Τα μισά προσφυγόπουλα του κόσμου βρίσκονται εκτός σχολείου – Αποκαλυπτική η έκθεση της Ύπατης Αρμοστείας

Στην έκθεση που δημοσίευσε την περασμένη Πέμπτη η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.) με τίτλο «Ενώνοντας Δυνάμεις για την Εκπαίδευση των Προσφύγων» (“Coming Together for Refugee Education”), προβλέπεται ότι εάν η διεθνής κοινότητα δεν αναλάβει άμεση και τολμηρή δράση για να ανασχέσει τις καταστροφικές επιπτώσεις του COVID-19 στην εκπαίδευση των προσφύγων, απειλούνται περαιτέρω οι προοπτικές εκατομμυρίων νεαρών προσφύγων που ζουν στις πιο ευάλωτες κοινότητες του κόσμου. Τα δεδομένα της έκθεσης βασίζονται στα μεικτά στοιχεία εγγραφών στα σχολεία που προέκυψαν από τη σχολική χρονιά 2019.

Ενώ τα παιδιά σε κάθε χώρα έχουν έρθει αντιμέτωπα με τις επιπτώσεις του COVID-19 στην εκπαίδευσή τους, η έκθεση διαπιστώνει ότι τα παιδιά πρόσφυγες βρίσκονται σε ιδιαίτερα μειονεκτική θέση. Πριν από την πανδημία, ένα παιδί πρόσφυγας ήταν δύο φορές πιο πιθανό να βρίσκεται εκτός σχολείου απ’ ό,τι ένα παιδί που δεν είναι πρόσφυγας. Η κατάσταση αυτή πρόκειται να επιδεινωθεί – πολλά παιδιά μπορεί να μην έχουν τη δυνατότητα να ξεκινήσουν πάλι τα μαθήματά τους επειδή πολλά σχολεία κλείνουν, λόγω οικονομικών δυσκολιών να καλύψουν τα δίδακτρα, τις στολές ή τα βιβλία, λόγω έλλειψης πρόσβασης σε τεχνολογικά μέσα ή γιατί αναγκάζονται να εργαστούν για να υποστηρίξουν την οικογένειά τους.

«Τα μισά παιδιά πρόσφυγες στον κόσμο βρίσκονταν ήδη εκτός σχολείου», δήλωσε ο Filippo Grandi, Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. «Μετά από όσα έχουν περάσει, δεν μπορούμε να τους στερήσουμε το μέλλον τους με το να τους αρνηθούμε σήμερα την εκπαίδευση. Παρά τις τεράστιες προκλήσεις που έχει δημιουργήσει η πανδημία, εάν δοθεί μεγαλύτερη διεθνής στήριξη στους πρόσφυγες και τις κοινότητες υποδοχής τους, μπορούμε μέσα από διευρυμένα πρωτοποριακά μέσα να προστατεύσουμε την τόσο πολύτιμη πρόοδο που έχει επιτευχθεί στην εκπαίδευση των προσφύγων τα τελευταία χρόνια.»

Εάν δεν υπάρξει ενισχυμένη στήριξη, μπορεί να αντιστραφεί η σταθερή και με κόπο κερδισμένη αύξηση του αριθμού των εγγραφών στο σχολείο, το πανεπιστήμιο αλλά και στην τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση – σε ορισμένες περιπτώσεις για πάντα. Έτσι μπορεί να τεθούν σε κίνδυνο οι προσπάθειες να επιτευχθεί ο Στόχος 4 της Βιώσιμης Ανάπτυξης για τη διασφάλιση περιεκτικής και ισότιμης ποιοτικής εκπαίδευσης για όλους.

Στο δυνατό κείμενο του επιλόγου στην έκθεση, το Ίδρυμα Vodafone και ο Πρεσβευτής της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες για το πρόγραμμα Instant Network Schools Programme, Mohamed Salah, τονίζουν: «Η διασφάλιση της ποιοτικής εκπαίδευσης σήμερα σημαίνει λιγότερη φτώχεια και λιγότερα δεινά αύριο. Εάν δεν αναλάβουν όλοι τον ρόλο τους, ολόκληρες γενιές παιδιών – εκατομμύρια παιδιά σε ορισμένες από τις φτωχότερες περιοχές του κόσμου – θα έχουν μπροστά τους ένα ζοφερό μέλλον. Αλλά εάν συνεργαστούμε σαν μια ομάδα, ως ένα σύνολο, μπορούμε να τους δώσουμε την ευκαιρία που δικαιούνται να έχουν ένα αξιοπρεπές μέλλον. Ας μη χάσουμε αυτή την ευκαιρία.»

