μέσο όρο της ΕΕ όσον αφορά τα ποσοστά εμβολιασμού. Έχουμε δει μια σημαντική αύξηση τις τελευταίες εβδομάδες, αλλά έχουμε επίσης επιβάλει σημαντικούς περιορισμούς στους μη εμβολιασμένους Έλληνες.

Ουσιαστικά, οι ανεμβολίαστοι στην Ελλάδα αυτή την στιγμή δεν έχουν πρόσβαση σε κλειστούς χώρους, είτε είναι εστιατόρια, θέατρα, γυμναστήρια. Οπότε, έτσι, “ωθούμε” τους μη εμβολιασμένους στον εμβολιασμό. Έχουμε καταστήσει επίσης ξεκάθαρο ότι το πιστοποιητικό εμβολιασμού, για τους πολίτες άνω των 60 ετών, θα ισχύει μόνο για επτά μήνες και παρατηρούμε σημαντική αύξηση στον προγραμματισμό της τρίτης δόσης για τα εμβόλια. Άλλωστε οι ειδικοί επισημαίνουν πως αυτό είναι καθοριστικής σημασίας για την αντιμετώπιση του τέταρτου κύματος. Προφανώς, το σύστημα υγείας μας τελεί υπό καθεστώς πίεσης, αλλά έχουμε ξεκαθαρίσει ότι δεν θα υπάρξει και άλλο lockdown.

Έτσι, κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να συνεχίσει η οικονομία να λειτουργεί, ενώ ταυτόχρονα διατηρούμε την πανδημία υπό έλεγχο. Και ειλικρινά αυτή η προσέγγιση, όσον αφορά την οικονομία, έχει αποδώσει. Είμαι βέβαιος ότι θα μιλήσουμε για την οικονομική απόδοση σε λίγο, αλλά συνολικά η οικονομία ανταποκρίθηκε πολύ θετικά στις πολιτικές που εφαρμόσαμε. Το τελευταίο πράγμα που θέλουμε είναι να προκαλέσουμε πρόσθετη ζημιά επιβάλλοντας πρόσθετους περιορισμούς, οι οποίοι, ειλικρινά, δεν είμαι καν σίγουρος ότι θα είναι αποτελεσματικοί δεδομένης της διάθεσης των κοινωνιών μας αυτή τη στιγμή.

Lord Bilimoria: Ένα ερώτημα που λαμβάνουμε συχνά εδώ είναι το εάν υπάρχει Plan B. Και εμείς επιμένουμε ότι δεν θα υπάρξει άλλο lockdown. Έχουμε ένα πολύ αποτελεσματικό πρόγραμμα εμβολιασμού. Έχουμε την ενισχυτική δόση στην οποία έχετε ήδη αναφερθεί. Διενεργούμε πολλά δωρεάν τεστ τα οποία είναι διαθέσιμα για τις επιχειρήσεις και τους πολίτες μας. Τα tests είναι αποτελεσματικά. Και τώρα έχουμε στη διάθεσή μας και θεραπείες όπως το αντιικό φάρμακο της Pfizer, το οποίο έχει αποδειχθεί ότι είναι 89% αποτελεσματικό στην πρόληψη των νοσηλειών και του θανάτου. Ελπίζουμε λοιπόν ότι όντως δεν θα χρειαστεί να καταφύγουμε ξανά στη λύση του lockdown. Ευχαριστώ πολύ. Προχωρώντας τώρα στο ζήτημα της οικονομίας. Αναλάβατε την εξουσία στην Ελλάδα, κ. Πρωθυπουργέ, ενώ η χώρα βρισκόταν σε πολύ δύσκολη δημοσιονομική κατάσταση η οποία είχε δημιουργηθεί τα προηγούμενα χρόνια. Νομίζω ότι το χρέος σας κυμαινόταν στο 200% του ΑΕΠ. Ποια ήταν η στρατηγική σας εκείνη την εποχή; Και τι έχει αλλάξει με όρους ανάκαμψης μετά την πανδημία;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Θα έλεγα ότι εξακολουθούμε να εφαρμόζουμε την ίδια στρατηγική η οποία αποτέλεσε και τη βάση της εκλογικής μας πλατφόρμας το 2019. Είχαμε καταστήσει απόλυτα σαφές τότε ότι πρέπει να αλλάξουμε το δημοσιονομικό μας μείγμα, να μειώσουμε σταδιακά τους φόρους στις επιχειρήσεις, το κεφάλαιο και την εργασία. Αυτό κάναμε. Έχουμε εφαρμόσει, κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid σημαντικές μειώσεις φόρων που έχουν βελτιώσει το επιχειρηματικό περιβάλλον. Έχουμε καταστήσει απόλυτα σαφές ότι θα πρέπει να κάνουμε την Ελλάδα έναν ελκυστικό προορισμό για επενδύσεις, εγχώριες και ξένες, και τα έχουμε καταφέρει και σε αυτό το μέτωπο.

