Η τέλεια καταιγίδα

Ο όρος «τέλεια καταιγίδα» χρησιμοποιείται στην μετεωρολογία  για μια ασυνήθιστα σφοδρή καταιγίδα που προκύπτει από έναν σπάνιο συνδυασμό μετεωρολογικών φαινομένων. Η βαρομετρική πίεση, τα ρεύματα των θαλασσών, η θερμοκρασία ανέμων και υδάτων, η υγρασία στην ατμόσφαιρα, μπορούν συνδυαστικά να προκαλέσουν καταιγίδες πέραν της φαντασίας του ανθρώπου, αλλά και των τρόπων αντιμετώπισής τους. Αυτό λοιπόν που γίνεται σήμερα στην παγκόσμια οικονομία, μπορεί εύκολα να χαρακτηρισθεί σαν την τέλεια καταιγίδα, η οποία δημιουργήθηκε από τον συγχρονισμό κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών γεγονότων.

Αυτή η καταιγίδα, στο πέρασμά της, θα επηρεάσει τον τρόπο ζωής, τον τρόπο σκέψης, και τον τρόπο αντίδρασης σε εκατοντάδες εκατομμυρίων ανθρώπων

Μερικές φορές αισθάνομαι ότι ολόκληρο το σύμπαν έχει συνωμοτήσει για να γίνουν όλα κάπως. Μια πραγματική ενορχήστρωση γεγονότων με τραγικές συνέπειες, ίσως μόνο και μόνο για να μας θυμίσει ότι «όταν εμείς κάνουμε σχέδια ο θεός γελάει». Όλα αλλάζουν απότομα και εμείς θα πρέπει να προσαρμοστούμε στην καινούρια πραγματικότητα. Και θα μάθουμε να το κάνουμε αυτό γιατί δεν θα έχουμε και άλλη επιλογή.

Από την πανδημία στην ελευθερία και μετά στον πόλεμο. Από την υστέρηση στην ζήτηση και με την προσφορά σε χαμηλά ρεκόρ δεκαετιών. Και στην συνέχεια με τους πολεμικούς εκβιασμούς και την αυτονόητη κρίση Δύσης και Ανατολής, όλο αυτό γίνεται χειρότερο. Με την πανδημία η παγκόσμια παραγωγή και οι διεθνείς μεταφορές αποσυντονίστηκαν, κατέβασαν ταχύτητα και προφανώς ακρίβυναν αφού οικονομίες κλίμακος πολλών ετών εξανεμίσθηκαν κυριολεκτικά εν μία νυκτί.

Με την απελευθέρωση από τους εγκλεισμούς της πανδημίας, η ζήτηση επανήλθε δριμύτερη, με την γνωστή θεωρία του συμπιεσμένου ελατηρίου, αλλά η προσφορά δεν ήταν εκεί. Και δεν ήταν εκεί γιατί, μπορεί μεν η καταναλωτική ψυχολογία να αλλάζει ταχύτατα, αλλά οι παραγωγές και οι μεταφορές δεν επανέρχονται στους προηγούμενους ρυθμούς τόσο γρήγορα ή αν θέλετε και τόσο οικονομικά. Όλα αυτά θα μπορούσε κάποιος να πει ότι ήταν αναμενόμενα, λόγω μόνο της πανδημίας και ότι θα έπρεπε να περιμένουμε κάποιο χρονικό διάστημα για να προλάβει η προσφορά την ζήτηση και να γυρίσουμε στην κανονικότητα.

Κανένας όμως δεν μπορούσε να προβλέψει ότι παράλληλα με όλα τα παραπάνω μια τεράστια κόντρα μεταξύ Δύσης και Ανατολής και ο αναθεωρητισμός που ξύπνησε από τους συνήθεις ύποπτους, θα τα έκανε όλα τόσο χειρότερα. Η απελευθέρωση των κοινωνιών από την άμεση απειλή του κωρονοϊού, η δυσκινησία παραγωγών και μεταφορών, η εισβολή στην Ουκρανία και η κόντρα του δυτικού μπλοκ με την Ρωσία, ο αναθεωρητισμός Ρωσίας, Τουρκίας και Κίνας είναι κάποιοι από τους λόγους της τέλειας καταιγίδας.

Και η επισιτιστική κρίση που διαφαίνεται έρχεται να συμπληρώσει το τοπίο της φρίκης και να κάνει τα πράγματα ακόμα χειρότερα. Η κρίση αυτή θα χτυπήσει κυρίως της υποανάπτυκτες χώρες, όχι σε θέματα βιοτικού επιπέδου, αλλά σε θέματα σκληρής επιβίωσης. Η αλήθεια είναι ότι η Ευρώπη είναι στο κέντρο αυτής της κατάστασης, χωρίς να σημαίνει ότι δεν θα επηρεαστούν και τα υπόλοιπα μέρη του πλανήτη. Αυτό που πάντα ήταν η δύναμη των Ευρωπαϊκών λαών, δηλαδή η καταναλωτική διάθεση και ικανότητα, έχει γίνει τώρα η αχίλλειος πτέρνα της. Αυτό, δηλαδή που έκανε την Ευρωπαϊκή κοινότητα δελεαστική, σε όλους τους διεθνείς προμηθευτές, έχει γίνει λόγω συγκυριών, η μεγάλη της αδυναμία. Και είναι μια αδυναμία που επηρεάζει πιο πολύ τις εσωτερικές της σχέσεις, παρά τις διεθνείς συγκυρίες.