Τα στοιχεία του 2019 που παρουσιάζει η έκθεση βασίζονται σε αναφορές από δώδεκα χώρες, οι οποίες φιλοξενούν περισσότερα από τα μισά παιδιά πρόσφυγες όλου του κόσμου. Αν και το μεικτό ποσοστό εγγραφών στο δημοτικό σχολείο φτάνει στο 77%, μόνο το 31% των νέων εγγράφονται στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Στην τριτοβάθμια εκπαίδευση εγγράφεται μόνο το 3% των νέων προσφύγων.

Τα ποσοστά αυτά, αν και είναι χαμηλότερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο, δείχνουν πράγματι ότι έχει γίνει πρόοδος. Η εγγραφή στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση αυξήθηκε, με δεκάδες χιλιάδες παιδιά πρόσφυγες να φοιτούν στο σχολείο για πρώτη φορά. Η αύξηση που σημειώθηκε μόνο για το 2019 ήταν 2%. Ωστόσο, η πανδημία του κορωνοϊού τώρα απειλεί να τα ανατρέψει όλα αυτά καθώς και άλλες σημαντικές εξελίξεις. Για τα κορίτσια πρόσφυγες, η απειλή είναι ιδιαίτερα σοβαρή.

Τα κορίτσια πρόσφυγες ήδη έχουν μικρότερη πρόσβαση στην εκπαίδευση από τα αγόρια και έχουν τις μισές πιθανότητες να εγγραφούν στο σχολείο μέχρι να φτάσουν στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Βασιζόμενη σε στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, η οργάνωση Malala Fund εκτιμά ότι λόγω του κορωνοϊού τα μισά από τα κορίτσια πρόσφυγες στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση δεν θα επιστρέψουν στις τάξεις τους όταν ξανανοίξουν τα σχολεία αυτόν τον μήνα. Στις χώρες όπου το μεικτό ποσοστό των εγγεγραμμένων κοριτσιών προσφύγων στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση ήταν ήδη κάτω του 10%, το σύνολο των κοριτσιών αυτών διατρέχει τον κίνδυνο να παρατήσει το σχολείο για πάντα, μια ανησυχητική πρόβλεψη που θα είχε μεγάλο αντίκτυπο στις επόμενες γενιές.

«Με ανησυχούν ιδιαίτερα οι επιπτώσεις στα κορίτσια πρόσφυγες. Δεν είναι μόνο το ότι η εκπαίδευση αποτελεί ένα θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, αλλά είναι ξεκάθαρη και η προστασία και τα οικονομικά οφέλη που παρέχει στα κορίτσια πρόσφυγες, στις οικογένειες και τις κοινότητές τους. Η διεθνής κοινότητα πολύ απλά δεν έχει το περιθώριο να αποτύχει στο να τους παρέχει τις ευκαιρίες που δίνει η εκπαίδευση», πρόσθεσε ο κ. Grandi.

Η προσαρμογή στους περιορισμούς που επιβάλλει ο κορωνοϊός είναι ιδιαίτερα σκληρή για το 85% των προσφύγων παγκοσμίως που ζουν σε αναπτυσσόμενες ή λιγότερο αναπτυγμένες χώρες. Τα κινητά τηλέφωνα, οι ταμπλέτες, οι φορητοί υπολογιστές, η συνδεσιμότητα, ακόμα και τα ραδιόφωνα δεν είναι συχνά διαθέσιμα στις εκτοπισμένες κοινότητες.

Η Ύπατη Αρμοστεία, οι κυβερνήσεις και οι εταίροι τους εργάζονται ακούραστα για να καλύψουν τα κρίσιμα κενά και για να διασφαλίσουν τη συνέχεια στην εκπαίδευση των προσφύγων κατά τη διάρκεια της πανδημίας μέσω της διασυνδεδεμένης μάθησης, της τηλεόρασης και του ραδιοφώνου, καθώς και βοηθώντας τους δασκάλους και όσους παρέχουν φροντίδα στους μαθητές να τους στηρίζουν ενώ παράλληλα τηρούν τις οδηγίες για τη διασφάλιση της υγείας.

