Κοτζιάς: Ο πολιτικός βίος και πολιτεία – Πως από φίλοι έγιναν “εχθροί” με τον Καμμένο

Ο Νίκος Κοτζιάς σπούδασε οικονομικές επιστήμες, πολιτικά και φιλοσοφία, δίκαιο, αλλά και πολιτική της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης στην Ελλάδα και τη Γερμανία. Καταδικάστηκε δις κατά τη διάρκεια της χούντας για αντιστασιακή δράση.

Παλαιός ιδεολογικός καθοδηγητής στο ΚΚΕ, έχει πολύπλευρο συγγραφικό έργο, ενώ έχει εργαστεί σε κεντρικές θέσεις εξωτερικής και εσωτερικής πολιτικής.

Είναι καθηγητής «Πολιτικών Θεωριών των Διεθνών και Ευρωπαϊκών σπουδών στο Πανεπιστήμιο Πειραιά, ενώ, έχει διατελέσει πρόεδρος του ΙΣΤΑΜΕ, όταν ήταν στο πλευρό του Γιώργου Παπανδρέου ως στενός συνεργάτης του.

Εχει υπάρξει μέλος της Ερευνητικής Ομάδας για την Ε.Ε., Senior Associated member στο St.Anthony’s College του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, Senior Fellow στο Weatherhead Centre For International Affairs τρου Χάρβαρντ.

Εως το καλοκαίρι του 2008 ήταν πρεσβευτής-εμπειρογνώμων στο Υπουργείο Εξωτερικών, όπου και συμμετείχε και διηύθυνε σειρά ομάδων έρευνας, προγραμματισμού και σχεδιασμού.

Διετέλεσε μέλος του πρώτου Εθνικού Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής. Συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις για τη Συνθήκη του Αμστερνταμ, την Agenda 2000, τις Ελληνοτουρκικές σχέσεις, καθώς και για το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα.

Είχε συμμετοχή σε πολλές διεθνείς ερευνητικές ομάδες με παγκόσμια αναγνώριση, όπως το «International Group of Expert» και η «Διεθνής Ομάδα Ειδικών: Making It Our Own. A Trans-European proposal on amending the Draft Constitutional Treaty for the European Union», ενώ, έχει αρθρογραφήσει στην εβδομαδιαία αφημερίδα Αξία και την Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία. Συμμετείχε στην έκδοση των περιοδικών Διαλεκτική και Επιστημονική Σκέψη. Σήμερα διευθύνει τη σειρά «Αναστοχασμός» στις Εκδόσεις Καστανιώτη, όπως παλαιότερα τη σειρά «Λόγος» στις Εκδόσεις Λιβάνη.

Στο συγγραφικό του έργο υπάρχουν 24 επιστημονικά βιβλία που έχουν εκδοθεί σε πολλές χώρες του εξωτερικού, καθώς και μία συλλογή ποιημάτων.

Εχει εκδώσει με δικούς του εκτεταμένους προλόγους 60 βιβλία, ανάμεσα στα οποία έργα των J. Habermas, A. Sen, F. Deppe, N. Chomsky, M. Walzer, D. Harvey, J. Huffschmidt, M. Clapsis, M. Ingatieff, Β. Barber.

Τα πιο πρόσφατα βιβλία του είναι: Παγκοσμιοποίηση – Η ιστορική θέση, το μέλλον και η πολιτική σημασία (Eκδόσεις Kαστανιώτη, 2003), Το ενεργητικό δημοκρατικό κράτος – Εθνικό κράτος και παγκοσμιοποίηση (Eκδόσεις Kαστανιώτη, 2004), Πολιτικό σύστημα και ταυτότητα-Παγκοσμιοποίηση και η περίπτωση του Hνωμένου Bασιλείου (Eκδόσεις Kαστανιώτη, 2008), EU-US Relations: Repairing the Transatlantic Rift, σε συνεργασία με τον Π. Λιάκουρα (Basingstoke: Palgrave Macmillan, 2006).

Τα πιο πρόσφατα επιστημονικά του κείμενα είναι: Cyprus: Thinking outside the Box – The Framework for a Solution, Οξφόρδη, Globalization, Religion and Violence, Γενεύη και Βοστόνη: Παγκόσμιο Συμβούλιο των Εκκλησιών, The Paradox of the Turkish-European Relations, Οξφόρδη.

Κοτζιάς: Η σχέση του με τον Γιώργο Παπανδρέου

Ο Νίκος Κοτζιάς, έως και τις εκλογές του 2009, υπάρξει στενός συνεργάτης του Γιώργου Παπανδρέου, ενώ, ήταν πρόεδρος του ΙΣΤΑΜΕ και άσκησε εν μέρει «καθήκοντα» καθοδηγητή, ωστόσο, μετά την νίκη του ΠΑΣΟΚ αποχώρησε.

