Γλυπτά του Παρθενώνα: Το χρονικό της διεκδίκησης επιστροφής τους στην Ελλάδα

Ο Παρθενώνας, έμεινε, σχεδόν, αλώβητος, από την ολοκλήρωση της οικοδόμησής του, το 431π.Χ., έως το 1687, όταν κατά τη διάρκεια του ενετοτουρκικού πολέμου, δέχτηκε το πρώτο σοβαρό πλήγμα από το βομβαρδισμό των Ενετών. Το μνημείο απώλεσε μεγάλο τμήμα του γλυπτού του πλούτου, κατά τα έτη 1801-1804, όταν ο λόρδος Έλγιν, πρεσβευτής της Μεγάλης Βρετανίας στην Υψηλή Πύλη, κατόρθωσε να αποσπάσει τα γλυπτά του Παρθενώνα και να τα μεταφέρει στην Αγγλία.

Γλυπτά του Παρθενώνα: Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα θέσει και επίσημα αίτημα στον Μπόρις Τζόνσον

Ο Έλληνας πρωθυπουργός αναμένεται να επαναφέρει με τρόπο επιτακτικό το ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα και της επανένωσης τους στην Ελλάδα στη συνάντηση που θα έχει αύριο Τρίτη με τον Βρετανό ομόλογο του Μπόρις Τζόνσον στη Downing Street, όπως κατέδειξε η πριν από λίγα 24ωρα παρέμβασή του στην εκδήλωση για τα 75 χρόνια από την ίδρυση της UNESCO στην έδρα του Οργανισμού στο Παρίσι.

Συγκεκριμένα, ο κ. Μητσοτάκης πρόκειται σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές να καλέσει τη Βρετανική κυβέρνηση να συνεργαστεί σε διακυβερνητικό επίπεδο για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα και την επανένωση τους στην Ελλάδα. Όπως αναφέρει το ΑΠΕ θα τονίσει στον κ. Τζόνσον ότι το εν λόγω ζήτημα αφορά στις δύο κυβερνήσεις, το οποίο, όπως θα πει, δεν πρέπει να ρίχνει σκιά στις σχέσεις των δύο χωρών. Στο ίδιο πλαίσιο θα ενθαρρύνει την βρετανική κυβέρνηση να μπει σε έναν καλή τη πίστη διάλογο με την Ελλάδα για την επιστροφή των Γλυπτών και την επανένωση του μνημείου στη γενέτειρά του, την Ελλάδα.

Όπως εξάλλου, σημείωσε ο κ. Μητσοτάκης και στη συνέντευξή του στη Βρετανική “The Telegraph”, «είμαι βέβαιος ότι εάν υπήρχε βούληση εκ μέρους της κυβέρνησης (σ.σ. του Ηνωμένου Βασιλείου) για αλλαγή στάσης θα μπορούσαμε να καταλήξουμε σε μία διευθέτηση με το Βρετανικό Μουσείο για να δανείσουμε στο εξωτερικό πολιτιστικούς θησαυρούς, οι οποίοι δεν έχουν βρεθεί ποτέ εκτός Ελλάδας».

Κυβερνητικά στελέχη υπενθυμίζουν, άλλωστε, ότι τον περασμένο Σεπτέμβριο για πρώτη φορά στην ιστορία της η Διακυβερνητική Επιτροπή Επιστροφής των Πολιτιστικών Αγαθών στις Χώρες Προέλευσης (ICPRCP) της UNESCO εξέδωσε απόφαση που αφορά στην επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα, αναδεικνύοντας τον διακυβερνητικό χαρακτήρα της διαφοράς και ως εκ τούτου αποδομώντας το βρετανικό επιχείρημα ότι πρόκειται για ζήτημα μεταξύ των μουσείων.

