Βρυξέλλες: Άγρια μάχη γύρω από τη μεταρρύθμιση των πνευματικών δικαιωμάτων

«Ψέματα» εναντίον «χτυπημάτων κάτω από τη ζώνη»: η ευρωπαϊκή οδηγία για τη μεταρρύθμιση των πνευματικών δικαιωμάτων αποτελεί αντικείμενο εντατικού λόμπινγκ ανάμεσα στους υποστηρικτές της –μέσα ενημέρωσης και δημιουργοί– και τους αντιπάλους της –γίγαντες των ψηφιακών μέσων και υποστηρικτές της ελευθερίας στο Ίντερνετ.

«Είναι μια πολύ έντονη, επιθετική μάχη» επειδή «τα ποσά που διακυβεύονται είναι τεράστια», συνοψίζει ο Ολιβιέ Εντμάν της μκο Corporate Europe Observatory, που μελετά την επιρροή των λόμπι στην ΕΕ.

Ο στόχος της μεταρρύθμισης, η οποία προτάθηκε το 2016 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είναι να εκσυγχρονισθούν τα πνευματικά δικαιώματα στην ψηφιακή εποχή.

Το θέμα είναι να παρακινηθούν οι πλατφόρμες, όπως το YouTube, να αμείβουν καλύτερα τους δημιουργούς περιεχομένων (άρθρο 13), αλλά και να δημιουργηθεί ένα νέο «συγγενικό δικαίωμα» για τους εκδότες Τύπου (άρθρο 11), που θα επιτρέψει στις εφημερίδες ή τα πρακτορεία ειδήσεων να αμείβονται όταν χρησιμοποιείται η παραγωγή τους στο Ίντερνετ.

Δύο μέτωπα έχουν προκύψει: από τη μια πλευρά οι δημιουργοί και ο Τύπος, που αναζητούν έσοδα· από την άλλη μια απροσδόκητη συμμαχία ανάμεσα στους γίγαντες των ψηφιακών μέσων, που φοβούνται μήπως αμφισβητηθεί το επιχειρησιακό μοντέλο τους, και τους υποστηρικτές του Ίντερνετ, οι οποίοι βλέπουν στο κείμενο μια απειλή για την ελευθερία του διαδικτύου.

Στη μέση βρίσκονται οι 750 ευρωβουλευτές, οι οποίοι δέχονται πιέσεις αναφορικά με μια σχετικά τεχνική μεταρρύθμιση, για την οποία θα πρέπει να αποφανθούν.

Στο πλαίσιο αυτό, περισσότεροι από εκατό μεγάλοι ρεπόρτερ και διευθυντές εφημερίδων από 27 χώρες της ΕΕ συνυπέγραψαν ένα άρθρο του συναδέλφου τους του Γαλλικού Πρακτορείου Σαμί Κετζ που καλεί τους ευρωβουλευτές να θεσπίσουν «συγγενικά δικαιώματα», κάτι που θα υποχρέωνε τους γίγαντες του Ίντερνετ να συνεισφέρουν στη χρηματοδότηση του Τύπου.

Το άρθρο αυτό, το οποίο συνυπογράφεται από 103 δημοσιογράφους, δημοσιοποιείται σήμερα από το Γαλλικό Πρακτορείο (AFP) στον ιστότοπό του () και δημοσιεύεται από πολλά ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης (μεταξύ των οποίων οι γαλλικές εφημερίδες Le Monde, Le Figaro, JDD, η βελγική La Libre Belgique, η γερμανική Tagesspiegel…), ενώ το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είχε απορρίψει στις αρχές Ιουλίου μια μεταρρύθμιση των πνευματικών δικαιωμάτων που προέβλεπε τη δημιουργία των «συγγενικών δικαιωμάτων».

Οι GAFA (Google, Apple, Facebook και Amazon) διεξήγαγαν μια άνευ προηγουμένου εκστρατεία λόμπινγκ στο επίπεδο των ευρωπαϊκών θεσμών εναντίον αυτής της μεταρρύθμισης, υποστηρίζοντας κυρίως πως κινδυνεύει να υπονομεύσει το δωρεάν Ίντερνετ.