Μέσα στο 2021, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, είδαμε να καταγράφεται στην Ελλάδα ρεκόρ εισροών άμεσων ξένων επενδύσεων. Έτσι η Ελλάδα γίνεται ένας ελκυστικός επιχειρηματικός προορισμός. Εφαρμόσαμε σημαντικές διαρθρωτικές αλλαγές στην αγορά εργασίας μας. Απλοποιήσαμε τις διαδικασίες αδειοδότησης. Εφαρμόσαμε ουσιαστικά το “εγχειρίδιο” για το πώς μπορεί μια χώρα να γίνει ελκυστική στους επενδυτές. Αντιμετωπίσαμε, επίσης, το πρόβλημα του τραπεζικού συστήματος της χώρας. Μειώσαμε σημαντικά τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα, σε βαθμό που δεν θεωρούμε πλέον το τραπεζικό συστημικό πρόβλημα για τη χώρα μας.

Και όλα αυτά τα πετύχαμε κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid. Και αν δει κανείς τα αποτελέσματα, νομίζω ότι μιλούν από μόνα τους. Η Ελλάδα ήταν η χώρα που σημείωσε τη μεγαλύτερη μείωση στα ποσοστά ανεργίας, κατά τη διάρκεια του COVID σε σύγκριση με όλες τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αυτός ο φόβος λοιπόν που υφίστατο ότι μόλις απομακρύνουμε το μηχανισμό στήριξης των επιχειρήσεων, η ανεργία θα εκτοξευόταν, δεν επαληθευθηκε. Αν μη τι άλλο, η ανεργία συνεχίζει να μειώνεται, με δεδομένο πάντα ότι ξεκινήσαμε με πολύ υψηλή ανεργία ύστερα από τα δέκα χρόνια κρίσης. Και αν δείτε τις προβλέψεις μας για την ανάπτυξη, η συνολική ανάπτυξη για το 2021 και το 2022 προβλέπεται στο 12,5%. Αυτό είναι πολύ καλό για μια χώρα που ήταν παγιδευμένη σε ύφεση, ουσιαστικά, τα πρώτα πέντε χρόνια της κρίσης και σε μια τροχιά πολύ ισχνής ανάπτυξης μεταξύ 2016 και 2019.

Οπότε, ο στόχος μου είναι πολύ απλός. Θα χρησιμοποιήσω μια έκφραση που είναι πολύ δημοφιλής στο Ηνωμένο Βασίλειο: θέλουμε να φτάσουμε στο επίπεδο της Ευρώπης. Θέλουμε να διασφαλίσουμε ότι δεν είμαστε πλέον η χώρα της Ευρώπης που μένει πίσω. Αν μη τι άλλο, νομίζω ότι έχουμε αποδείξει ότι μπορούμε να είμαστε καινοτόμοι σε ό,τι αφορά τις δημόσιες πολιτικές μας. Το μήνυμα λοιπόν που θέλω να στείλω στο κοινό σας είναι ότι η Ελλάδα του 2021 δεν συγκρίνεται με την Ελλάδα της περασμένης δεκαετίας. Και σκεφτείτε, καθώς η Βρετανία δεν είναι πλέον μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εάν αναζητάτε επενδύσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση -ειδικά αν ενδιαφέρεστε για αυτό το τμήμα του κόσμου μας, τη νοτιοανατολική Ευρώπη, αλλά και τη Μέση Ανατολή και Αφρική- τότε η Ελλάδα θα μπορούσε να είναι ένας πολύ ελκυστικός προορισμός και για βρετανικές επενδύσεις εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Lord Bilimoria: Θα ήθελα να παραμείνουμε σε αυτό το θέμα, διότι στο Ηνωμένο Βασίλειο πάντοτε υπερηφανευόμασταν ότι είμαστε, ιστορικά, μία από τις δύο ή τρεις χώρες με την μεγαλύτερη εισροή επενδύσεων. Αυτή τη στιγμή, ωστόσο, έχουμε τα μεγαλύτερα φορολογικά βάρη των τελευταίων 70 ετών. Θα μπορούσατε να μας πείτε περισσότερα για τα δημοσιονομικά μέτρα που εφαρμόσατε ώστε να γίνει η Ελλάδα τόσο ελκυστικός επενδυτικός προορισμός; Για τους φορολογικούς συντελεστές και κάθε είδους κίνητρα. Μπορείτε να μας πείτε περισσότερα για αυτά;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Πιστεύω ότι η προηγούμενη κυβέρνηση επιχείρησε συστηματικά να υπερφορολογήσει τη μεσαία τάξη και τις επιχειρήσεις, ώστε να δημιουργεί πλεονάσματα που στη συνέχεια διανέμονταν συνήθως, με πολιτικά κριτήρια. Εμείς είπαμε ότι αυτή είναι λάθος πολιτική, ότι πρέπει να «μεγαλώσουμε την πίτα». Και εν τέλει θέλουμε να επικεντρωθούμε στο να μειώσουμε την εισοδηματική ανισότητα.