Πληροφορίες ανέφεραν ότι είχε συμφωνήσει να αναλάβει τότε το υπουργείο Εξωτερικών, θέση που ανέλαβε ο Δημήτρης Δρούτσας.

Τότε ο Νίκος Κοτζιάς αποχώρησε από το κίνημα και έμεινε για λίγο καιρό χωρίς πολιτική στέγη μέχρι να υπάρξει η προσέγγιση με τον Αλέξη Τσίπρα. Θεωρείται, μάλιστα, και εκείνος που ανέλαβε να κάνει τα πρώτα ανοίγματα στους ΠΑΣΟΚους πολιτικούς, αλλά και εκείνος που «έφερε» την πατριωτική ρητορική στον λόγο του Αλέξη Τσίπρα.

Κοτζιάς: Η αμφισβήτηση του βιογραφικού του από την Ντόρα Μπακογιάννη

Με ένα παχυλό βιογραφικό, που θα το ζήλευαν όλοι, ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Κοτζιάς ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα. Με ποικίλες σπουδές στο ενεργητικό του συνέχισε την πανεπιστημιακή του πορεία ως διδάκτορας σε κορυφαία πανεπιστήμια της Ευρώπης αλλά και της Αμερικής. Οι πρώτες σειρές του βιογραφικού του σημειώματος κερδίζουν τα βλέμματα, από τη στιγμή που αφορούν δύο από τα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου: Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και Χάρβαρντ.

Ωστόσο κάποιοι έχουν διαφορετική άποψη. Και δε δίστασαν να την εξφράσουν πριν από τρία χρόνια, με πρώτη την Ντόρα Μπακογιάννη. Ο «παράφορος έρωτας», όπως επισημαίνει ο Νίκος Κοτζιάς, που έχει η βουλευτής της Ν.Δ μαζί του, την ανάγκασαν να απαιτεί να μάθει αν ισχύει πως είχε διατελέσει καθηγητής στα εν λόγω πανεπιστήμια. Εκείνος δε σταμάτησε να υποστηρίζει πως όλα ισχύουν! Τόνισε πως διατηρεί ενεργή μόνο την επικουρική του θέση στο Πανεπιστήμιο του Πειραιά, αλλά το παρελθόν είναι ιστορία και δε ξεγράφεται…

Κάπως έτσι μάλλον σκέφτηκαν όμως και οι διοικήσεις των εν λόγω Πανεπιστημίων, που μπήκαν στο χορό των δηλώσεων και των διαψεύσεων! Κι όχι ούτε το Χάρβαρντ, ούτε το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης θα έδιναν τόσο μεγάλη σημασία στις δηλώσεις κάποιου Νίκου Κοτζιά, αλλά αφενός οι πυρπολισμοί με email και τηλεφωνήματα στη διοίκηση του πανεπιστημίου για το εάν όντως ο Κοτζιάς υπήρξε μέλος του εκπαιδευτικού τους προσωπικού, αφετέρου η έπαρση του υπουργού Εξωτερικών, τις ανάγκασαν να πάρουν θέση.

Ύστερα από αλλεπάλληλα, εκπαιδευτικά «χτυπήματα» στον Κοτζιά και το βιογραφικό του έρχεται ένα ακόμα. Σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ο νυν υπουργός Εξωτερικών έκανε ένα πέρασμα από το πανεπιστήμιο, αλλά δε δίδασκε. Τα αρχεία του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης είναι αχανή και για αυτό η διοίκηση είναι επιφυλακτική. Ειδικότερα, επισημαίνει πως ο κ. Κοτζιάς μπορεί να βρισκόταν όντως στο πανεπιστήμιο, αλλά να τελούσε άλλα διοικητικά καθήκοντα.

Κοτζιάς: Όταν τον στήριζε ο Καμμένος

Η κόντρα του Νίκου Κοτζιά με τον Πάνο Καμμένο ήταν αυτή που έφερε την παραίτηση του πρώτου, ωστόσο οι σχέσεις των δύο έχουν διανύσει πολύ καλύτερες μέρες από τις σημερινές. Και μάλιστα και εκτός κυβερνητικών γραφείων. Στο παρελθόν είχαν πιει κρασί και είχαν απολαύσει μεζέδες παρέα. Ο Νίκος Κοτζιάς, μάλιστα, είχε υπάρξει φιλοξενούμενος του υπουργού Άμυνας, δοκιμάζοντας και τις μαγειρικές του δεξιότητες. Λέγεται ότι ο υπουργός Εξωτερικών τον είχε καλέσει στο αγαπημένο εστιατόριό του, στο «Κεντρικόν», στο κέντρο της Αθήνας.