Η ίδια επιτροπή, εξάλλου, εξέφρασε τη δυσαρέσκειά της για το γεγονός ότι η επίλυσή του παραμένει εκκρεμής λόγω της στάσης του Ηνωμένου Βασιλείου και στο ίδιο πλαίσιο κάλεσε μετ’ επιτάσεως το Ηνωμένο Βασίλειο να αναθεωρήσει τη στάση του και να προσέλθει σε διάλογο καλή τη πίστη με την Ελλάδα.

Γλυπτά του Παρθενώνα: Οι πρώτες αντιδράσεις

Από την πρώτη στιγμή της αφαίρεσης των Γλυπτών του μνημείου άρχισαν οι αντιδράσεις για την κλοπή τους. Αμέσως μετά τη σύσταση του νεοελληνικού κράτους ξεκίνησε το αναστηλωτικό πρόγραμμα του Παρθενώνα και το μνημείο έγινε εθνικό σύμβολο.

Το 1842, «κηρύχθηκε» από τον Αλέξανδρο Ραγκαβή, γραμματέα της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, η πρώτη επίσημη αιτίαση της Ελλάδας κατά του Έλγιν και διατυπώθηκε η προσδοκία επιστροφής των διαρπαχθέντων γλυπτών. Το αίτημα επαναλήφθηκε το 1924, με τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από το θάνατο του λόρδου Βύρωνα.

Γλυπτά του Παρθενώνα: Η πρωτοβουλία της Μελίνας Μερκούρη

Το 1961, ο Δήμαρχος της Αθήνας αλλά και η Ακαδημία Αθηνών, ζήτησαν από την Αγγλία τον επαναπατρισμό των Μαρμάρων του Παρθενώνα και το 1982 απετέλεσε έτος – σταθμός για το ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο, καθώς στη Γενική Διάσκεψη της UNESCO για την Πολιτιστική Πολιτική στο Μεξικό, η τότε Υπουργός Πολιτισμού και Επιστημών, Μελίνα Μερκούρη προέβαλε το αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης για την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα στην Ελλάδα.

Η ελληνική αντιπροσωπεία υπέβαλε σχέδιο Σύστασης υπέρ της επιστροφής του γλυπτού διακόσμου του Παρθενώνα στην Ελλάδα, που υπερψηφίστηκε με 56 ψήφους υπέρ, 12 κατά και 24 αποχές. Τον Οκτώβριο του 1984 η Ελλάδα υπέβαλλε επίσημο αίτημα για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα και τον Απρίλιο του ίδιου έτους η βρετανική πλευρά απέρριψε το ελληνικό αίτημα.

Το ίδιο έτος, επίσης, η Ελλάδα κατέθεσε επίσημο αίτημα για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στην UNESCO, το οποίο ενεγράφη στην ημερήσια διάταξη της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Επιστροφή των Πολιτιστικών Αγαθών στις Χώρες Προέλευσής τους ή την Απόδοσή τους σε Περίπτωση Παράνομης Κτήσης

Από το 1987, το ζήτημα των Γλυπτών του Παρθενώνα έχει ενταχθεί στην επίσημη ατζέντα των θεμάτων της UNESCO, συζητείται ανά διετία στις συνεδριάσεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής και κάθε φορά υιοθετείται σύσταση από τα κράτη-μέλη για την προώθηση του ζητήματος.

Το 1999 ανατέθηκε από τη βρετανική κυβέρνηση στην Ειδική Επιτροπή του αγγλικού Κοινοβουλίου για τον Πολιτισμό, τον Αθλητισμό και τα ΜΜΕ (Select Committee) η μελέτη όλων των θεμάτων της βρετανικής πολιτιστικής πολιτικής. Ανάμεσα σε αυτά ήταν και τα ζητήματα επιστροφής πολιτιστικής κληρονομιάς, με κυριότερο το αίτημα για τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Σε αυτό το πλαίσιο η Ελλάδα υπέβαλλε Υπόμνημα για τα Γλυπτά του Παρθενώνα.