Ετσι μειώσαμε τον φορολογικό συντελεστή για τις επιχειρήσεις από 28% σε 22%. Θα παραμείνει αμετάβλητος για το ορατό μέλλον. Πιστεύουμε ότι αυτό το επίπεδο είναι καλό και έτσι πετυχαίνουμε τη σωστή ισορροπία μεταξύ της δημοσιονομικής σταθερότητας και της προσέλκυσης κεφαλαίων. Μειώσαμε τους φόρους στα μερίσματα από 15% σε 5%. Δώσαμε σημαντικά πρόσθετα κίνητρα, κίνητρα υπεραπόσβεσης, για πράσινες επενδύσεις και για επενδύσεις στην έρευνα και την αναπτυξη (R&D). Μειώσαμε τη φορολόγηση της εργασίας, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό στην Ελλάδα, οι ασφαλιστικές εισφορές μειώθηκαν κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες. Καταργήσαμε επίσης την Εισφορά Αλληλεγγύης, η οποία ήταν ένας επιπλέον φόρος που επιβάρυνε μισθωτούς με μεσαία εισοδήματα.

Ως εκ τούτου, πολλοί Έλληνες που μετανάστευσαν κατά τη διάρκεια της κρίσης συνειδητοποίησαν ξαφνικά ότι από οικονομικής άποψης τους συμφέρει να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, επειδή η φορολογία είναι στην πραγματικότητα ελαφρύτερη. Έχουμε θέσει επίσης σε ισχύ και μια σειρά από κίνητρα προκειμένου να προσελκύσουμε ανθρώπους στην Ελλάδα. Αναφέρομαι στο πρόγραμμα non-dom, το οποίο απευθύνεται σε εύπορους ιδιώτες που θέλουν να έχουν την Ελλάδα ως φορολογική κατοικία, σε συνταξιούχους που θέλουν να φορολογούνται στην Ελλάδα, σε εργαζόμενους που επιστρέφουν και αρχίζουν να εργάζονται στην Ελλάδα -είτε είναι Έλληνες είτε όχι.

Έχουμε καταφέρει, λοιπόν, να προσελκύσουμε στην Ελλάδα εταιρείες αλλά και ταλαντούχους ανθρώπους. Υπό αυτή την έννοια η πανδημία λειτούργησε υποβοηθητικά, καθότι κατέστησε σαφές ότι μπορεί κάποιος να εργάζεται από οπουδήποτε. Και είμαι βέβαιος ότι μπορούμε να είμαστε ιδιαίτερα ανταγωνιστικοί σε ό,τι αφορά την καλή ποιότητα ζωής που μπορούμε να προσφέρουμε σε όποιον επιλέξει να εργάζεται κατ’ αυτόν τον τρόπο, είτε από την Αθήνα -η οποία βρίσκεται σε περίοδο άνθησης ως πόλη- είτε από τα νησιά μας. Έχουμε θεσπίσει βίζα για ψηφιακούς νομάδες που διευκολύνει την απόκτηση άδειας εργασίας στην Ελλάδα. Ακούμε συνεχώς για ανθρώπους που περνούν περισσότερο χρόνο στην Ελλάδα, δουλεύοντας από τη χώρα μας.

Οπότε, δεν θέλουμε η Ελλάδα να αποτελεί μόνο παραθεριστικό προορισμό, όπως ήταν ενδεχομένως γνωστή στο παρελθόν στη Βρετανία. Αποτελεί προορισμό για πλήρη απασχόληση, για επενδύσεις, πιθανώς για συνταξιούχους, έχω αρκετούς τέτοιους φίλους, ειδικά στην ιδιαίτερη πατρίδα μου την Κρήτη. Πρόκειται για τάση που ξεκίνησε πριν από μερικά χρόνια, μπορεί κάποιος να περάσει τον χειμώνα στην Ελλάδα -θέλουμε να μένουν άνθρωποι στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια του χειμώνα- και ίσως να περάσοει το καλοκαίρι στη βρετανική εξοχή. Άρα η Ελλάδα γίνεται περισσότερο πολυδιάστατη όσον αφορά το οικονομικό και επιχειρηματικό της αποτύπωμα.