Λέγεται, μάλιστα, ότι σε κομβικές στιγμές για το μέλλον του Νίκου Κοτζιά στην κυβέρνηση, ο Πάνος Καμμένος ήταν ο ανθρώπους που μεσολάβησε παρασκηνιακά για να εξομαλυνθούν οι σχέσεις του πρώτου με παίκτες-κλειδιά στο Μέγαρο Μαξίμου.

Δεν είναι μυστικό ότι ο Πάνος Καμμένος στήριζε ανοικτά το Νίκο Κοτζιά. Το 2015 ο τελευταίος είχε δηλώσει στη γερμανική τηλεόραση ότι «αν καταρρεύσει οικονομικά η Ελλάδα, τότε η Ευρώπη θα γεμίσει παράνομους μετανάστες και τζιχαντιστές».

Ο υπουργός Άμυνας επανέλαβε το επιχείρημα έναν μήνα αργότερα σε συνέντευξή του στους Times, προκαλώντας, μάλιστα, έντονες αντιδράσεις, καθώς είχε θεωρηθεί ότι η ελληνική κυβέρνηση επιχειρούσε να εκβιάσει τους Ευρωπαίους.

Από την πλευρά του, ο υπουργός Εξωτερικών είχε τη δική του πολιτική ατζέντα και φρόντιζε με κάθε τρόπο να περιχαρακώσει τον χώρο του. Δεχόταν, εξάλλου, πυρά από συναδέλφους του υπουργούς και πολύ περισσότερο από κομματικά στελέχη ότι είναι εθνικιστής, ότι με την πολιτική του στα εθνικά θέματα αλλοιώνει το ιδεολογικό στίγμα της Αριστεράς και ότι εκβιάζει τον πρωθυπουργό.

Ως ξενόφερτοι, αλλά δυνατοί εντός της κυβέρνησης, ο εταίρος και ο πρώην υπουργός Εξωτερικών είχαν κοινό σημείο αναφοράς τον πρωθυπουργό. Συνομιλούσαν μαζί του και με τους στενότερους συνεργάτες του, μπαινόβγαιναν στο Μέγαρο Μαξίμου και συναποφάσιζαν.

Συνεπής στην άτυπη σύμπλευσή τους, ο Πάνος Καμμένος έσπευσε στο πλευρό του Νίκου Κοτζιά, όταν ο τελευταίος κινδύνευσε να χάσει το χαρτοφυλάκιό του. Ήταν η περίοδος που είχε εμφανιστεί «χαμηλό βαρομετρικό» στις σχέσεις του υπουργού Εξωτερικών και του πρωθυπουργού, κυρίως εξαιτίας της τακτικής που είχε επιλέξει ο πρώτος να μην εμπλέκεται με ζήλο στο προσφυγικό-μεταναστευτικό, το οποίο είχε αναδειχθεί σε μείζον τότε ζήτημα.

Οι δύο άνδρες είχαν συνυπάρξει σε πολλά ταξίδια, κάνοντας παρέα και επιλέγοντας να τρώνε μαζί αργά το βράδυ μετά τις συναντήσεις. Όταν πριν ένα χρόνο είχαν και οι δύο συνοδεύσει τον Αλέξη Τσίπρα στην επίσημη επίσκεψή του στις ΗΠΑ, είχαν βρεθεί μαζί του στο δωμάτιο του, συζητώντας μέχρι αργά. Ο Πάνος Καμμένος συνήθιζε να συμβουλεύεται τον υπουργό Εξωτερικών για τις επαφές του. Ενδεικτική είναι η πρώτη περιοδεία του στις ΗΠΑ. Τότε, ο Νίκος Κοτζιάς είχε συστήσει στον συνάδελφό του να μην πραγματοποιήσει το ταξίδι στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

Κοτζιάς – Καμμένος: Όταν ξεκίνησε η κόντρα

Οι σχέσεις των δύο άρχισαν να ραγίζουν την Άνοιξη του 2018, λόγω των διαπραγματεύσεων με τα Σκόπια και τη διαφαινόμενη τότε συμφωνία. Η αλήθεια είναι και τότε έγινε μία συνάντηση, που ήταν η ύστατη προσπάθεια να βρουν κοινό τόπο. Το χάσμα, όμως, αποδείχτηκε αγεφύρωτο, με αποτέλεσμα η ένταση να κλιμακώνεται, φτάνοντας στο εκρηκτικό σήμερα.

Ο υπουργός Άμυνας οχυρώθηκε στη γραμμή «ούτε Μακεδονία ούτε παράγωγα» και επειδή αυτά πιστεύει και επειδή αυτό υπαγορεύει το κομματικό συμφέρον των ΑΝΕΛ. Σ’ αυτό το πεδίο, λοιπόν, όχι μόνο άρχισαν οι τριβές, αλλά και οι προσωπικές σχέσεις τους πήραν την κάτω βόλτα.

