Αντιδράσεις εντός κι εκτός Τουρκίας

Κύμα αντιδράσεων εντός και εκτός Τουρκίας προκάλεσε η σύλληψη των ηγετών και πολλών βουλευτών του φιλοκουρδικού Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP) με την κατηγορία ότι υποστηρίζουν την τρομοκρατία. Τους κινδύνους περαιτέρω πολιτικής αποσταθεροποίησης ήρθε να υπογραμμίσει φονική βομβιστική ενέργεια στο Ντιγιάρμπακιρ, τη μεγαλύτερη κουρδική πόλη της νοτιοανατολικής Τουρκίας, λίγες ώρες μετά το κύμα διώξεων εναντίον του HDP. Αυτοκίνητο, παγιδευμένο με εκρηκτικά, εξερράγη γύρω στις 8 το πρωί κοντά σε αστυνομικό τμήμα όπου κρατούνταν ορισμένοι εκ των συλληφθέντων. Εννέα άνθρωποι –δύο αστυνομικοί και επτά πολίτες– έχασαν τη ζωή τους, ενώ οι τραυματίες προσέγγιζαν τους 100, αν και μόνο επτά από αυτούς παρέμεναν χθες το απόγευμα στο νοσοκομείο. Σύμφωνα με το γραφείο του κυβερνήτη του Ντιγιάρμπακιρ, την επίθεση οργάνωσε η εκτός νόμου ένοπλη κουρδική οργάνωση ΡΚΚ.Λίγες ώρες νωρίτερα, αστυνομικές δυνάμεις εισέβαλαν στις οικίες των δύο συμπροέδρων του HDP –του Σελαχατίν Ντεμιρτάς στο Ντιγιάρμπακιρ και της Φιγκέν Γιουκσεκντάγκ στην Αγκυρα– τους οποίους και συνέλαβαν. Παράλληλα, συνελήφθησαν άλλοι εννέα βουλευτές του HDP και εκδόθηκαν εντάλματα σύλληψης για δύο ακόμη που βρίσκονται στο εξωτερικό.Οι Αρχές κατηγορούν τους εκπροσώπους του HDP –τρίτου σε κοινοβουλευτική δύναμη κόμματος της Τουρκίας, με 59 βουλευτές– ότι ενισχύουν την προπαγάνδα του «τρομοκρατικού» ΡΚΚ και ότι αρνήθηκαν να καταθέσουν στη δικαιοσύνη, που διεξάγει σχετική έρευνα. Προτού συλληφθεί, ο Σελαχατίν Ντεμιρτάς κατήγγειλε μέσω Twitter ότι ο Ταγίπ Ερντογάν οδηγεί την Τουρκία σε δικτατορία «ναζιστικού τύπου». Από την πλευρά του, ο εκπρόσωπος Τύπου του κόμματος, Αγιάν Μπιλγκέν, υποστήριξε ότι η κυβέρνηση προσπαθεί να φιμώσει κάθε είδους αντιπολίτευση και ότι επιδιώκει να πυροδοτήσει εμφύλιο πόλεμο μέσω των συλλήψεων, τις οποίες χαρακτήρισε ως «αποτυπώματα ενός καθεστώτος καταπίεσης και φασισμού».

Περιοριστικά μέτραΕπί ώρες, μετά τις συλλήψεις, οι τουρκικές αρχές εμπόδιζαν την πρόσβαση των πολιτών στα δημοφιλή μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Amazon, το Twitter και το YouTube. Ερωτηθείς για τη σκοπιμότητα των περιοριστικών μέτρων, ο πρωθυπουργός Μπιναλί Γιλντιρίμ δήλωσε ότι η κατάσταση θα ομαλοποιηθεί «εφόσον θα έχει απομακρυνθεί ο κίνδυνος», χωρίς να δώσει περισσότερες διευκρινίσεις. Δικαιολογώντας τις συλλήψεις βουλευτών, ο κ. Γιλντιρίμ δήλωσε ότι «αν κάποιοι εκλεγμένοι βουλευτές βαδίζουν χέρι χέρι με την τρομοκρατία, φυσικά οφείλουν να λογοδοτήσουν».Το κύμα διώξεων εις βάρος του HDP καταδίκασε ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου. «Όποιος υπερασπίζεται τη δημοκρατία, οφείλει να υπερασπιστεί την αρχή σύμφωνα με την οποία όποιος έρχεται με εκλογές, φεύγει μόνο με εκλογές», δήλωσε ο ηγέτης του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, για να προσθέσει: «Σε διαφορετική περίπτωση, θα οδηγηθούμε σε σφαγιασμό της δημοκρατίας στην Τουρκία».Τις συλλήψεις ηγετικών στελεχών του HDP είχε προετοιμάσει η άρση της βουλευτικής ασυλίας των εκπροσώπων του κόμματος, στο πλαίσιο της κατάστασης εκτάκτου ανάγκης που επέβαλε ο Ερντογάν μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου. Ακολούθησαν η καθαίρεση και η σύλληψη της δημάρχου και του αντιδημάρχου του Ντιγιάρμπακιρ, με τη στερεότυπη κατηγορία περί υπόθαλψης της τρομοκρατίας. Κύκλοι της τουρκικής αντιπολίτευσης πιθανολογούν ότι η κυβέρνηση Ερντογάν – Γιλντιρίμ θα θέσει εκτός νόμου το HDP ή θα προκαλέσει εκλογές ώστε να εξοστρακίσει από τη Βουλή το φιλοκουρδικό κόμμα και να αποκτήσει πολιτική παντοδυναμία το κυβερνών κόμμα ΑΚΡ, διευκολύνοντας την επιδιωκόμενη συνταγματική αναθεώρηση και την ανάθεση υπερεξουσιών στον Τούρκο πρόεδρο.