Η έκθεση δείχνει πώς οι οικογένειες, οι κοινότητες και οι κυβερνήσεις εργάζονται για να παρέχουν εκπαίδευση στα παιδιά πρόσφυγες. Δείχνει θετικά παραδείγματα κυβερνήσεων που έχουν συμπεριλάβει στη νομοθεσία το δικαίωμα των παιδιών προσφύγων να φοιτούν σε δημόσια σχολεία, με ιστορίες παιδιών από το Εκουαδόρ και το Ιράν.

Επισημαίνονται παραδείγματα ψηφιακής καινοτομίας από τον Υπουργό Παιδείας της Αιγύπτου και από μια οικογένεια στην Ιορδανία που αξιοποιεί τη μετάβαση στη μάθηση μέσω διαδικτύου. Καθώς πάνω από τους μισούς πρόσφυγες του κόσμου ζουν σε αστικά περιβάλλοντα, δίνεται έμφαση στη σημασία που έχει το να καλωσορίζουν οι πόλεις τους πρόσφυγες, με τη Δήμαρχο του Coventry στο Ηνωμένο Βασίλειο να περιγράφει πώς τα καταφέρνει η πόλη να εντάσσει τα παιδιά και τους νέους πρόσφυγες και γιατί έχει τόση σημασία.

Η έκθεση καλεί τις κυβερνήσεις, τον ιδιωτικό τομέα, την κοινωνία των πολιτών και άλλους σημαντικούς φορείς να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να βρουν λύσεις που ενδυναμώνουν τα εθνικά συστήματα εκπαίδευσης, οδηγούν στην πιστοποιημένη εκπαίδευση, ενώ εξασφαλίζουν και διαφυλάσσουν οικονομικούς πόρους για την εκπαίδευση. Χωρίς ανάλογες δράσεις, προειδοποιεί η έκθεση, διακινδυνεύουμε να έχουμε μια χαμένη γενιά παιδιών προσφύγων που θα έχουν στερηθεί την εκπαίδευση.

Οι κίνδυνοι για την εκπαίδευση των προσφύγων δεν σταματούν με τον κορονωϊό. Οι επιθέσεις ενάντια σε σχολεία είναι μια θλιβερή και όλο και πιο συχνή πραγματικότητα. Η έκθεση εστιάζει στην περιοχή Sahel της Αφρικής, όπου η βία έχει αναγκάσει πάνω από 2.500 σχολεία να κλείσουν απειλώντας την εκπαίδευση 350.000 μαθητών.

Πληροφορίες για την έκθεση

Η έκθεση «Ενώνοντας Δυνάμεις για την Εκπαίδευση των Προσφύγων» (‘Coming Together for Refugee Education’) είναι η πέμπτη ετήσια έκθεση για την εκπαίδευση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Η πρώτη έκθεση με τίτλο «Μένοντας Εκτός» (‘Missing Out’) δημοσιεύθηκε το 2016 πριν από τη Σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και τους Μετανάστες που πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς. Η δεύτερη, «Μένοντας πίσω» ‘Left Behind’, δημοσιεύθηκε το 2017 και απηύθυνε έκκληση ώστε να θεωρείται η εκπαίδευση θεμελιώδους σημασίας στο πλαίσιο της ανταπόκρισης στις προσφυγικές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.

Η τρίτη έκθεση, «Να Αντιστρέψουμε το Ρεύμα: η Εκπαίδευση των Προσφύγων σε Κρίση» ‘Turn the Tide’, δημοσιεύθηκε το 2018 και υπογράμμιζε ότι τέσσερα εκατομμύρια παιδιά πρόσφυγες δεν πήγαιναν στο σχολείο. Η τέταρτη έκθεση, «Ανεβάζοντας Ταχύτητα: Η Εκπαίδευση των Προσφύγων σε Κρίση» ‘Stepping Up: Refugee Education in Crisis’, επισήμαινε μια τεράστια μείωση στον αριθμό των παιδιών που συνέχιζαν από τη δευτεροβάθμια στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Τη φετινή έκθεση προλογίζει ο Filippo Grandi, Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και κλείνει με τα σχόλιά του ο ποδοσφαιριστής Mohamed Salah, που έγινε φέτος ο πρώτος Πρεσβευτής για το Πρόγραμμα Instant Network Schools που έστησε το Ίδρυμα Vodafone και η Ύπατη Αρμοστεία το 2013 για να εξασφαλίσουν στους πρόσφυγες μαθητές και τους μαθητές των τοπικών κοινοτήτων μια ποιοτική ψηφιακή εκπαίδευση