Ο Πάνος Καμμένος ένιωσε στην πορεία ότι ο Νίκος Κοτζιάς τον αποπροσανατόλιζε συστηματικά, έτσι ώστε να τον κρατήσει υπό έλεγχο. Πίσω από κλειστές πόρτες υποτίθεται ότι τον διαβεβαίωνε πως δεν θα προβεί στις υποχωρήσεις που εν τέλει έκανε. Από την άλλη, ο Νίκος Κοτζιάς έκρινε ότι από ένα σημείο και πέρα δεν μπορούσε να συγκρατήσει τον συνάδελφό του, ότι το μεταξύ τους χάσμα είχε ήδη καταστεί αγεφύρωτο. Την κατάσταση δεν βοήθησαν οι συνεχείς ελληνοτουρκικές εντάσεις, αλλά και η φυλάκιση των δύο Ελλήνων στρατιωτών.

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Ταγίπ Ερντογάν, ο υπουργός Άμυνας ήταν παντελώς εξαφανισμένος. Όπως ήταν αναμενόμενο, ο Νίκος Κοτζιάς ερωτήθηκε αν ήταν το βέτο που άσκησαν οι Τούρκοι. Περιορίστηκε να κουνήσει αρνητικά το κεφάλι του, αλλά ούτε λίγο, ούτε πολύ έγινε σαφές ότι η απουσία Καμμένου ήταν προαπαιτούμενο ή αλλιώς «μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης»!

Οι χειρισμοί για την επιστροφή των δυο στρατιωτικών επίσης μετατράπηκε σε αιτία τριβών μεταξύ των δύο ανδρών. Ο Πάνος Καμμένος θεωρούσε τον αυτό του ως κατεξοχήν αρμόδιο, αλλά στην πράξη συχνά μάθαινε τελευταίος σημαντικές εξελίξεις. Συναντήσεις του Νίκου Κοτζιά χωρίς την παρουσία του Πάνου Καμμένου στο Μέγαρο Μαξίμου βάρυναν ακόμα περισσότερο το κλίμα. Δεν ήταν, άλλωστε, λίγες οι φορές που ο Καμμένος πήγε μαινόμενος να διαμαρτυρηθεί στον Αλέξη Τσίπρα.

Κοτζιάς – Καμμένος: Η οριστική ρήξη

Και σαν να μην έφταναν όλα τα παραπάνω το σκοινί έσπασε μετά τη συνέντευξη Κοτζιά στη γερμανική εφημερίδα FAZ, όπου ούτε λίγο ούτε πολύ ο είπε πως η Συμφωνία των Πρεσπών θα ψηφιστεί από 151 βουλευτές και χωρίς τους ΑΝΕΛ, αφήνοντας να εννοηθεί ότι θα βρεθούν αλλού τα «δεκανίκια» που χρειάζεται ο ΣΥΡΙΖΑ. Ο Πάνος Καμμένος έδωσε εντολή στον εκπρόσωπο των ΑΝΕΛ να βγει και να καταδικάσει με τον πλέον σκληρό και κατηγορηματικό τρόπο τις δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών.

Από το σημείο αυτό, το δίδυμο Κοτζιάς-Καμμένος αποτελεί μία συνεχή εστία παρασκηνιακής, αλλά και δημόσιας αντιπαράθεσης. Υποτίθεται ότι τα πράγματα ηρέμησαν λίγο μετά από μία κινηματογραφικού τύπου είσοδο του αρχηγού των ΑΝΕΛ στο Μέγαρο Μαξίμου. Με φωνές, ουρλιαχτά και ρίχνοντας ότι έβρισκε μπροστά του ο Πάνος Καμμένος προειδοποίησε ότι δεν θα δεχτεί για πολύ ακόμα τα «συντροφικά μαχαιρώματα».

Πλέον δεν υπήρχε γυρισμός. Ήταν, άλλωστε, κοινό μυστικό πως οι δύο άνδρες απέφευγαν όπως ο διάολος το λιβάνι να βρεθούν στον ίδιο χώρο εδώ και καιρό. Και όταν τελικά αυτό συνέβη, έγινε η έκρηξη και από τις δύο πλευρές. Στο πρόσφατο υπουργικό συμβούλιο δεν μπορούσε να απουσιάζει ένας από τους δύο. Εκείνο το τετ α τετ και οι βαρείς χαρακτηρισμοί και από τη μία και από την άλλη πλευρά αποτέλεσαν τη σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Και έφεραν τον Νίκο Κοτζιά εκτός κυβέρνησης έπειτα από μια τριετία.