Χριστούγεννα: Τι αναφέρει έρευνα για τη μοναξιά και τα τμήματα του εγκεφάλου που συνδέονται με τη φαντασία

Είναι γνωστό ότι οι γιορτές, έστω κι αν αυτό ακούγεται παράδοξο, είναι μια περίοδος που πολλοί άνθρωποι την περνούν μόνο. Ειδικά φέτος με τα περιοριστικά μέτρα λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, αυτό θα αυξηθεί. Μία έρευνα, όμως, έρχεται να αναφέρει ότι η μοναξιά μπορεί να βοηθήσει στην κατασκευή δομών στον εγκέφαλο που συνδέονται με τη φαντασία.

Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό «Nature Communications», οι μοναχικοί άνθρωποι είχαν περισσότερες πιθανότητες να έχουν αυξημένη δραστηριότητα σε περιοχές του εγκεφάλου που συνδέονται με τις αναμνήσεις, τις σκέψεις για τους άλλους ανθρώπους και τα μελλοντικά σχέδια.

Οι επιστήμονες που έκαναν την έρευνα υπέθεσαν ότι το λεγόμενο προεπιλεγμένο δίκτυο λειτουργίας του εγκεφάλου που σχετίζεται με τη μνήμη και την κοινωνική νόηση, είχε υποστεί αλλαγές εξαιτίας της μοναξιάς. Οι δεσμοί ανάμεσα σε αυτές τις περιοχές είχαν ενισχυθεί και ο όγκος της γκρίζας ύλης ήταν μεγαλύτερος από εκείνους που δεν ήταν μοναχικοί. Τα αποτελέσματα συγκλίνουν για το προεπιλεγμένο δίκτυο, καθώς τα περισσότερα άτομα επηρεάστηκαν από την απομόνωση και τη μοναξιά.

Η βρετανική κυβέρνηση έχει διορίσει υπουργό Μοναξιάς

Αρκετά πριν την πανδημία, το 2018, η βρετανική κυβέρνηση διόρισε υπουργό Μοναξιάς, για να συνεχίσει το έργο της βουλευτού των Εργατικών, Τζο Κοξ, η οποία δολοφονήθηκε από ακροδεξιό εξτρεμιστή το 2016, και να αντιμετωπίσει τη μοναξιά που βιώνουν περισσότεροι από ένας στους δέκα κατοίκους της χώρας.

Τα στοιχεία έχουν δείξει ότι οι μοναχικοί ενήλικες είναι περίπου 1,64 φορές πιο πιθανό να αναπτύξουν άνοια σε σύγκριση με εκείνους που δεν νιώθουν μοναξιά, σύμφωνα με ανασκόπηση παγκοσμίων μελετών του 2015.

Αποτελέσματα όπως αυτά, έδωσαν την ώθηση στους ερευνητές να μελετήσουν εικόνες εγκεφάλου από 40.000 άτομα, οι οποίες προέρχονται από την UK Biobank, μια μεγάλη βάση δεδομένων που διαθέτει βιοϊατρικές πληροφορίες περίπου 500.000 Βρετανών.

Το τεράστιο μέγεθος των δεδομένων είναι σπάνιο σε αυτόν τον τομέα της επιστήμης, σύμφωνα με τον Νέιθαν Σπρενγκ, κύριο συγγραφέα της μελέτης και καθηγητής νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο McGill στο Μόντρεαλ. Πριν από αυτή τη μελέτη, το μεγαλύτερο μέρος της έρευνάς του στον χώρο της νευροεπιστήμης επικεντρωνόταν σε ομάδες με εκατοντάδες συμμετέχοντες.

Αυτοί που συμμετείχαν σε αυτή τη μελέτη, ηλικίας από 40 έως 69 ετών, συμπλήρωσαν αξιολογήσεις που περιλάμβαναν ερωτήσεις για τη μοναξιά. Στη συνέχεια, οι ερευνητές συνέκριναν τις μαγνητικές τομογραφίες των μοναχικών ατόμων με εκείνες των ανθρώπων που δεν ένιωθαν συχνά μοναξιά.

Η υπόθεση των ερευνητών ότι το προεπιλεγμένο δίκτυο στον εγκέφαλο ήταν ενεργό κατά τη διάρκεια της μοναξιάς, ήταν λογική, καθώς είναι μέρη που σχετίζονται με σκέψεις που εστιάζουν στον εαυτό, σύμφωνα με τον Κένεθ Χέιλμαν, ομότιμο καθηγητή στο τμήμα νευρολογίας του Πανεπιστημίου της Φλόριντα, ο οποίος όμως δεν συμμετείχε στη μελέτη.

Σύμφωνα με τον καθηγητή, άλλα μέρη του εγκεφάλου που δεν σχετίζονται με τη δημιουργικότητα ενδέχεται να ατροφήσουν από την αδράνεια. «Τι σημαίνει αυτό; Ότι χάνετε άλλα μέρη του εγκεφάλου που είναι σημαντικά για τις διαπροσωπικές σχέσεις; Αν δεν τα χρησιμοποιείτε θα πάθετε ένα είδος άνοιας διαταραχής;» αναρωτιέται ο Χέιλμαν.

Αυτή η μελέτη θα μπορούσε να βοηθήσει τους επιστήμονες να κατανοήσουν καλύτερα πώς η κοινωνική απομόνωση, ειδικά εν μέσω πανδημίας, μπορεί να αλλάξει τη δομή του εγκεφάλου, θέτοντας τους ανθρώπους σε κίνδυνο για Αλτσχάιμερ.

«Υπάρχουν ακόμα πολλοί παράγοντες που θα πρέπει να εξεταστούν, όπως για παράδειγμα, το πώς αλληλοεπιδρά η μοναξιά με τον γονότυπο APOE-4», υπογγραμίζει ο Σπρενγκ στο CNN. Αυτό το γονίδιο έχει συνδεθεί με έως και 25% των περιπτώσεων Αλτσχάιμερ. Και επειδή οι ηλικιωμένοι που κινδυνεύουν από άνοια είναι συχνά πιο απομονωμένοι καθώς ζουν μόνοι τους ή σε κοινές εγκαταστάσεις διαβίωσης, περεταίρω έρευνα θα μπορούσε να ρίξει φως στο πώς η μοναξιά μπορεί να επιδεινώσει μια ήδη υπάρχουσα γενετική προδιάθεση.

«Αυτή η πρώτη μελέτη ήταν πραγματικά σημαντική όσον αφορά τον εντοπισμό των τμημάτων του εγκεφάλου που επηρεάζονται από τη μοναξιά», σημειώνει ο Σπρενγκ. «Χρησιμοποιούμε αυτές τις πληροφορίες και παρακολουθούμε ένα μεγάλο δείγμα ηλικιωμένων ανθρώπων. Παρατηρούμε πώς γερνάει ο εγκέφαλός τους σε ένα βάθος χρόνου και πώς η εμπειρία της μοναξιάς μπορεί να επιταχύνει τα ατροφικά μοτίβα», τονίζει ο επιστήμονας.

«Η αίσθηση της κοινωνικής σύνδεσης είναι εξαιρετικά σημαντική. Η έξοδος από την απομόνωση λόγω της πανδημίας, θα είναι πιθανώς πολύ πιο εύκολη για μερικούς ανθρώπους, ιδίως για τους νέους. Οι ηλικιωμένοι όμως χρειάζονται περισσότερη βοήθεια».