«Συμμαχία του Νότου»: Αλλαγές ή ευσεβείς πόθοι;

​Η Ευρώπη αλλάζει, λένε οι υποστηρικτές του μετώπου του ευρωπαϊκού Νότου. Σύμφωνοι, αλλά η αλλαγή αυτή έχει να κάνει με αυτά, που επιζητούσαν τα κράτη της Μεσογείου; Οι απόψεις μάλλον διίστανται.

Μόλις 1,5 εβδομάδα πέρασε από τη Σύνοδο των Ευρωπαϊκών και Μεσογειακών χωρών στο Ζάππειο Μέγαρο μετά από την πρωτοβουλία της ελληνικής κυβέρνησης και του ίδιου του Αλέξη Τσίπρα στις 9 του Σεπτεμβρίου, όπου μεταξύ άλλων έδωσαν το παρών και οι ηγέτες δύο εκ των τριών μεγαλύτερων οικονομιών της Ευρωζώνης, ο Φρανσουά Ολάντ της Γαλλίας και ο Ματέο Ρέντσι της Ιταλίας.

Κατά την προετοιμασία της Συνόδου αλλά κυρίως και μετά το πέρας της, υπήρξαν πολλές φωνές (στο εξωτερικό αλλά κυρίως στην Ελλάδα) που τόνιζαν και επαναλάμβαναν μέχρι την περασμένη εβδομάδα πως πλέον είναι διακριτός ένας νέος συνασπισμός δυνάμεων από το νότο της Ευρώπης που θα μπορεί να συγκρουστεί με τις πολιτικές λιτότητας που επικρατούν στην Ευρωζώνη και στην ΕΕ.

Εν πάση περιπτώσει, ένας πόλος που θα μπορούσε να προκαλέσει την πολιτική της Γερμανίας και του Βερολίνου για χαλάρωση των αυστηρών δημοσιονομικών μέτρων που ακολουθούνται στα κράτη – μέλη της Ένωσης. Είναι όμως τα πράγματα έτσι;

Είναι βέβαιο πως η λιτότητα η οποία ακολουθείται στο πλαίσιο της επιλογής της γερμανικής κυβέρνησης και των «δορυφόρων» της έχει προκαλέσει ιδιαίτερα προβλήματα στο Νότο της Ευρωζώνης και ειδικότερα στις χώρες με δημοσιονομικά κενά, που όλο τρέχουν να καλύψουν τους στόχους για τα ΑΕΠ τους και συνεχώς φαίνεται να μένουν πίσω στις υποχρεώσεις που επιβάλλονται από τις Βρυξέλλες.

Μετά από τη Σύνοδο της 9ης Σεπτεμβρίου υπάρχει η άποψη πως αυτό το πλαίσιο πολιτικής μπορεί να διαφοροποιηθεί. Και μάλιστα, αυτές οι φωνές, «πατούν» πάνω στα όσα είπε ο Ζαν Κλοντ Γιούνγκερ στο Στρασβούργο στις 14 Σεπτεμβρίου για να το αιτιολογήσουν περαιτέρω;

Τίποτα δεν αλλάζει στις πολιτικές της Κομισιόν

Αλήθεια, τι ανέφερε ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην ομιλία του για την Κατάσταση της Ένωσης που μπορεί να εδραιώνει το «μήνυμα» της εν λόγω αλλαγής; Στον περιορισμό της λιτότητας δεν αναφέρθηκε, αφού οι νέες επενδύσεις που εξήγγειλε μέσω του ευρωπαϊκού ταμείου επενδύσεων πάνε χέρι – χέρι με το δημοσιονομικό έλεγχο. Δύσκολα κάτι τέτοιο μπορεί να χαρακτηριστεί ως βήμα αλλαγής των συσχετισμών, καθώς ανάλογη φρασεολογία για αύξηση των επενδύσεων που δε θα πρέπει να ξεφεύγει από τους χρηστούς κανόνες δημοσιονομικής διαχείρισης έχει χρησιμοποιήσει κατά το πρόσφατο παρελθόν και ένας από τους βασικούς πυλώνες της λιτότητας στην ΕΕ, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε…

Ακόμα, ο Γιούνκερ αναφέρθηκε στην ομιλία του και στην περαιτέρω συμφωνιών απελευθέρωσης του εμπορίου με τρίτες χώρες, όπως η CETA με τον Καναδά. Και αν σκεφτείς κανείς την κριτική που έχουν ασκήσει στη CETA πολλές από τις φωνές που επικαλούνται το μέτωπο του Νότου κατά της λιτότητας (στην Ελλάδα ο ΣΥΡΙΖΑ έχει διοργανώσει εκδηλώσεις καταφερόμενος κατά της CETA,ανάλογες παρεμβάσεις έχουν κάνει και ευρωβουλευτές του κυβερνώντος κόμματος), είναι δύσκολο κάποιος να δει πως ο πρόεδρος της Κομισιόν έστειλε «μήνυμα» αλλαγής των πολιτικών που επικρατούν τώρα στην Ένωση.

