Ρουθ Μπέιντερ Γκίνσμπεργκ: Η κληρονομιά μιας μεγάλης δικαστίνας

Μια γυναίκα αφήνει λίγα λουλούδια μπροστά σε βιτρίνα καταστήματος στο Μπρόντγουει όπου φιλοξενείται πίνακας που απεικονίζει τη Ρουθ Μπέιντερ Γκίνσμπεργκ υπό τον τίτλο “Ανώτατη Βασιλεία”. Είναι λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση του θανάτου της.  Η εμβληματική Ρουθ Μπέιντερ Γκίνσμπεργκ, η αμερικανίδα φιλελεύθερη δικαστής που έθεσε τη ζωή της στην υπηρεσία των ίσων δικαιωμάτων στην Αμερική έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 87 ετών την περασμένη Παρασκευή και μέχρι σήμερα εξακολουθούσε να μάχεται ως μέλος του Ανώτατου Δικαστηρίου των Ηνωμένων Πολιτειών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, παρά τα σοβαρά προβλήματα στην υγεία της και τις ισχυρές πιέσεις από την πολιτική ηγεσία να παραιτηθεί.

Η Ρουθ Μπέιντερ Γκίνσμπεργκ διορίστηκε στο Ανώτατο Δικαστήριο από τον Μπιλ Κλίντον στις 25 Δεκεμβρίου 1993 και ήταν μέχρι το θάνατό της ανυποχώρητη υπερασπίστρια των δικαιωμάτων των γυναικών και των φιλελεύθερων αξιών στο σώμα αυτό.  Με τον θάνατό της, παρουσιάζεται στον Ρεπουμπλικάνο πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ η ευκαιρία να μεγεθύνει ακόμα περισσότερο τη συντηρητική πλειοψηφία στο Ανώτατο Δικαστήριο, διορίζοντας το τρίτο κατά σειρά μέλος του κατά τη διάρκεια της θητείας του, σε μια συγκυρία βαθιάς διαίρεσης στη χώρα κι ενώ απομένει πλέον λιγοστός χρόνος ωσότου να διεξαχθούν οι προεδρικές εκλογές.

Η Γκίνσμπεργκ πέθανε εξαιτίας «επιπλοκών του μεταστατικού καρκίνου στο πάγκρεας» από τον οποίο είχε διαγνωστεί πως έπασχε, διευκρίνισε το δικαστήριο. Έφυγε «στην κατοικία της, με την οικογένειά της γύρω της», διαβεβαίωσε. Η αποχώρηση της Γκίνσμπεργκ από το προσκήνιο ενδέχεται να οδηγήσει σε δραματική μεταβολή της ιδεολογικής ισορροπίας στο σώμα, όπου οι συντηρητικοί δικαστικοί είχαν ως εδώ πλειοψηφία 5 έναντι 4, μετακινώντας το Ανώτατο Δικαστήριο ακόμη πιο δεξιά.

Το ζήτημα της αντικατάστασης της «RBG» – το ακρώνυμο του ονόματός της –, όπως αποκαλούσαν πολλοί τη δικάστρια που είχε διορίσει ο Μπιλ Κλίντον, προεξοφλείται πως θα μετατραπεί σε φλέγον ζήτημα της προεκλογικής εκστρατείας. Η Ρουθ Μπάιντερ γεννήθηκε το 1933 από Εβραίους γονείς σε μια εργατική συνοικία του Μπρούκλιν. Ο πατέρας της ήταν από την Οδησσό. Οι γονείς της μητέρας της ήταν μετανάστες από την Αυστρία. Στο 13 της η Ρουθ έγραψε μια έκθεση για τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, που έκανε τεράστια εντύπωση. Αργότερα, σπούδασε στο περίφημο Πανεπιστήμιο Κορνέλ, όπου συναντήθηκε και με τον μεγαλύτερο θαυμαστή της, τον μελλοντικό σύζυγό της Μάρτιν Γκίνσμπεργκ.

Το 1957, άρχισε τις σπουδές της σχολή της Νομικής στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ ως μια από τις εννέα γυναίκες μεταξύ των 500 ανδρών. Η Γκίνσμπεργκ, παιδί φτωχής οικογένειας από το Μπρούκλιν, ήταν εκπληκτικά δημοφιλής στις ΗΠΑ, κάτι ιδιαίτερα σπάνιο για οποιοδήποτε μέλος του εννεαμελούς Ανώτατου Δικαστηρίου. Αυτό οφείλεται μάλλον στο ότι η δικαστικός υπήρξε πρωτοπόρος στον αγώνα για τη χειραφέτηση των γυναικών τη δεκαετία του 1970, αλλά και τη στράτευσή της σε άλλα ζητήματα κοινωνικής προόδου, όπως για παράδειγμα οι αμβλώσεις, ή οι γάμοι μεταξύ προσώπων του ίδιου φύλου.

Το πρόσωπο που θα αντικαταστήσει τη δικάστρια θα πρέπει να εξασφαλίσει την έγκριση της Γερουσίας, όπου οι Ρεπουμπλικάνοι διατήρησαν την πλειοψηφία τους στις ενδιάμεσες εκλογές του 2018. Η Γκίνσμπεργκ είχε δώσει πολλές μάχες με τον καρκίνο για δύο δεκαετίες, κυρίως στο πάγκρεας και στο κόλον. Ο Τραμπ, ο οποίος θα διεκδικήσει την επανεκλογή του στο κορυφαίο αξίωμα των ΗΠΑ την 3η Νοεμβρίου, έχει προχωρήσει ήδη σε δύο – πρακτικά ισόβιους – διορισμούς συντηρητικών δικαστικών στο σώμα: αυτόν του Νιλ Γκόρσατς (2017) και αυτόν του Μπρετ Κάβανο (2018).

