Συμφωνία Τουρκίας – Λιβύης: Η Αθήνα εντείνει τη διπλωματική πίεση για την ακύρωση της

Συμφωνία Τουρκίας – Λιβύης: Καμία προσπάθεια δεν καταβάλει ουσιαστικά η Τουρκία να κρύψει τις επιθετικές προθέσεις της, οι οποίες μοιραία οδηγούν σε κλιμάκωση της έντασης στις σχέσεις της με την Ελλάδα. Μια κίνηση, η οποία αναπόφευκτα θα προκαλέσει κρίση είναι εάν ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δώσε την έγκριση για την αποστολή τουρκικού ερευνητικού σκάφους και πολύ περισσότερο ενός γεωτρύπανου στην ελληνική υφαλοκρηπίδα στα νότια και ανατολικά του τόξου Καστελλόριζο-Ρόδος-Κάρπαθος-Κάσος-Κρήτη. Εφόσον γίνει μια τέτοια κίνηση από μεριάς του Τούρκου προέδρου, η Αθήνα δεν θα έχει πλέον άλλη επιλογή, πέραν του να αντιδράσει.

Άλλωστε, στο επίπεδο του διεθνούς δικαίου, η Τουρκία είναι εντελώς παράνομη, ενώ το τελευταίο διάστημα έχει ανεβάσει ταχύτητα, στοχεύοντας στην δημιουργία τετελεσμένων. Ουσιαστικά πρόκειται για το επιστέγασμα μίας στρατηγικής που εφαρμόζεται με συνέπεια εδώ και πολύ καιρό, άλλοτε σε χαμηλούς κι άλλοτε σε υψηλούς τόνους, άλλοτε με φραστικές αμφισβητήσεις κι άλλοτε με έμπρακτες. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θέλει να ακολουθήσει μια παρόμοια στρατηγική με εκείνη που ακολούθησε στην κυπριακή ΑΟΖ όσον αφορά την ελληνική υφαλοκρυπίδα, αν και με την Ελλάδα τα πράγματα είναι πολύ πιο επικίνδυνα.

Στόχος της Άγκυρας είναι να βάλει χέρι σε ενεργειακά κοιτάσματα και της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Ελλάδας. Ταυτόχρονα, όμως, επιδιώκει και να ελέγξει τον θαλάσσιο χώρο ανατολικά της Κρήτης με σκοπό να αποκόψει την Ελλάδα από την Κύπρο. Αν το καταφέρει, οι υπόλοιπες γεωστρατηγικές επιδιώξεις της στην Ανατολική Μεσόγειο θα επιτευχθούν. Εξάλλου, οι επιδιώξεις της αυτές είναι γνωστές και έχουν διατυπωθεί και επίσημα με το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», το οποίο αποτελεί πτυχή του ευρύτερου οράματος για τη «Μεγάλη Τουρκία». Μέχρι το 2023, όταν θα συμπληρώνονται 100 χρόνια από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας, ο Ερντογάν θέλει να έχει διευρύνει όχι μόνο την ισχύ και την επιρροή της χώρας του, αλλά και την επικράτειά της στη θάλασσα και στην ξηρά.

Με τις επιθετικές κινήσεις του υπολογίζει ότι στην χειρότερη περίπτωση θα εγκλωβίσει την ελληνική ηγεσία σε μία διμερή διαπραγμάτευση για ένα συνολικό πακέτο, με το οποίο θα μοιράσει με την Ελλάδα αποκλειστικά ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα. Η συνεκμετάλλευση είναι το όχημα των τουρκικών επεκτατικών επιδιώξεων και στην κυπριακή ΑΟΖ και στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.

Σημαντική εξέλιξη είναι και η επιτάχυνση που επιδεικνύει η κυβέρνηση της Τρίπολης. Αμέσως μετά την ανακοίνωση του Ταγίπ Ερντογάν ότι το εγκεκριμένο από την Εθνοσυνέλευση μνημόνιο Τουρκίας-Λιβύης εστάλη στη Γραμματεία του ΟΗΕ για πρωτοκόλληση και δημοσίευση, η αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Λιβύης ανακοίνωσε επίσης ότι τέθηκαν σε ισχύ οι συμφωνίες Τουρκίας-Λιβύης για τους τομείς της θαλάσσιας δικαιοδοσίας, καθώς και για τη στρατιωτική συνεργασία και την ασφάλεια.

Παράλληλα, μέσα στο Σαββατοκύριακο δεν έλειψε η ανταλλαγή ρητορικών πυρών. Ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Χουλουσί Ακάρ δήλωσε ότι «η συμφωνία με τη Λιβύη δεν αποτελεί απειλή για άλλες χώρες, ούτε και παραβίαση των δικαιωμάτων των άλλων χωρών. Πρόκειται για μια συμφωνία που έγινε στο πλαίσιο των δικαιωμάτων δύο κυρίαρχων χωρών». Αμέσως μετά προχώρησε στην καρδιά του ζητήματος: «Το ευκολότερο που μπορεί να γίνει στο θέμα αυτό είναι η δίκαιη διανομή κάθε πόρου και πλούτου που βρίσκεται στο Αιγαίο, την Ανατολική Μεσόγειο και την Κύπρο. Αν δεν συμβεί αυτό δεν θα επιτρέψουμε μια αντίθετη απόφαση. Δεν μπορεί να επιβιώσει καμία απόφαση η οποία δεν συμπεριλαμβάνει την Τουρκία και αυτό πρέπει να το γνωρίζουν όλοι. Η Κύπρος είναι δική μας υπόθεση και δεν τίθεται θέμα να υποχωρήσουμε».