Lord Bilimoria: Η υπερέκπτωση που έχουμε εδώ είναι 130%, για να ενισχύσουμε τις επενδύσεις, έχετε μία παρόμοια.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Στο 150%. Λειτουργεί πολύ καλά. Έγνοια μας ήταν πάντοτε να πετύχουμε την κινητοποίηση επενδύσεων. Μία από τις απόρροιες της κρίσης και των πολιτικών λιτότητας που επιβλήθηκαν στην Ελλάδα ήταν η κατάρρευση των επενδύσεων. Επομένως, όταν εξετάζουμε τα συστατικά της ανάπτυξής της χώρας, δεν πρέπει να μιλάμε πλέον για ανάπτυξη που είναι σχεδόν αποκλειστικά αποτέλεσμα της κατανάλωσης. Ασφαλώς η κατανάλωση είναι πάντα σημαντική αλλά θέλουμε περισσότερες επενδύσεις, θέλουμε περισσότερη έρευνα και ανάπτυξη, θέλουμε περισσότερες εξαγωγές, θέλουμε να αναμορφώσουμε τη δομή της οικονομίας. Και θέλουμε να προωθήσουμε δυναμικά τον διπλό μετασχηματισμό, ψηφιακό και πράσινο. Αυτό είναι ένα μεγάλο θέμα για εμάς. Φυσικά αυτό το σκέλος προσελκύει σημαντικά κεφάλαια, ιδιωτικά και δημόσια, ευρωπαϊκά αλλά και εγχώρια.

Lord Bilimoria: Σε ποιο επίπεδο βρίσκονται οι συντελεστές φορολογίας εισοδήματος;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Ξεκινά από το 9% για εισοδήματα έως 10.000 ευρώ και ανέρχεται στο 42%, εάν συμπεριλάβετε μια επιπλέον φορολογική επιβάρυνση που δεν έχουμε καταργήσει ακόμα. Επομένως 42% είναι ο συντελεστής για το υψηλότερο κλιμάκιο που έχουμε.

Lord Bilimoria: Ολοκληρώθηκε πρόσφατα η Σύνοδος COP26, την οποία παρακολούθησα για περίπου μιάμιση εβδομάδα από τις δύο εβδομάδες που διήρκεσε. Ποια είναι η άποψή σας για το πώς κύλησε η COP26 και πώς σχετίζεται με όλα τα μέτρα που έχετε λάβει και ό,τι κάνετε στην Ελλάδα.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Πιστεύω ότι το COP26 ήταν ένα σημαντικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Βεβαίως θα θέλαμε πιο φιλόδοξους στόχους από πλευράς κάποιων χωρών, αλλά κατανοώ πλήρως την πολυπλοκότητα μίας διαπραγμάτευσης στην οποία εμπλέκονται τόσα μέρη. Και πιστεύω ότι το Ηνωμένο Βασίλειο έκανε πολύ καλή δουλειά όσον αφορά τη διοργάνωση της συνόδου και προκειμένου να φτάσουμε στα συμπεράσματα που όλοι είδαμε και πριν λίγες μέρες.

Στην COP26 δόθηκε μεγάλη έμφαση στον άνθρακα. Εμείς αποφασίσαμε να απομακρυνθούμε από τον άνθρακα πριν από δύο χρόνια. Ήμασταν σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένοι -και εξακολουθούμε να είμαστε μέχρις ενός σημείου- από τον λιγνίτη, που είναι η πιο βρώμικη μορφή άνθρακα.