Ναι, αλλά τα κράτη της Συνόδου;

Φυσικά είναι μάλλον ουτοπικό να περιμένει κάποιος πως οι πολιτικές της ΕΕ θα αλλάξουν από τη μία μέρα στην άλλη και εξυπακούεται πως κάτι τέτοιο δεν ειπώθηκε από όσους κάνουν λόγο για σταδιακή μετατόπιση της λιτότητας στην ΕΕ μετά από την Ευρωμεσογειακή Σύνοδο. Όμως, έχει ενδιαφέρον να εστιάσουμε στις πολιτικές των ίδιων των κυβερνήσεων που θέλησαν να τα βάλουν με τη λιτότητα και να σχηματίζουν αυτό το νέο «μέτωπο» από την Αθήνα.

Στη Γαλλία, μόλις τις περασμένες μέρες το Παρίσι και άλλες μεγάλες γαλλικές πόλεις ήταν σε αναβρασμό λόγω των ισχυρών κινητοποιήσεων κατά του νέου εργασιακού νόμου που ψηφίστηκε το καλοκαίρι. Ο «νόμος Ελ Κομρί» που πέρασε η κυβέρνηση Ολάντ στα μέσα του Αυγούστου για να αποφύγει τη μεγαλύτερη λαϊκή αντίδραση κινείται σε ένα πλαίσιο –τουλάχιστον- λιτότητας αφού αυξάνει τις ελαστικές εργασιακές σχέσεις, καταργώντας ουσιαστικά τις συλλογικές διαπραγματεύσεις. 

Και μπορεί όσο πλησιάζει το 2017 και προεδρικές εκλογές για τον νέο κάτοικο του Ελιζέ, να υπάρξουν μερικές προεκλογικές ελαφρύνσεις από τον Φρανσουά Ολάντ, ωστόσο ο νόμος «Ελ Κομρί» επιβεβαιώνει πως στη γαλλική πολιτική σκηνή δεν υπάρχει κάποια στροφή από τη λιτότητα σε περισσότερο ήπιες δημοσιονομικές πολιτικές. Σημειώνεται ακόμα πως ο Νικολά Σαρκοζί και η Μαρί Λεπέν έχουν ήδη ξεκινήσει τις προεκλογικές του καμπάνιες με αναφορές στον «περιορισμό των κρατικών δαπανών».

Στην Ιταλία, ο Ματέο Ρέντσι μπορεί να ξιφουλκεί κατά της λιτότητας και να αναφέρει πως πρέπει να υπάρξει αλλαγή σελίδας στο δημοσιονομικό μείγμα, ωστόσο η κατάσταση που επικρατεί στο τραπεζικό σύστημα της γειτονικής μας χώρας εγείρει μεγάλους φόβους και ήδη πολλές φωνές από τις Βρυξέλλες και από τη Φρανκφούρτη (έδρα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας) κάνουν λόγο για τα δημοσιονομικά μέτρα που πρέπει να πάρει η Ρώμη ώστε να μην «ξωκύλει» η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης.

Στην Ισπανία, το ρευστό προεκλογικό τοπίο και η ακυβερνησία της χώρας συνεχίζονται καθώς είναι πολύ πιθανό να χρειαστεί και τρίτη εκλογική διαδικασία μέσα σε ένα χρόνο για να βγει κυβέρνηση. Σύμφωνα με όλες τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, ο μοναδικός κερδισμένος από τις παραπάνω εξελίξεις είναι ο Μαριάνο Ραχόι και το Λαϊκό Κόμμα (ανήκει στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, όπως και το CDU της Άγκελα Μέρκελ), με τους αναλυτές να σημειώνουν πως το Partido Popular θα ενισχυθεί ακόμα παραπάνω μέσα στους επομένους μήνες. Και ο Ραχόι, είναι η αλήθεια, ποτέ δεν καταφέρθηκε εναντίον της λιτότητας, όπως αυτή εφαρμόζεται από τις Βρυξέλλες….

Γερμανία: Η λιτότητα «οδηγός» για τις εκλογές

Η εικόνα στις τρεις από τις μεγαλύτερες δυνάμεις που συμμετείχαν στη Σύνοδο του Ζάππειου δείχνει πως το αφήγημα για αποκήρυξη της λιτότητας από τις χώρες του Νότου, μάλλον παίρνει νερά. Και αυτό χωρίς να παίρνουμε υπ όψιν την κατάσταση στη Γερμανία, όπου το ακροδεξιό «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD) ενισχύει σημαντικά τα ποσοστά του στις τοπικές εκλογές των ομοσπονδιακών κρατιδίων. Τάση που φαίνεται ήδη να συσπειρώνει το CDU της Μέρκελ προς τις πολιτικές που ανέδειξαν τη Γερμανία σε «παντοκράτορα» και αδιαμφισβήτητη δύναμη της Ευρώπης κατά τα χρόνια της κρίσης. Τις πολιτικές του δημοσιονομικού ελέγχου και της λιτότητας.