Ανέφικτη η εφαρμογή της ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας στην Ελλάδα

Καθυστερήσεις και οπισθοδρομήσεις παρατηρούνται στην Ελλάδα την τελευταία δεκαετία σχετικά με την εφαρμογή της ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας ή αλλιώς της ολοκληρωμένης διαχείρισης επιβλαβών οργανισμών (IPM). Αν και η χώρα ενσωμάτωσε, όπως όφειλε, την Ευρωπαϊκή Οδηγία για την ορθολογική χρήση των γεωργικών φαρμάκων το 2012, οι τελευταίοι κλιματικοί στόχοι της ΕΕ έχουν επηρεάσει καθοριστικά την εφαρμογή της, αναφέρουν οι καλλιεργητές.

Η ολοκληρωμένη φυτοπροστασία είναι κομβικής σημασίας εργαλείο στην ανάπτυξη υγειών και βιώσιμων καλλιεργειών ενώ πρόκειται για μια μέθοδο που επηρεάζει όχι μόνο τους αγρότες, αλλά και τους γεωπόνους, τους μικροκαλλιεργητές και άλλους επαγγελματίες του ευρύτερου πρωτογενούς τομέα. Επιπλέον, είναι εξαιρετικά σημαντική για την επίτευξη των κλιματικών και περιβαλλοντικών στόχων, στοιχείο το οποίο αναγνωρίζεται στον σχεδιασμό του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα γεωργικά φάρμακα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (2020), αλλά και γενικά διαφαίνεται από τις διαχρονικές προσπάθειες να υιοθετηθεί ευρέως ως καλή πρακτική.

Κρατική μέριμνα για την ολοκληρωμένη φυτοπροστασία

Την τελευταία δεκαετία, συγκεκριμένα, υλοποιούνται μια σειρά από δράσεις με την πρωτοβουλία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ώστε ο αγροτικός κόσμος να επιλέξει την εφαρμογή των πρακτικών ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας. Επιπλέον, το αρμόδιο Υπουργείο έχει καθιερώσει επιστημονικές ομάδες για την κατάρτιση οδηγιών ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας ώστε οι αγρότες να επιτυγχάνουν όσο το δυνατόν πιο ποιοτικά αποτελέσματα στις καλλιέργειες τους.

Ακόμα, κάθε χρόνο δημοσιεύονται από την Συντονιστική Εθνική Αρχή συγκεκριμένοι οδηγοί ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας αναφορικά με προϊόντα που είτε πλήττονται από επιβλαβείς οργανισμούς ανά εποχή, είτε απαιτείται ειδική μεταχείριση στην διαδικασία καλλιέργειας. Για παράδειγμα, πέρυσι δημοσιεύθηκαν οδηγίες για το βαμβάκι. Στόχος των επικαιροποιημένων κατευθύνσεων είναι οι επαγγελματίες χρήστες των γεωργικών φαρμάκων να έχουν στη διάθεση τους πληροφορίες σχετικά με τις γενικές αρχές, αλλά και εξειδικευμένες πληροφορίες για την ολοκληρωμένη φυτοπροστασία, ακριβώς για την καλλιέργεια που τις χρειάζονται.

«Πρακτικά Εμπόδια»

Τα παραπάνω μέτρα είχαν συμβάλει σημαντικά στην επιτυχία της ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας στην Ελλάδα, ενώ οι αγρότες κάνουν λόγο για ιδιαίτερα ικανοποιητικά αποτελέσματα, όσο αυτή εφαρμοζόταν σύμφωνα με τις ανάγκες των ελληνικών εδαφών. «Η ολοκληρωμένη φυτοπροστασία έλυνε πάρα πολλά προβλήματα στην καλλιέργεια και είχε πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα», αναφέρει εκπρόσωπος του Αγροτικού Συλλόγου Παγγαίου στη Euractiv Eλλάδας.

Ωστόσο, ιδίως τα τελευταία δύο χρόνια, αναδεικνύονται σημαντικές δυσκολίες στην εφαρμογή της ολοκληρωμένης διαχείρισης επιβλαβών οργανισμών. «Η μεγαλύτερη δυσκολία για τους καλλιεργητές είναι οι στόχοι και η νέα νομοθεσία της ΕΕ, διότι έχουν απαγορευτεί δραστικές ουσίες για τα προϊόντα που προορίζονται για τα σούπερμαρκετ και πάρα πολλά φάρμακα, γεγονός που δυσκολεύει την αντιμετώπιση των ασθενειών των φυτών και την αποτελεσματική διαχείριση των επιβλαβών οργανισμών» δηλώνει στη Euractiv Ελλάδας εκπρόσωπος του Αγροτικού Συλλόγου Παγγαίου.

Ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, κος Γεώργιος Γεωργαντάς, σε πρόσφατη συζήτηση στη βουλή, έκανε σαφές πως οι κλιματικοί στόχοι της χώρας είναι άρρητα συνυφασμένοι με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και τόνισε πως εθνικός στόχος είναι η μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων κατά 50% έως το 2030. Οι στόχοι, όμως, της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, καθιστούν συχνά το έργο των απλών αγροτών πιο περίπλοκο.

«Αδύνατη» η ορθή διαχείριση εν μέσω διαρκών αλλαγών

Λόγω της εθνικής ενσωμάτωσης των ευρωπαϊκών στόχων, ανανεώνεται διαρκώς η λίστα των επιτρεπτών προς χρήση φυτοφαρμάκων και μια γκάμα συμβατικών φυτοφαρμάκων που ήταν απαραίτητα για την εφαρμογή της ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας αντικαθίστανται με βιολογικά ή καταργούνται τελείως. Με τα βιολογικά φυτοφάρμακα ωστόσο, «καθίσταται αδύνατη» η ορθή διαχείριση των επιβλαβών οργανισμών, καθώς κάποιες αρρώστιες των φυτών δεν αντιμετωπίζονται εκ των πραγμάτων με αυτά, με αποτέλεσμα να χάνονται ακόμα και ολόκληρες παραγωγές, αναφέρουν οι καλλιεργητές του Αγροτικού Συλλόγου Παγγαίου με μεγάλη δυσαρέσκεια.

Τέλος, εμπόδιο στην εφαρμογή της ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας συνιστά και το υψηλό κόστος αγοράς συγκεκριμένων προϊόντων. Οι τιμές κατάλληλων γεωργικών φαρμάκων έχουν σημειώσει αύξηση τουλάχιστον 50% τα τελευταία 3 έτη, ενώ φέτος παρατηρήθηκε μια επιπλέον αύξηση της τάξεως του 20%, γεγονός που ανεβάζει το κόστος δραστικά και αποθαρρύνει τους αγρότες από την ορθή και πλήρη εφαρμογή της συγκεκριμένης μεθόδου.