Σε οικονομικό επίπεδο, η μείωση της ανάπτυξης, η αύξηση των ελλειμάτων και του πληθωρισμού, οι νομισματικές ισοτιμίες, η ενεργειακή ανεπάρκεια και η αύξηση του κόστους των πρώτων υλών είναι τα άμεσα αποτελέσματα αυτής της καταιγίδας. Όλα αυτά θα έχουν σαν αποτέλεσμα την μείωση της αγοραστικής δύναμης των Ευρωπαίων, άρα και την χειροτέρευση του βιοτικού τους επιπέδου. Και επειδή όλα αυτά δεν θα γίνουν στον ίδιο βαθμό σε όλες τις χώρες, εντός της Ευρώπης, προφανώς θα ξανασχεδιαστεί ο χάρτης των επιρροών μεταξύ των χωρών της.

Και μέσα από αυτήν την διαδικασία, σαν χώρα, ευελπιστούμε να έχουμε καλύτερη θέση στο χάρτη των επιρροών μεταξύ των Ευρωπαϊκών χωρών

Σε πολιτικό επίπεδο, ο λαϊκισμός θα αναπτερωθεί και οι εύκολες λύσεις θα εμφανιστούν και πάλι, κερδίζοντας έτσι μερίδια στα επιμέρους πολιτικά σκηνικά, εκμεταλλευόμενος την άγνοια και την δυστυχία των χαμηλότερων κοινωνικών τάξεων. Ίσως αυτή να είναι η χειρότερη επίδραση αυτής της κρίσης. Ίσως, αυτή η κατάσταση, να είναι και μία ευκαιρία για τον δυτικό κόσμο να δείξει χαρακτήρα. Οι υποδομές και τα θεμέλια που είχαν οι δυτικές οικονομίες πριν από 20-30 χρόνια, προφανώς δεν είναι αρκετές σήμερα για να αντέξουν μια τέτοια καταιγίδα, χωρίς κραδασμούς. Αλλά όμως στα δύσκολα γινόμαστε καλύτεροι και να η ευκαιρία για να το αποδείξουμε.

Η αλήθεια είναι, ότι αν η Ευρώπη αντέξει και δεν υποκύψει σε διεθνείς εκβιασμούς, τεστάρει και αυξήσει τις αντοχές της, επιμορφώσει τις κοινωνίες της, ξανακερδίσει την εμπιστοσύνη των πολιτών της, δείξει την υπομονή και την επιμονή που χρειάζεται και τελικά να βρει τις ενναλακτικές λύσεις για όλα αυτά που επηρεάζουν την καθημερινότητά της, τότε η επόμενη μέρα θα είναι καλύτερη για όλους. Το θέμα είναι πότε θα έρθει η επόμενη μέρα και προφανώς κανένας δεν διακινδυνεύει μια πρόβλεψη. Και η αλήθεια επίσης είναι ότι σε βάθος χρόνου, όλοι αυτοί που εκβιάζουν τις δυτικές οικονομίες, δεν θα αντέξουν στην διάρκεια, μιας και οι δικές τους οικονομίες βασίζονται στις ομαλές σχέσεις με τον δυτικό κόσμο.

Η Ρωσία την δεκαετία του ’90 ανέκαμψε με δυτικά κεφάλαια και από τότε η Ευρωπαϊκή αγορά ήταν παραδοσιακά ο καλύτερός της πελάτης και η Κίνα βασίζει την ανάπτυξή της στην Αμερικάνικη αγορά. Με λίγα λόγια, η Ρωσία μάλλον πυροβολεί τα πόδια της, μαθαίνοντας την Ευρώπη να ζει φτηνότερα και χωρίς τα δικά της προϊόντα. Και κακά τα ψέματα, κανένας δεν θα παγώσει στην Ευρώπη χωρίς το Ρωσικό φυσικό αέριο, ούτε και θα πεθάνει από την πείνα χωρίς τα σιτηρά τους.

Για να γίνουν τα παραπάνω αισιόδοξα σενάρια πραγματικότητα υπάρχουν βασικά ερωτήματα που η απάντησή τους θα καθορίσει και την συνολική εξέλιξη.

Θα μπορέσει η Ευρώπη να μειώσει τίς ενεργειακές της απαιτήσεις εγκαίρως; Θα μπορέσουν οι Ευρωπαίοι να δημιουργήσουν ίδιες πηγές βασικών αγαθών; Θα συμβιβαστούν οι κοινωνίες της σε μια πρόσκαιρη μείωση του βιοτικού τους επιπέδου; Θα αντιδράσουν αρνητικά οι ευρωπαίοι πολίτες απέναντι στις λαϊκίστικες παραφωνίες; Θα βρουν οι επαΐοντες εναλλακτικές λύσεις για όλα τα θέματα που ταλανίζουν την οικονομία της;

Αν κάποιος μπορεί να απαντήσει τα παραπάνω με σαφήνεια, τότε και εγώ θα σας πω για την επόμενη μέρα με μαθηματική ακρίβεια.

Μέχρι τότε ας ελπίσουμε για τα καλύτερα …