Προβληματισμός στην Ευρωπαϊκή ΈνωσηΙδιαίτερη ανησυχία εκφράζεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση για τις συλλήψεις των Κούρδων βουλευτών από την Τουρκία με αποτέλεσμα να συγκληθεί σύσκεψη των αντιπροσώπων των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Άγκυρα, όπως ανακοίνωσε χθες η υπεύθυνη για την εξωτερική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης Φεντερίκα Μογκερίνι.Η κοινή ανακοίνωση της Μογκερίνι με τον επίτροπο για θέματα Διεύρυνσης Γιοχάνες Χαν αναφέρει, μεταξύ άλλων: «Αναμένουμε ότι η Τουρκία θα διασφαλίσει την κοινοβουλευτική της δημοκρατία, θα διαφυλάξει τον σεβασμό προς τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου, προσδοκίες μας που θα μεταφέρουμε στις τουρκικές αρχές».Την ίδια στιγμή, ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Φρανκ Βάλτερ Σταϊνμάγερ κάλεσε τον Τούρκο διπλωματικό ακόλουθο στο γραφείο του, προκειμένου να ενημερωθεί για τις συλλήψεις των Κούρδων βουλευτών. Πρόκειται για μια κίνηση που αποδεικνύει την ένταση που υπάρχει στις σχέσεις ανάμεσα στην Τουρκία και τη Γερμανία. Άλλωστε, αξίζει να σημειωθεί ότι νωρίτερα ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε χαρακτηρίσει τη Γερμανία καταφύγιο τρομοκρατών.Η εκπρόσωπος Τύπου του γερμανικού υπουργείου Σαουασάν Σαμπλί τόνισε ότι «η Άγκυρα έχει το δικαίωμα να αντιμετωπίσει το αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου και να καταβάλλει προσπάθειες για την πάταξη της τρομοκρατίας, αλλά αυτό δεν μπορεί να αποτελέσει δικαιολογία για τη φίμωση ή ακόμα και τη φυλάκιση της πολιτικής αντιπολίτευσης».Και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος της Γερμανίας Στέφεν Ζάιμπερτ επέκρινε τις αθρόες συλλήψεις των Κούρδων βουλευτών και τόνισε ότι οι εξελίξεις απλώς επιβεβαιώνουν τις ανησυχίες που γεννήθηκαν τον περασμένο Μάρτιο, όταν κάποια μέλη του κοινοβουλίου της Τουρκίας έπαψαν να τυγχάνουν βουλευτικής ασυλίας και κατέληξε λέγοντας «καλούμε την Τουρκία να διασφαλίσει στον ηγέτη του φιλοκουρδικού κόμματος HDP και στους βουλευτές του μία δίκαιη δίκη».Κι ο Αλί Ετραν Τοπράκ, ο ηγέτης της μεγάλης κουρδικής κοινότητας της Γερμανίας, κάλεσε την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και το Βερολίνο να διακόψουν τη συνεργασία τους με την τουρκική κυβέρνηση όσον αφορά στο προσφυγικό να να παγώσουν άμεσα τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Άγκυρα.

Έντονες αναταράξεις υπέστησαν χθες οι τουρκικές χρηματαγορές, καθώς ενισχύονται οι φόβοι των επενδυτών για πολιτική αποσταθεροποίηση της χώρας ύστερα από το κύμα διώξεων εις βάρος του HDP και τη φονική βομβιστική ενέργεια στο Ντιγιάρμπακιρ. Η λίρα κατέγραψε χθες νέο χαμηλό ιστορικό ρεκόρ, με την ισοτιμία της έναντι του αμερικανικού δολαρίου να κατρακυλά στο 3,15, ενώ ο γενικός δείκτης του χρηματιστηρίου υποχώρησε κατά 2,5% και το κόστος ασφάλισης του τουρκικού δημόσιου χρέους ανέβηκε στα ψηλότερα επίπεδα του τελευταίου μήνα. Η Τουρκία καταβάλει περισσότερα από 200 δισ. δολάρια τον χρόνο για την εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους και στηρίζεται στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων για τη χρηματοδότηση του δημοσιονομικού της ελλείμματος. Η πολιτική αστάθεια απειλεί να κάμψει την εμπιστοσύνη των επενδυτών, επιδεινώνοντας τις αναπτυξιακές προοπτικές της χώρας, κάτι που θα μπορούσε να στοιχίσει ακριβά στο κυβερνών κόμμα ΑΚΡ και στις φιλοδοξίες του Ταγίπ Ερντογάν για τη συνταγματική αναθεώρηση. Χαρακτηριστικό της ατμόσφαιρας φόβου που επικρατούσε χθες στην Τουρκία, ήταν το γεγονός ότι ουδείς εκ των οικονομικών αναλυτών στους οποίους απευθύνθηκε το πρακτορείο Reuters δέχθηκε να απαντήσει επωνύμως.

Γενική είναι, πάντως, η εκτίμηση ότι τα αυταρχικά μέτρα της κυβέρνησης Ερντογάν μετά την 15η Ιουλίου, με αποκορύφωμα τη συζήτηση για επαναφορά της θανατικής ποινής και τις διώξεις εις βάρος εκλεγμένων βουλευτών, απομακρύνουν ακόμη περισσότερο την Τουρκία από την ευρωπαϊκή της προοπτική.