Το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ διαδραματίζει ρόλο καίριας σημασίας στη χάραξη της πολιτικής στη χώρα για κοινωνικά ζητήματα, από τα δικαιώματα των ΛΟΑΔ ως το ζήτημα της οπλοκατοχής, από τις θρησκευτικές ελευθερίες ως τη θανατική ποινή και τις προεδρικές εξουσίες. Ήταν αυτό που νομιμοποίησε εν έτει 1973 τις αμβλώσεις σε όλη τη χώρα, απόφαση που ορισμένοι συντηρητικοί δεν κρύβουν την ανυπομονησία τους να ανατρέψουν· το ίδιο επέτρεψε το 2015 τους γάμους προσώπων του ίδιου φύλου σε όλες τις ΗΠΑ.

Σύμφωνα με το NPR, η Γκίνσμπεργκ υπαγόρευσε πριν πεθάνει μια δήλωση στην εγγονή της, τονίζοντας πως ο «πιο διακαής πόθος μου είναι να μην αντικατασταθώ προτού αναλάβει νέος πρόεδρος». Ο Τραμπ – ο οποίος κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας το 2016 είχε απαιτήσει η Γκίνσμπεργκ να παραιτηθεί και την είχε επικρίνει επανειλημμένα – αποκτά πλέον τη δυνατότητα να μεταμορφώσει το Ανώτατο Δικαστήριο περισσότερο από οποιονδήποτε πρόεδρο μετά τον Ρόναλντ Ρέιγκαν, που είχε κάνει επίσης τρεις διορισμούς σε αυτό τα οκτώ χρόνια που έμεινε στην εξουσία το 1980, μετακινώντας το σώμα και τότε προς τα δεξιά. Τόσο ο πρόεδρος, όσο και ο Ρεπουμπλικάνος πρόεδρος της Γερουσίας Μιτς Μακόνελ θεωρούν την αλλαγή ισορροπίας στο Ανώτατο Δικαστήριο προτεραιότητα. Παρατηρητές εκτιμούν πως ο Τραμπ θα επιλέξει γυναίκα και θα αδράξει την ευκαιρία να συνεγείρει το συντηρητικό ακροατήριό του.

Η πρόεδρος της Δημοκρατίας για το θάνατο της Ρουθ Γκίνσμπεργκ

Με ανάρτηση της στο Facebook η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαρόπουλου εξέφρασε τη βαθιά της θλίψη για την απώλεια της Ρουθ Μπέιντερ Γκίνσμπεργκ σημειώνοντας ότι πενθεί σαν να ήταν μέλος της οικογένειάς της, καθώς υπήρξε για εκείνη το πιο ισχυρό πρότυπο στα χρόνια που υπηρέτησε τη Δικαιοσύνη. Όπως τονίζει η κυρία Σακελλαρόπουλου «Ήταν η εγγύηση της ισορροπίας, της Δικαιοσύνης και της αλήθειας», μια «ηθική δύναμη της φύσης» και σημειώνει ότι «Το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ έχασε το πολυτιμότερο, ίσως, μέλος του». Συγκεκριμένα έγραψε στο facebook: “« Η Ruth Bader Ginsburg, που πέθανε σήμερα στα 87 της χρόνια, υπήρξε για μένα το πιο ισχυρό πρότυπο στα χρόνια που υπηρέτησα τη Δικαιοσύνη.

Το πνεύμα, το θάρρος, η πίστη, με τα οποία η Notorious RBG, όπως την αποκαλούσαν, υπερασπίστηκε, ως μέλος του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ από το 1993 μέχρι σήμερα, τα δικαιώματα των γυναικών, των μειονοτήτων, τις φιλελεύθερες αξίες, τη δημοκρατία, είναι παροιμιώδη. Το ίδιο και η ακρίβεια των νομικών της κειμένων, η διαύγεια και η ορθότητα της γνώμης της, είτε ανήκε στην πλειοψηφία είτε, όπως πολύ συχνά, στη μειοψηφία των αποφάσεων.

Ήδη από τη δεκαετία του ’70, ωστόσο, ήταν η «ιέρεια της διαφωνίας», το οχυρό ενάντια στην αυθαιρεσία. Μια μικροκαμωμένη γυναίκα που ακτινοβολούσε αυτοπεποίθηση και νηφαλιότητα. «Μην αφήνεις να σε αποσπάσουν από τον σκοπό σου συναισθήματα όπως ο θυμός, ο φθόνος, η μνησικακία», έλεγε, «γιατί καταβροχθίζουν την ενέργεια και τον χρόνο». Μια «αιώνια μαθήτρια», που δήλωνε ότι «το διάβασμα διαμόρφωσε τα όνειρά μου και το περισσότερο διάβασμα με βοήθησε να κάνω τα όνειρά μου πραγματικότητα» και που διατράνωνε ότι «πιστεύω βαθιά στη σημασία να ακούς και να μαθαίνεις από τους άλλους».

Μια πεισματάρα νομικός που στρατεύτηκε με την πλευρά της προόδου, της ελευθερίας, της αυτεξουσιότητας, παροτρύνοντας τους πολίτες «πολέμησε για τα ζητήματα που θεωρείς σημαντικά, καν’ το όμως με τρόπο που θα εμπνεύσει και άλλους να σε ακολουθήσουν». Πενθώ την RBG σαν να ήταν μέλος της οικογένειάς μου. Ήταν η εγγύηση της ισορροπίας, της Δικαιοσύνης και της αλήθειας, μια «ηθική δύναμη της φύσης», όπως την είπαν. Το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ έχασε το πολυτιμότερο, ίσως, μέλος του».