Είχαμε ήδη αποφασίσει, πριν από την COP26, να κλείσουμε όλες τις παλιές λιγνιτικές ηλεκτροπαραγωγικές μονάδες μας έως το 2023. Θα κρατήσουμε μία σε λειτουργία. Έως το 2028 το αργότερο θα απομακρυνθούμε εντελώς από τον άνθρακα χρησιμοποιώντας το φυσικό αέριο ως μεταβατικό καύσιμο. Και ασφαλώς, θα μεταβούμε δυναμικά στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Είμαστε ευλογημένοι, έχουμε άνεμο και ηλιοφάνεια. Και υπάρχει ακόμη μεγάλο περιθώριο για πρόοδο όσον αφορά τη διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Εξετάζουμε την υπεράκτια αιολική ενέργεια, πρόκειται για ζήτημα στο οποίο το Ηνωμένο Βασίλειο έχει πολύ καλές επιδόσεις. Εξετάζουμε το ρυθμιστικό σας πλαίσιο αλλά και το ενδεχόμενο προσέλκυσης εταιρειών που έχουν δραστηριοποιηθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο για την ανάπτυξη των δικών μας δυνατοτήτων στο μέτωπο της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας. Είναι πολύ σημαντικές αυτές οι δυνατότητες, όπως μπορείτε να φανταστείτε, νομίζω πως όποιος έχει επισκεφτεί το Αιγαίο γνωρίζει τι εννοώ.

Και φυσικά εστιάζουμε σε ορισμένους τομείς στους οποίους πιστεύουμε ότι μπορούμε να έχουμε ηγετικό ρόλο σε ό,τι αφορά την ατζέντα για το κλίμα. Επιτρέψτε μου να σας δώσω δύο παραδείγματα. Ένας είναι οι θαλάσσιες μεταφορές. Το 25% του παγκόσμιου εμπορικού στόλου είναι ελληνόκτητο. Οι Έλληνες πλοιοκτήτες θα πρέπει να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή για την απαλλαγή του κλάδου από τις εκπομπές άνθρακα. Δεν είναι ξεκάθαρο πώς θα γίνει αυτό, αλλά θέλουμε να βεβαιωθούμε ότι θα έχουμε ηγετική θέση σε αυτό και δεν θα υστερούμε.

Το δεύτερο θέμα, που με ενδιαφέρει πολύ, είναι η απαλλαγή από τον άνθρακα των μικρών νησιών μας, και έχουμε θέσει σε εφαρμογή δύο πιλοτικά πρότζεκτ για να δείξουμε ότι αυτό εφικτό, με σχετικά χαμηλό ύψος επένδυσης. Γιατί προφανώς το μικρό είναι όμορφο όταν μιλάμε για απανθρακοποίηση. Δίνουμε μεγάλη έμφαση στην προστασία των πολύ ιδιαίτερων οικοσυστημάτων μας, των θαλάσσιων βιότοπων. Έχουμε μία επιθετική στρατηγική για τα πλαστικά. Η προστασία των θαλασσών μας είναι, προφανώς, πολύ σημαντική για μία χώρα όπως η Ελλάδα.

Θα ήθελα να προσθέσω ότι έχουμε στη διάθεσή μας σημαντικά κεφάλαια από το RRF, το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το οποίο δημιουργήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Διατίθενται για την Ελλάδα συνολικά 32 δισεκατομμύρια ευρώ, σε δάνεια και επιχορηγήσεις, το μεγαλύτερο μέρος είναι επιχορηγήσεις. Και πάνω από το ένα τέταρτο θα διοχετευτεί σε πράσινες πρωτοβουλίες. Για παράδειγμα, έχουμε ένα πολύ δυναμικό πρόγραμμα για την αναβάθμιση των κτιρίων μας. Αυτά είναι σπουδαία προγράμματα γιατί δημιουργούν πολλές θέσεις εργασίας, υποστηρίζουν τις τοπικές επιχειρήσεις, μειώνουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα αλλά και τους λογαριασμούς ενέργειας των νοικοκυριών.

Και τώρα που αντιμετωπίζουμε αυτή την κρίση στις τιμές του φυσικού αερίου, αν μη τι άλλο πρέπει να εντείνουμε την προσπάθεια που καταβάλλουμε για αυτές τις πρωτοβουλίες, για παράδειγμα με τη γρήγορη στροφή στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, που είναι μακράν οι φθηνότερες. Και, βεβαίως, κάθε πρόγραμμα που μειώνει την κατανάλωση ενέργειας των νοικοκυριών αποτελεί ξεκάθαρο win-win. Και υπάρχουν πολλά ευρωπαϊκά χρήματα για να υποστηριχθούν αυτά τα προγράμματα ώστε να γίνουν οικονομικά ελκυστικά.

