Aτμοσφαιρική ρύπανση: Υπόλογες Αθήνα και Θεσσαλονίκη στο ευρωδικαστήριο

Ένα από τα μεγάλα προβλήματα που απέχουν οι μεγάλες πόλεις της Ελλάδος, όπως για παράδειγμα η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη, η Πάτρα κ.α είναι η ατμοσφαιρική ρύπανση, το οποίο όχι μόνο αποτελεί πρόβλημα δεκαετιών, αλλά ακόμα δεν έχει λυθεί

Επιδεινώθηκε μάλιστα, κατά τη δεκαετία της οικονομικής ύφεσης, όταν οι πολίτες έκαιγαν σε τζάκια και σόμπες ότι έβρισκαν για να ζεσταθούν, με τις τιμές των αιωρούμενων μικροσωματιδίων (ΑΣ10 – σωματίδια με διάμετρο δέκα μικρά) στον αέρα να αγγίζουν πρωτοφανή επίπεδα.

Ετσι, εξαιτίας των διαχρονικά, από το 2005, όπως αναφέρει το ot.gr παρατηρούμενων υψηλών επιπέδων στις συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων στον οικισμό της Θεσσαλονίκης, αλλά και λόγω της απουσίας επιχειρησιακού σχεδίου για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των υπερβάσεων της ημερήσιας οριακής τιμής τους, η χώρα παραπέμφθηκε στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (υπόθεση C-70/21), λόγω παράβασης της Οδηγίας 2008/50/ΕΚ.

Τι έχει γίνει από τότε; Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΚΜ), ως αρμόδια αρχή, εκπόνησε το Επιχειρησιακό Σχέδιο για την αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην ΠΚΜ και τα αποτελέσματά του διαβιβάσθηκαν στη Διεύθυνση Κλιματικής Αλλαγής και Ποιότητας της Ατμόσφαιρας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), πριν δύο χρόνια, δηλαδή τον Ιούλιο του 2020.

Ωστόσο, από την εξέταση των παραδοτέων του έργου, όπως αναφέρει ο αναπληρωτής προϊστάμενος της Διεύθυνσης Κυριάκος Ψύχας σε διαβιβαστικό έγγραφο που απέστειλε προ ημερών στη Βουλή, διαπιστώθηκε ότι «η εν λόγω μελέτη σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί ένα ολοκληρωμένο επιχειρησιακό σχέδιο δράσης, όπως απαιτεί η σχετική νομοθεσία αλλά και όπως ζητάει η ΕΕ στις επιστολές που έχει αποστείλει για την παράβαση».

Στο… πόδι η εκπόνηση του Επιχειρησιακού Σχεδίου

Στη μελέτη γίνεται αναφορά μέτρων χωρίς να έχουν εξετασθεί αναλυτικά τα κόστη εφαρμογής τους, οι πόροι για τη χρηματοδότησή τους και οι απαιτούμενες νομοθετικές ρυθμίσεις. Κυρίως όμως, σύμφωνα με τον κ. Ψύχα, δεν γίνεται η ποσοτική αποτίμηση της συνεισφοράς τού κάθε προτεινόμενου μέτρου στις μετρούμενες συγκεντρώσεις ΑΣ10 και η εκτίμηση για το πότε και με ποιο τελικό πακέτο μέτρων θα επιτευχθεί η συμμόρφωση με την οριακή τιμή στις θέσεις μέτρησης, στις οποίες παρατηρούνται υπερβάσεις.

Γι΄ αυτό, προκειμένου να καλυφθούν πλήρως οι απαιτήσεις της Οδηγίας 2008/50/ΕΚ και οι αιτιάσεις της Επιτροπής, αποφασίστηκε να εκπονηθεί μελέτη εφαρμογής για την αντιμετώπιση των υπερβάσεων των συγκεντρώσεων αιωρούμενων σωματιδίων ΑΣ10 στη Θεσσαλονίκη, η οποία ολοκληρώθηκε πριν έναν μήνα (Μάιος 2022) και τα προτεινόμενα μέτρα βρίσκονται υπό αξιολόγηση.

Στο ευρωδικαστήριο και για την Αθήνα

Επίσης, πριν έναν χρόνο (Ιούλιος 2021) η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέθεσε προσφυγή κατά της Ελληνικής Δημοκρατίας, στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Υπόθεση C-633/21), λόγω παράβασης της Οδηγίας 2008/50/ΕΚ στον οικισμό της Αθήνας. Ειδικότερα, η προσφυγή αφορά στις συστηματικές και διαρκείς υπερβάσεις της ετήσιας οριακής τιμής για τις συγκεντρώσεις διοξειδίου του αζώτου (ΝΟ2) που διαχρονικά καταγράφονται από το 2010, καθώς και για την απουσία επιχειρησιακού σχεδίου για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των συγκεκριμένων υπερβάσεων.

Προκειμένου να καλυφθούν οι απαιτήσεις της Οδηγίας 2008/50/ΕΚ το ΥΠΕΝ υλοποιεί έργο για την ποιότητα του αέρα στην ευρύτερη περιοχή Αθηνών και την ανάπτυξη εφαρμογής για την υποβολή αναφορών, στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη 2014-2020», το οποίο βρίσκεται υπό εκπόνηση και προβλέπεται να ολοκληρωθεί τον επόμενο Οκτώβριο.

Οι συγκεντρώσεις πάντως των οξειδίων του αζώτου (μονοξειδίου και διοξειδίου) παραμένουν υψηλές στην ατμόσφαιρα της Αττικής. Για παράδειγμα, την Πέμπτη στην Πατησίων το NO2 έφτασε τα 141 μg/m3 και τα σωματίδια στα Λιόσια τα 51 μg/m3 , ενώ το μεσημέρι της ίδια μέρας η ποιότητα του αέρα ήταν κακή εξαιτίας των υψηλών επιπέδων τροποσφαιρικού όζοντος (O3) σε Θρακομακεδόνες, Λιόσια, Λυκόβρυση, Μαρούσι, Αγία Παρασκευή και Πατησίων. Οι υψηλές τιμές όζοντος συνεχίστηκαν και την Παρασκευή στους σταθμούς μέτρησης της Γεωπονικής και της Ελευσίνας (133 μg/m3 και 143 μg/m3 αντίστοιχα), γεγονός που καταδεικνύει υψηλές συγκεντρώσεις οξειδίων του αζώτου, τα οποία επηρεάζουν το τροποσφαιρικό όζον.