Από τους γάμους της Τήλου, στην Ιαπωνία του Καζαντζάκη και το σύγχρονο Μεσολόγγι

Το Euronews παρακολουθεί το 24ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, 9 ελληνικές ταινίες συμμετέχουν στα τρία διεθνή διαγωνιστικά προγράμματα. Σ’ αυτή την εκπομπή θα γνωρίσουμε τρεις από αυτές και τους σκηνοθέτες τους, οι οποίοι συμμετέχουν στο Διεθνές Διαγωνιστικό Πρόγραμμα για Ντοκιμαντέρ Μεγάλου Μήκους και στο Film Forward.

Οι γάμοι της Τήλου – Παναγιώτης Ευαγγελίδης

Το 2008 ο δήμαρχος του νησιού της Τήλου συμφώνησε να τελέσει τους πρώτους γκέι και λεσβιακούς γάμους στην Ελλάδα. Οι αντιδράσεις πολλές. Το ντοκιμαντέρ «Οι γάμοι της Τήλου» του Παναγιώτη Ευαγγελίδη παρακολουθεί την ιστορία αυτών των δύο πολιτικών γάμων, μέσα από υλικό γυρισμένο επί τόπου, πλάνα από το gay pride της ίδιας χρονιάς, συνεντεύξεις τύπου και άλλες διαδηλώσεις για το συγκεκριμένο ζήτημα. Η ταινία συμμετέχει στο Διεθνές Διαγωνιστικό Πρόγραμμα με Ντοκιμαντέρ Μεγάλου Μήκους.

Ο σκηνοθέτης της ταινίας μίλησε στην κάμερα του Euronews για την ταινία του: «Οι γάμοι της Τήλου είναι ένα ντοκιμαντέρ, που βασίζεται σε ένα αρχειακό υλικό, που τράβηξα εγώ ο ίδιος το 2008, τότε δηλαδή που έγιναν αυτοί οι γάμοι. Καταχωνιάστηκε στα συρτάρια μου και λόγω κορονοϊού, στο πρώτο lockdown, την άνοιξη του 2020 δηλαδή, όπως όλοι κάναμε διάφορες δουλειές στο σπίτι μας και τακτοποιούσαμε τα αρχεία μας, το βρήκα, το άνοιξα και το ξαναείδα.

Το είπα σε κάποιους φίλους στο τηλέφωνο και αυτοί μου πρότειναν να κάνω κάτι γι’ αυτό, που αφορά μια ιστορική στιγμή. Έτσι αποφάσισα να κάνω αυτό το ντοκιμαντέρ. Μου έλειπε πολύ συνεκτικό υλικό και πληροφορία. Το ίδιο καλοκαίρι του 2020, είχε έρθει για διακοπές στην Ελλάδα ο ένας εκ των γαμπρών, ο Δημήτρης Τσαμπρούνης. Του πήρα μια συνέντευξη και έτσι έγινε λίγο ο αφηγητής της ταινίας».

14 χρόνια μετά τους γάμους, τι έχει αλλάξει για τους πρωταγωνιστές αυτής της ιστορίας αλλά και για την ίδια την ελληνική κοινωνία;

«Αυτό που είχε αλλάξει δραστικά είναι ότι από τα πέντε εμπλεκόμενα πρόσωπα σ’ αυτή την ιστορία, δηλαδή τον δήμαρχο, τους δύο γαμπρούς και τις δύο νύφες, έχουν πεθάνει οι τρεις μέσα σε αυτά τα χρόνια: οι δύο κοπέλες και ο δήμαρχος. Και αυτό για μένα, επειδή ήμουν και στενός φίλος με την μία κοπέλα, ήταν συναισθηματικό κίνητρο να μείνει κάτι πίσω από αυτά τα κορίτσια.

Στο επίπεδο της ελληνικής κοινωνίας, 14 χρόνια μετά, το που έχει γίνει είναι το 2015, που επεκτάθηκε το σύμφωνο συμβίωσης και στα ομόφυλα ζευγάρια. Αφορούσε μέχρι τότε μόνο τους ετερόφυλους. Ο πολιτικός γάμος δεν έχει αγγιχτεί ακόμη, πόσο μάλλον η τεκνοθεσία. Οπότε είχα πολλούς λόγους που με ώθησαν ξαφνικά. Άστραψε στο μυαλό μου ένα φως. Είχα τον συναισθηματικό λόγο που σας εξήγησα και είχα ένα λόγο να έρθει και πάλι στην επιφάνεια αυτή η συζήτηση και νομίζω ότι έχει ξανάρθει ήδη».