Έχουμε υλοποιήσει δύο προγράμματα σε νησιά, και θέλουμε να εμπλέξουμε στην υλοποίηση αυτών των προγραμμάτων τον ιδιωτικό τομέα. Στην Αστυπάλαια, ένα μεσαίου μεγέθους νησί των Δωδεκανήσων, συνεργαστήκαμε με τη Volkswagen. Πρόκειται πρωτίστως για ένα πρότζεκτ που αφορά την ηλεκτροκίνηση. Και στο νησί της Χάλκης, που βρίσκεται κοντά στη Ρόδο, συνεργαζόμαστε με διάφορες εταιρείες για να προσφέρουμε μια πιο ολοκληρωμένη λύση. Λειτουργεί πλέον ένας μικρός φωτοβολταϊκός σταθμός ισχύος 1MW, που ουσιαστικά παρέχει σχεδόν δωρεάν ηλεκτρική ενέργεια στους καταναλωτές. Δημιουργούμε ένα δίκτυο φορτιστών για να ενθαρρύνουμε τους κατοίκους του νησιού να αντικαταστήσουν τα αυτοκίνητά τους με ηλεκτρικά οχήματα. Το καλό με τα μικρά νησιά είναι ότι δεν χρειάζονται μεγάλα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Μικρά οχήματα με σχετικά περιορισμένη αυτονομία καλύπτουν όλες τις ανάγκες.

Μία ακόμα σημαντική πτυχή του σχεδιασμού μας είναι η υλοποίηση μίας ολοκληρωμένης στρατηγικής κυκλικής οικονομίας για το νερό και τα απόβλητα. Όπως, φυσικά, και η αναβάθμιση των ψηφιακών υποδομών του νησιού. Η Χάλκη διαθέτει δίκτυο 5G και αυτό δεν εξυπηρετεί μόνο τους κατοίκους. Οι μαθητές εκεί έχουν πρόσβαση σε φανταστικά προγράμματα για να αναπτύξουν τις ψηφιακές δεξιότητές τους, αλλά επίσης εάν θέλει κάποιος να εργαστεί από τη Χάλκη η πρόσβαση σε δίκτυο 5G σε αυτό το μικρό νησί αλλάζει πραγματικά τις προοπτικές όσον αφορά τι μπορούμε να κάνουμε από αυτά τα νησιά. Τα καθιστά επίσης πολύ πιο ελκυστικά καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Διότι, ασφαλώς, μία από τις προκλήσεις για τον τουρισμό μας είναι να διασφαλίσουμε ότι θα υποδεχόμαστε περισσότερους επισκέπτες όλο το έτος.

Ως προς την αλλαγή του τουριστικού προϊόντος μας, κατά τη γνώμη μου υπάρχει μόνο μία οδός που πρέπει να ακολουθήσουμε: προς τη βιωσιμότητα. Επομένως, θα είμαστε απολύτως προσηλωμένοι στην προστασία των κορυφαίων τουριστικών προορισμών μας για να διασφαλίζουμε ότι θα οδηγήσουμε όλες τις νέες επενδύσεις στον τουριστικό τομέα, προς τον αειφόρο τουρισμό. Και ασφαλώς, για να καταστήσουμε την Ελλάδα έναν ακόμη πιο ελκυστικό προορισμό, όπως σας είπα, για ολόκληρο το χρόνο.

Η Αθήνα, αλλά και η Θεσσαλονίκη και άλλες πόλεις είναι εξαιρετικοί προορισμοί για το Σαββατοκύριακο, με πολλές δραστηριότητες καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Και φυσικά, οι επισκέπτες από το εξωτερικό μόλις τώρα αρχίζουν να ανακαλύπτουν τις ομορφιές της ηπειρωτικής Ελλάδας, η οποία είναι επίσης ένας σπουδαίος προορισμός για ταξίδια όλο το χρόνο. Επομένως στην Ελλάδα μπορείτε να απολαύσετε υπέροχες διακοπές και πέρα από τον Αύγουστο.

Lord Bilimoria: Το 10% των 20 εκατομμυρίων τουριστών πηγαίνει στην Ελλάδα.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Έτσι είναι. Είχαμε μια πολύ καλή καλοκαιρινή σεζόν. Και μιλώντας με τους μεγάλους τουριστικούς πράκτορες και τις επιχειρήσεις τους, οι πρώτες ενδείξεις για το 2022 είναι εξαιρετικά ελπιδοφόρες όσον αφορά τον αριθμό των επισκεπτών που θα έχουμε το επόμενο έτος.