«Σε μια σταδιοδρομία άνω των 40 ετών, είδα τον αριθμό των δημοσιογράφων στο πεδίο να μειώνεται διαρκώς ενώ οι κίνδυνοι δεν έπαψαν να αυξάνονται. Γίναμε στόχοι και τα ρεπορτάζ κοστίζουν όλο και πιο ακριβά», αναφέρεται στην έκκληση προς τους ευρωβουλευτές που απευθύνει ο Σαμί Κετζ, διευθυντής του γραφείου του Γαλλικού Πρακτορείου στη Βαγδάτη, ο οποίος έχει καλύψει πολυάριθμες συγκρούσεις για το πρακτορείο ειδήσεων.

«Τέλος η εποχή που πήγαινα στον πόλεμο με σακάκι ή πουκάμισο, μ’ ένα σημειωματάριο στην τσέπη, δίπλα στον φωτογράφο ή τον εικονολήπτη. Σήμερα χρειάζονται αλεξίσφαιρα γιλέκα, κράνη, θωρακισμένα οχήματα, μερικές φορές σωματοφύλακες για να μην σε απαγάγουν, ασφάλειες. Ποιος πληρώνει τέτοιες δαπάνες; Τα μέσα ενημέρωσης και αυτό είναι ακριβό», συνεχίζει το κείμενο, που συνυπογράφεται από φημισμένους δημοσιογράφους όπως η Γαλλίδα Φλοράνς Ομπενά, ο Γερμανός Βόλφγκανγκ Μπάουερ, ο Βρετανός Τζέισον Μπερκ ή ο σουηδός φωτογράφος Πολ Χάνσεν.

«Όμως τα μέσα ενημέρωσης που παράγουν τα περιεχόμενα και που στέλνουν τους δημοσιογράφους τους να διακινδυνεύσουν τη ζωή τους για να εξασφαλίσουν μια αξιόπιστη, πλουραλιστική και πλήρη πληροφόρηση, έναντι ενός όλο και πιο υψηλού κόστους, δεν είναι εκείνα που αντλούν τα οφέλη απ’ όλα αυτά, αλλά οι πλατφόρμες που τα χρησιμοποιούν χωρίς να πληρώνουν. Είναι σαν να εργαζόσασταν, αλλά ένα τρίτο πρόσωπο να επωφελούνταν αναίσχυντα από τον καρπό της εργασίας σας», συνεχίζει η έκκληση.

«Τα μέσα ενημέρωσης θέλουν να αναγνωριστούν τα δικαιώματά τους για να μπορούν να συνεχίσουν να ενημερώνουν, ζητούν οι εμπορικές εισπράξεις να μοιράζονται και στους παραγωγούς αυτών των περιεχομένων, είτε είναι μέσα ενημέρωσης είτε καλλιτέχνες. Αυτό είναι τα ‘συγγενικά δικαιώματα’», προστίθεται στο κείμενο, στο οποίο απορρίπτεται εν παρόδω «το ψέμα που διαδίδεται από τη Google και το Facebook σύμφωνα με το οποίο η οδηγία για τα ‘συγγενικά δικαιώματα’ απειλεί τον δωρεάν χαρακτήρα του Ίντερνετ».

«Πρόκειται για την υπεράσπιση της ελευθερίας του Τύπου, διότι αν οι εφημερίδες δεν έχουν πλέον δημοσιογράφους, δεν θα υπάρχει πια αυτή η ελευθερία στην οποία είναι προσκολλημένοι οι βουλευτές, ανεξάρτητα από την πολιτική ετικέτα τους», καταλήγει το άρθρο πριν καλέσει τους ευρωβουλευτές να «ψηφίσουν μαζικά υπέρ της εφαρμογής των ‘συγγενικών δικαιωμάτων’ στις επιχειρήσεις του Τύπου ώστε να ζήσουν η δημοκρατία και ένα από τα πιο αξιοσημείωτα σύμβολά της, η δημοσιογραφία».