Τελευταίο ταξίδι – Άρης Χατζηστεφάνου/ Moviementa Productions

Στο Διεθνές Διαγωνιστικό Τμήμα Film Forward, ο Άρης Χατζηστεφάνου παρουσιάζει το καθηλωτικό ντοκιμαντέρ «Τελευταίο ταξίδι». Το ταξίδι του Νίκου Καζαντζάκη στην Ιαπωνία το 1935 παίρνει σάρκα και οστά μέσα από την αφήγηση του Γιάννη Αγγελάκα και της Όλιας Λαζαρίδου. Η ταινία ακολουθεί την πορεία του μεγάλου Έλληνα συγγραφέα, αντιπαραβάλλοντας την αφήγηση με ασπρόμαυρες εικόνες της σύγχρονης Ιαπωνίας, εμπλουτισμένες με manga, anime και video games.

Ο δημοσιογράφος και δημιουργός της ταινίας μίλησε στο Euronews για το πώς προέκυψε η συγκεκριμένη ιδέα: «Βρέθηκα στην Ιαπωνία για άλλους δικούς μου, επαγγελματικούς λόγους. Διάβασα το βιβλίο του Νίκου Καζαντζάκη «Ταξιδεύοντας Ιαπωνία-Κίνα». Το χρησιμοποίησα λίγο και σαν τουριστικό οδηγό. Ήταν το Lonely Planet μου, αν και γράφτηκε το 1935 για το πρώτο του ταξίδι και το 1957 που επιστρέφει. Συνειδητοποίησα σιγά σιγά ότι είναι ένα κομβικό βιβλίο για την σκέψη του. Παρά το γεγονός ότι έχει πάει εκεί με την ιδιότητα του δημοσιογράφου, ξανασκέφτεται τα πάντα για τον βουδισμό, σκέφτεται τις σχέσεις Ανατολής-Δύσης και προβλέπει τη μετατόπιση των γεωπολιτικών συγκρούσεων στην Ασία.

Οπότε με τη δική μου πλέον δημοσιογραφική ιδιότητα, αποφάσισα να πάω μέρος-μέρος, σπίτι-σπίτι, δρόμο-δρόμο, τα σημεία που επισκέφτηκε. Κάποια υπάρχουν και μπόρεσα να τα κινηματογραφήσω, όπως τα είχε δει τότε. Κάποια είναι πλέον ακριβώς το αντίθετο από αυτό που περιγράφει: μιλάει για ένα χαμόσπιτο, όπου σήμερα ορθώνεται στη θέση του ένας ουρανοξύστης. Ήθελα να κάνω ένα ντοκιμαντέρ για τον σημερινό κόσμο και τη σημερινή Ιαπωνία, αφήνοντας όμως τον λόγο του όπως είδε τα πράγματα το 1935, πριν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο».

Πώς βλέπει ο Καζαντζάκης την Ιαπωνία; «Νομίζω και ο Καζαντζάκης και αυτό προσπάθησα κι εγώ να κάνω, βλέπει την Ιαπωνία ως ένα κομμάτι του σύγχρονου καπιταλισμού, μελετά τη σχέση της με την παράδοση, τις σχέσεις της, όπως περιγράφει, με ιμπεριαλιστικά κέντρα, σαν τις ΗΠΑ και το νέο ρόλο που αναζητά. Αυτό θέλησα να κάνω κι εγώ στο ντοκιμαντέρ».

Η αφήγηση της ταινίας αρθρώνεται γύρω από ιαπωνικές λέξεις – κλειδιά αυτού του πολιτισμού της Άπω Ανατολής. Πώς βλέπει ο ίδιος τον ιαπωνικό τρόπο ζωής;

«Γνώρισα Έλληνες που έχουν ζήσει 15 και 20 χρόνια εκεί και μιλούν άπταιστα ιαπωνικά. Μου λένε ότι αισθάνονται σαν τουρίστες. Ότι δεν έχουν ενταχθεί στην ιαπωνική κοινωνία, παρόλο που έχουν ζήσει τόσο πολύ εκεί. Η ίδια η κοινωνία, χωρίς να είναι εξωτερικά εχθρική, ακριβώς το αντίθετο μάλιστα, έχουν μια ευγένεια που μπορεί να σε εκνευρίζει κάποια στιγμή σε σχέση με το πώς σου φέρονται, δεν θα σε δεχθεί ποτέ. Εγώ έζησα εκεί ένα χρόνο εκεί περίπου και άρχισα να νιώθω πώς είναι να είσαι μονίμως ξένος σε ό,τι κι αν κάνεις. Είναι μια σκληρή κοινωνία, η οποία κρύβεται πίσω από όμορφα χρώματα. Τα πάντα είναι cute, όπως λένε, χαριτωμένα. Αλλά δεν είναι. Είναι ταυτόχρονα και πάρα πολύ σκληρά. Για να βγάλω λοιπόν αυτό το χαριτωμένο ήταν ένας από τους λόγους που αποφασίσαμε να βγει και μια κόπια ασπρόμαυρη, που νομίζω ότι έρχεται πιο κοντά στην ουσία της ιαπωνικής κοινωνίας και στο πραγματικό της πρόσωπο».