Lord Bilimoria: Αναφερθήκατε στη δύναμη της συνεργασίας ανάμεσα στην κυβέρνηση, τις επιχειρήσεις και τον ακαδημαϊκό χώρο. Και πώς παρατηρούμε αυτή την ισορροπία σε μια διαδικασία που επαναλαμβάνεται. Σας έδωσα το παράδειγμα της πρώτης αλυσίδας υδροηλεκτρικής ενέργειας στον κόσμο, η οποία προχωράει με τη συνεργασία ανάμεσα στο χώρο του πανεπιστημίου, την εταιρεία Porterbrook και χρηματοδότηση από το κράτος. Πώς βλέπετε αυτή την ισορροπία ανάμεσα στην κυβέρνηση και τις επιχειρήσεις όταν συνεργάζονται;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Λοιπόν, αυτή είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα, φιλοσοφική και ιδεολογική συζήτηση. Θεωρώ τον εαυτό μου φιλελεύθερο, με την έννοια του όρου όπως διαμορφώθηκε κατά τον 19ο αιώνα. Αλλά πιστεύω ότι υπάρχει ρόλος για ένα ισχυρότερο κράτος. Και δεν μιλάω μόνο για περιόδους κρίσης ή όταν πρέπει να στηρίξουμε μακροπρόθεσμες αλλαγές όπως αυτές για το κλίμα. Για παράδειγμα, διαθέσαμε δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ κατά τη διάρκεια του Covid για να στηρίξουμε τις επιχειρήσεις μας, αλλά προσπαθούμε να το κάνουμε με έξυπνο τρόπο για να διασφαλίσουμε ότι πρώτη προτεραιότητά μας είναι πάντα η προστασία των θέσεων εργασίας.

Θα χρειαστεί επίσης να διαθέσουμε σημαντικά κεφάλαια για να χρηματοδοτήσουμε την πράσινη μετάβαση, και αυτό θα έχει επιπτώσεις για τα δημόσια οικονομικά μας. Επομένως, η επίτευξη αυτής της ισορροπίας ανάμεσα στη διάθεση δημοσίων κεφαλαίων και στη μόχλευση των ιδιωτικών επενδύσεων, ειδικά για μακροπρόθεσμα έργα πραγματικού μετασχηματισμού, θα αποτελέσει το κλειδί. Όμως, στην Ελλάδα, δυστυχώς επί δεκαετίες, υπήρξαμε θύματα μιας αναχρονιστικής προσέγγισης για την έννοια του επιχειρείν που ήταν τελικά ιδιαίτερα αρνητική. Και προσπαθούμε να το αλλάξουμε αυτό. Ο επιχειρήσεις συμβάλλουν στην ανάπτυξη της χώρας. Και μερικές φορές πετυχαίνουμε πολύ ενδιαφέρουσες συνεργασίες ανάμεσα στη σφαίρα του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα, τις οποίες θα ήταν αδύνατο να φανταστούμε πριν από λίγα χρόνια.

Επιτρέψτε μου να σας δώσω μόνο ένα παράδειγμα. Η Microsoft, η οποία προχωράει σε σημαντικές επενδύσεις στην Ελλάδα σε data centers, μόλις ξεκίνησε ένα πιλοτικό έργο στην Ολυμπία, όπου συνεργάστηκε με το Υπουργείο Πολιτισμού. Παρά το γεγονός ότι το Υπουργείο Πολιτισμού είναι συνδεδεμένο στο μυαλό πολλών με την «παραδοσιακή» γραφειοκρατία στη χώρα μας, ανέπτυξαν ένα σπουδαίο εργαλείο επαυξημένης πραγματικότητας για να μπορείτε να δείτε την Ολυμπία, χρησιμοποιώντας το κινητό σας, υπό εντελώς διαφορετικό πρίσμα. Αυτές είναι λοιπόν οι νέες συνεργασίες που πρέπει να σφυρηλατήσουμε με τον ιδιωτικό τομέα. Έχουμε πολλές ιδέες για το πώς μπορούμε να το πετύχουμε αυτό.

Και είμαστε επίσης πάντοτε ανοιχτοί σε νέες ιδέες. Έτσι, μερικές φορές θα πρέπει και ο ιδιωτικός τομέας να έρθει σε εμάς και να μας προτείνει ιδέες. Άρα θα έλεγα ότι μάλλον είμαστε καινοτόμοι όσον αφορά τις δημόσιες πολιτικές μας. Είμαστε πάντα ανοιχτοί σε νέες ιδέες και προτάσεις για όσα μπορούμε να κάνουμε σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα.