Ο εκπρόσωπος του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, απαντώντας με προκλητικό ύφος στα όσα είπε ο Έλληνας πρωθυπουργός με αφορμή τη συμπλήρωση 100 ετών από τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, δήλωσε ότι «η Ελλάδα δεν μπορεί να ξεχάσει ότι τους ρίξαμε στο Αιγαίο». Έκανε, μάλιστα, λόγο και για αποζημιώσεις «για τις σφαγές και τις φρικαλεότητες» του ελληνικού στρατού το 1922. Κάλεσε την Αθήνα να «αφήσει στην άκρη την γεμάτη φαντασία ιδεολογία» και να ακολουθήσει τις αρχές φιλίας και καλής γειτονίας».

Απαντώντας, ο εκπρόσωπος του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών προέβη σε γραπτή δήλωση: «Η ύβρις είναι η επιλογή εκείνου που δεν μπορεί να αποδεχθεί την Ιστορία του. Εκείνου που δεν έχει επιχειρήματα και προτιμά να προκαλεί και να απειλεί. Εκείνου που αρνείται πεισματικά να σεβαστεί του κανόνες που ισχύουν έναντι όλων και που αξιώνει, αυθαιρέτως, ειδική μεταχείριση. Η διαρκής προσπάθεια της Τουρκίας να διαστρεβλώσει ιστορικά γεγονότα προκαλεί θλίψη και την εκθέτει. Όπως και η χρήση, από πλευράς της, ανοίκειων εκφράσεων. Δεν θα την ακολουθήσουμε… Καλούμε την Τουρκία να αποστεί από περαιτέρω προκλήσεις και να εργαστεί προς την κατεύθυνση του διαλόγου και του σεβασμού του διεθνούς δικαίου. Ας αντιληφθεί ότι η καλή γειτονία, η ασφάλεια και η σταθερότητα, καθώς και η ευημερία της ευρύτερης περιοχής μας, θα ωφελήσουν και την ίδια».

Ταυτόχρονα, και ο Νίκος Δένδιας έχει δώσει πλήθος συνεντεύξεων σε μία προσπάθεια να αποδομήσει το μνημόνιο Τουρκίας-Λιβύης, αλλά και να εδραιώσει τις συμμαχίες της Αθήνας. Ιδανική πλατφόρμα για τον σκοπό αυτό είναι το άτυπο πρόγευμα εργασίας, στο περιθώριο των εργασιών του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ, στο οποίο συμμετέχουν πάνω από 20 υπουργοί Εξωτερικών με θέμα τη διεύρυνση. Μπορεί η πρωτοβουλία να εντάσσεται σε μία σειρά ενεργειών της ελληνικής διπλωματίας να στηρίξει εμπράκτως την ευρωπαϊκή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων, αλλά οι εξελίξεις στο ελληνοτουρκικό μέτωπο μετατοπίζουν την ατζέντα.

Την Τρίτη ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας συγκαλεί το Εθνικό Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής για την ενημέρωση των πολιτικών κομμάτων. Οι νομικές υπηρεσίες του Υπουργείου Εξωτερικών δεν έχουν σταματήσει από την προηγούμενη Πέμπτη που πήραν στα χέρια τους το μνημόνιο-συμφωνία να επεξεργάζονται κείμενο με τις ελληνικές θέσεις που αναμένεται να σταλεί στον ΟΗΕ και θα χαρακτηρίζει «ανυπόστατη» τη συμφωνία οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης.

Ο Νίκος Δένδιας χαρακτήρισε «κενή περιεχομένου» τη συμφωνία, ενώ υποστήριξε ότι η αφρικανική χώρα εκβιάστηκε για να υπογράψει. Η διεθνοποίηση της κατάστασης αποτελεί νούμερο ένα προτεραιότητα της Αθήνας, η οποία επιχειρεί αν οδηγήσει την Άγκυρα σε μία διπλωματική απομόνωση. Για τον λόγο αυτό δίνει μεγάλη βαρύτητα στις ανακοινώσεις του Στέιτ Ντιπάρτµεντ, του ρωσικού και του ισραηλινού υπουργείου Εξωτερικών, αλλά και στις δηλώσεις του Γάλλου προέδρου Εμµανουέλ Μακρόν.

Ιδιαίτερο βάρος έχει δοθεί στην επικείµενη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ, την Πέμπτη και Παρασκευή στις Βρυξέλλες, όπως και στη συνάντηση Μητσοτάκη-Τραµπ στις 7 Ιανουαρίου στον Λευκό Οίκο. Στο μέτωπο αυτό επιχειρείται η διαμόρφωση ενός τείχους από Ελλάδα, Κύπρο, Ισραήλ και Αίγυπτο με μερική αμερικανική υποστήριξη. Την ιδία στιγμή, κυβερνητικά στελέχη δηλώνουν ότι «θωρακίζονται» και τα οικόπεδα νοτίως της Κρήτης, μέσα από τη σύναψη συμβάσεων μίσθωσης µε ενεργειακούς κολοσσούς για έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων.