Πάουλα Ρέγκο: Επικοινώνησε με τους πινακές της την ίδεα της άμβωλσης

Η γκαλερί Victoria Miro ανακοίνωσε σήμερα τον θάνατο της Πάουλα Ρέγκο, της γυναίκας που ανάγκασε τον κόσμο να μπει βαθιά στο γυναικείο σύμπαν και να συνομιλήσει με τα προβλήματα και τις αποσιωπημένες πληγές του.

«Πέθανε ειρηνικά σήμερα το πρωί, μετά από σύντομη μάχη με ασθένεια. Πέθανε στο σπίτι της στο Βόρειο Λονδίνο, περιτριγυρισμένη από την οικογένειά της. Οι θερμότερες σκέψεις μας είναι μαζί τους», αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση.

Και η αλήθεια είναι ότι πολλές γυναίκες στην ιστορία της τέχνης ασχολήθηκαν με τα ζητήματα της περιθωριοποίησης των γυναικών, των συνθηκών μέσα στις οποίες αναπτύχθηκαν και στον τρόπο με τον οποίο υπερασπίστηκαν το φύλο και τη φυλή τους μέσα σε πολιτικά κοινωνικά και οικονομικά πλαίσια.

Όμως, η Πάουλα Ρέγκο, μια από τις μεγαλύτερες εικαστικούς, αποφάσισε να αποκαλύψει με τα έργα της πτυχές των αμβλώσεων για τις οποίες σπάνια γίνεται λόγος, ιδίως για την επίδραση της διαδικασίας στις ίδιες τις γυναίκες.

Η γεννημένη στη Λισαβόνα το 1935 Πάουλα Ρέγκο, σε μια οικογένεια της μεσαίας τάξης, με πατέρα αγγλόφιλο και αντιφασίστα που έναν χρόνο μετά τη γέννησή της πήγε για να εργασθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο, μεγάλωσε με τη γιαγιά της, που άσκησε σημαντική επίδραση στα έργα της με τα παραδοσιακά παραμύθια που της αφηγούνταν και μια μέρα μεταμορφώθηκαν σε έργα στους καμβάδες της.

Φοίτησε στο μοναδικό αγγλικό σχολείο της Λισαβώνας, επηρεασμένη όμως από το καθολικό θρησκευτικό περιβάλλον της χώρας, έχοντας ως παιδί έντονο το συναίσθημα της ενοχής και την πεποίθηση για την ύπαρξη του διαβόλου.

Η καριέρα της Ρέγκο ξεκινά ουσιαστικά το 1962, όταν άρχισε να εκθέτει με το London Group, μαζί με τον David Hockney και τον Frank Auerbach

Στα μέσα της δεκαετίας του ’90 παρουσιάζει μια αναθεωρημένη εκδοχή της Χιονάτης, με την αγέραστη ηρωίδα του παραμυθιού να υποφέρει από σωματικούς πόνους και να είναι γερασμένη αφού έχει φάει το δηλητηριασμένο μήλο, μια αλληγορία για τα πάθη της γυναίκας στη διαδικασία της ζωής, τα ζητήματα της θηλυκότητας, της νεότητας και της γήρανσης, με την ηλικία να σημαίνει τη σωματική και ψυχολογική παραβίαση του κόσμου της.

Το 1998 ένα δημοψήφισμα για τη νομιμοποίηση των αμβλώσεων στην Πορτογαλία απέτυχε. Σε απάντηση, η Ρέγκο, δημιούργησε τη σειρά Abortion Series (1998), μια επιλογή από πίνακες που εφιστά την προσοχή στους κινδύνους της παράνομης άμβλωσης. Το αποτέλεσμα της σειράς ήταν τόσο ισχυρό που πιστώθηκε ότι βοήθησε να επηρεαστεί η κοινή γνώμη για να γίνει ένα δεύτερο δημοψήφισμα το 2007. Η Ρέγκο πίστευε ότι το ολοκληρωτικό παρελθόν της Πορτογαλίας άφησε τα απομεινάρια του σε μια λεπτή γραμμή καταπίεσης που αφορούσε κυρίως τις γυναίκες που τις ήθελαν να μένουν στο σπίτι και να ψήνουν κέικ σαν καλές νοικοκυρές. Οι γυναίκες σε αυτά τα έργα, γυμνές ή ημίγυμνες, με έντονο βλέμμα και σημάδια πόνου είναι από τα πιο τολμηρά έργα, ισχυρά σε μήνυμα και με έντονες φόρμες.

«Αναδεικνύεται ο φόβος και ο πόνος και ο κίνδυνος μιας παράνομης άμβλωσης, στον οποίο κατέφευγαν πάντα οι απελπισμένες γυναίκες. Είναι πολύ λάθος να ποινικοποιείς τις γυναίκες πάνω από οτιδήποτε άλλο. Το να καταστούν παράνομες οι αμβλώσεις αναγκάζει τις γυναίκες στη λύση της παρανομίας», λέει η Ρέγκο.

Το 2019, η Ρέγκο μίλησε στον Γκάρντιαν και τόνισε ότι η άμβλωση είναι κάτι που αφορά και επηρεάζει όχι μόνο τις γυναίκες αλλά και τους άνδρες. Μίλησε και για τη δική της άμβλωση όταν φοιτούσε στο Slade School of Art στο Λονδίνο, σε μια εποχή που η αντισύλληψη δεν είχε μπει για τα καλά στη ζωή των νέων γυναικών.

«Στο Slade, στα γυναικεία αποδυτήρια, τα κορίτσια συχνά μιλούσαν για το πού να πάνε για να κάνουν εκτρώσεις. Πάντα μέναμε έγκυος», θυμάται.

Οι γυναίκες επηρεάστηκαν δυσανάλογα» λέει η Ρέγκο. «Αν ήσουν πλούσιος, ήταν ευκολότερο να βρεις έναν ασφαλή τρόπο για να κάνεις έκτρωση, συνήθως ταξιδεύοντας σε άλλη χώρα. Οι φτωχές γυναίκες σφαγιάστηκαν».