Μπερλινάλε: Αγάπη εναντίον διδακτισμού

Το Σαββατοκύριακο στο Βερολίνο πέρασε με πολύ ποδαρόδρομο, αναμονή σε ουρές (για COVID test) και ακόμη περισσότερες ταινίες. Ταινίες από τη Γερμανία, την Ιταλία, τη Γαλλία, την Ασία, την Αμερική, τη Ρωσία: γλώσσες και κουλτούρες μπλέκονται η μία πίσω από την άλλη, αφήνοντας μια ελαφριά ζάλη στο τέλος της ημέρας και το μυαλό να προσπαθεί να ξεκαθαρίσει πού είδες τι. Μόνο στο δικό μας «Η πόλη και η πόλη» των Σύλλα Τζουμέρκα και Χρήστου Πασσαλή ακούς πέντε διαφορετικές γλώσσες μέσα στο πρώτο δεκάλεπτο.

Ορθώς, βεβαίως, αφού έτσι συνέβαινε στην πολυπολιτισμική Θεσσαλονίκη του 1931, εκεί όπου ξεκινά η αφήγηση του ελληνικού φιλμ, το οποίοι κάνει απόψε επίσημη πρεμιέρα στο τμήμα Encounters της Μπερλινάλε. Η συμπαραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης αφηγείται την τραγική σύγχρονη ιστορία των Εβραίων της πόλης, μέσα από ένα πρωτότυπο σχήμα, το οποίο συμπλέκει τις χρονικές γραμμές, τοποθετώντας σκηνές παλαιότερων εποχών στο σύγχρονο περιβάλλον.

Προσωπικές ιστορίες, ιστορικά ντοκουμέντα και πολλά άλλα περνούν από την οθόνη σε ένα σκληρό αλλά και γενναίο φιλμ, που δεν διστάζει να μιλήσει για τη φρίκη της εβραϊκής εξολόθρευσης, δίχως να αφήνει εκτός κάδρου και το διάστημα μετά την Κατοχή.

Επίσημη πρεμιέρα στο τμήμα Encounters της Μπερλινάλε «Η πόλη και η πόλη» των Σύλλα Τζουμέρκα και Χρήστου Πασσαλή

Τι άλλο είδαμε αυτές τις ημέρες στο Βερολίνο; Σίγουρα ταινίες με έντονο κοινωνικό πρόσημο, οι οποίες στέκονται απέναντι σε σύγχρονα ζητήματα, όπως π.χ. η τρομοκρατία. Στο «Rabiye Kurnaz vs George W. Bush», μια Τουρκάλα μητέρα που ζει στη Γερμανία προσπαθεί να απελευθερώσει τον γιο της, ο οποίος κρατείται ως ύποπτος στο Γκουαντάναμο, ενώ στο «Un Ano, Una Noche» ένα ζευγάρι περνάει το μετατραυματικό στρες της επίθεσης στο Μπατακλάν. Η γυναικεία χειραφέτηση φυσικά βρίσκεται επίσης στο επίκεντρο, με φιλμ όπως το «Call Jane» της Φίλις Νάγκι και το «AEIOU» της Νικολέτ Κρέμπιτς.

Ισχυρός γυναικείος αλλά και ανδρικός χαρακτήρας υπάρχει στο «Both Sides of the Blade» της Κλερ Ντενί, με τους Ζιλιέτ Μπινός και Βενσάν Λιντόν να δίνουν αφοσιωμένες ερμηνείες, σε ένα βραδυφλεγές ερωτικό δράμα. Το πρόγραμμα έχει φέτος επίσης αρκετούς εργάτες του σεξ· τους είδαμε ως πρωταγωνιστές τόσο στα «Μαύρα γυαλιά» του Ντάριο Αρτζέντο όσο και στο «Καλή τύχη Λέο Γκραντ» της Σόφι Χάιντ και στο «Ρίμινι» του Ούλριχ Σάιντλ. Το κακό, πάντως, με αρκετές από τις παραπάνω ταινίες, ιδιαίτερα του διαγωνιστικού τμήματος, είναι πως προσεγγίζουν το θέμα τους με διάθεση διδακτισμού, μην αφήνοντας «χώρο» στον θεατή να δώσει τις δικές του ερμηνείες.

Ακριβώς αυτό το λάθος αποφεύγει το «Return to Dust» του Κινέζου Γιν Ρου Τσεν Γιαν, η κορυφαία ταινία που έχουμε δει μέχρι στιγμής στο φεστιβάλ. Αφηγούμενο την ιστορία ενός ζευγαριού αγροτών κάπου στην επαρχιακή Κίνα, το φιλμ ισορροπεί ανάμεσα στον τραχύ ρεαλισμό και στην ποίηση που προκύπτει από το αυθόρμητο δέσιμο του ανθρώπου με τη φύση. Εδώ δεν υπάρχει τοξικός ανταγωνισμός ανάμεσα στα φύλα, αλλά μόνο άδολη αγάπη και καλοσύνη, κόντρα στις (πραγματικές) αντιξοότητες της ζωής.