Lord Bilimoria: Η δική μου οπτική είναι ότι η κυβέρνηση πρέπει να δημιουργεί το περιβάλλον που επιτρέπει την άνθηση των επιχειρήσεων για την επίτευξη προόδου. Και συμφωνώ με αυτό που λέτε. Λίγο πριν κλείσουμε, θα ήθελα νας ρωτήσω πώς βλέπετε τη σχέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τη Βρετανία; Έχετε άποψη για αυτό το θέμα;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Πιστεύω ότι οι περισσότεροι, αν όχι όλοι, οι ευρωπαίοι ηγέτες λυπήθηκαν που είδαν τη Βρετανία να φεύγει. Σεβόμαστε όμως την απόφαση που έλαβε ο κυρίαρχος βρετανικός λαός. Έχουμε ένα πλαίσιο τώρα, στην περίοδο μετά το Brexit.

Ήμουν στο Ηνωμένο Βασίλειο πριν από μια εβδομάδα. Είπα δημόσια ότι πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί για να μη θέσουμε σε κίνδυνο το πλαίσιο που έχουμε συμφωνήσει. Και αναφέρθηκα συγκεκριμένα επίσης στο Άρθρο 16. Πιστεύω ότι θα ήταν το χειρότερο σενάριο, το να δούμε μια διατάραξη των συμφωνηθέντων ως αποτέλεσμα μιας περιπλοκής όπως αυτή που αφορά στην κατάσταση της Βόρειας Ιρλανδίας.

Πιστεύω ότι αυτή η διαφορά μπορεί να επιλυθεί καλόπιστα και, φυσικά, στο γενικό πλαίσιο της Συμφωνίας Εμπορίου και Συνεργασίας. Έχουμε μια παραδοσιακά πολύ ισχυρή σχέση με το Ηνωμένο Βασίλειο. Δεν θέλουμε απλώς να τη διατηρήσουμε, θέλουμε να την ενισχύσουμε. Αλλά και πάλι, αυτό που δεν θα θέλαμε ως Ελλάδα -μιλώ ως Πρωθυπουργός της Ελλάδας- είναι οποιαδήποτε διαταραχή σε ό,τι αφορά την ευρύτερη σχέση μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ηνωμένου Βασιλείου, γιατί αυτό αναπόφευκτα θα έχει επιπτώσεις και σε όσα μπορούμε να κάνουμε σε διμερές επίπεδο.

Lord Bilimoria: Σας ευχαριστώ πάρα πολύ. Εμείς -από τη σκοπιά των επιχειρήσεων- θέλουμε να εξομαλύνουμε τις σχέσεις το συντομότερο δυνατό από κάθε άποψη. Υπάρχει κάτι που θα θέλατε να πείτε κλείνοντας; Έχουμε καλύψει πολύ έδαφος. Μιλήσαμε για επενδύσεις, μιλήσαμε για δημοσιονομικά μέτρα, μιλήσαμε για την πράσινη οικονομία. Υπάρχει κάτι ακόμη πριν ολοκληρωθεί αυτή η συνεδρία;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Ευχαριστώντας σας ξανά για την πρόσκληση, θα ήθελα να ενθαρρύνω τα μέλη σας να στρέψουν το βλέμμα την Ελλάδα στο πλαίσιο του τι μπορούμε να κάνουμε στο μέλλον και όχι στο πλαίσιο όσων συνέβησαν την τελευταία δεκαετία. Επιτρέψτε μου να επαναλάβω το μήνυμα ότι η Ελλάδα του 2021 είναι μια πολύ διαφορετική χώρα από την Ελλάδα του 2011 ή του 2015.

Lord Bilimoria: Σας ευχαριστώ και για τη γνωριμία που είχαμε από κοντά. Αποτελέσατε έμπνευση, όπως αποτελείτε και σήμερα. Θα ήθελα να ολοκληρώσω με αυτό. Ήμουν πρόεδρος ενός συνεδρίου του CBI πριν από μερικούς μήνες. Ο Δήμαρχος Αθηναίων, ο Κώστας Μπακογιάννης συμμετείχε στο πάνελ στο οποίο προήδρευα. Είπε κάτι που μου άρεσε πάρα πολύ. Είπε πως όταν μιλάω για την Αθήνα, δεν μιλώ μόνο για τη στρατηγική διαφύλαξης της κληρονομιάς της αλλά και για τη στρατηγική οικοδόμησης του μέλλοντός της. Ανυπομονώ λοιπόν κι εγώ για την οικοδόμηση ενός καλύτερου μέλλοντος μαζί σας κ. Πρωθυπουργέ, και για τη σχέση του Ηνωμένου Βασιλείου με την Ελλάδα, η οποία έχει τεράστιες δυνατότητες. Ήταν εξαιρετικό να είμαστε μαζί σας. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ και ευχαριστώ και εκ μέρους του CBI.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Σας ευχαριστώ για την πρόσκληση.