Ξενοφών Ζολώτας: Η ζωή και το έργο ενός επιφανή Έλληνα

Ξενοφών Ζολώτας: Ο μακροβιότερος διοικητής της ΤτΕ έχει μείνει στην ιστορία για τις ομιλίες που έκανε στα αγγλικά με ελληνικές λέξεις και όχι μόνο.

Σαν σήμερα στις 26 Απριλίου, ο Ξενοφών Ζολώτας, ήρθε στην ζωή. Ο πρώην διοικητής της ΤτΕ έγινε ευρύτερα γνωστός λόγω της εκφώνησης μίας ομιλίας στα αγγλικά μόνο με ελληνικές λέξεις. Ακόμη,  υπήρξε ο μακροβιότερος διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος.

Πιο συγκεκριμένα, ο πρώην πρωθυπουργός επέδειξε πλούσιο συγγραφικό έργο, κυρίως οικονομικού περιεχομένου, ένα μεγάλο μέρος του οποίου έχει μεταφραστεί σε ξένες γλώσσες. Το 1952 εξελέγη τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Κατέλαβε κορυφαίες θέσεις σε ελληνικούς και διεθνείς οικονομικούς οργανισμούς, όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, τον ΟΗΕ, τη Νομισματική Επιτροπή και την Οικονομική Επιτροπή της Ευρώπης. Σημαντική ήταν η συνεισφορά του, ως Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, στη Συμφωνία Σύνδεσης Ελλάδος – ΕΟΚ το 1962, σύμφωνα με την οποία η χώρα κατέστη το πρώτο συνδεδεμένο κράτος με την κοινότητα.

Η θητεία σε κυβερνητικά αξιώματα

Κυβερνητικό αξίωμα ανέλαβε για πρώτη φορά ως υπουργός Συντονισμού στην υπηρεσιακή κυβέρνηση του Δημητρίου Κιουσόπουλου. Υπουργός Συντονισμού διετέλεσε επίσης από τον Ιούλιο του 1974 έως το Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Αμέσως μετά το 1974, διορίστηκε Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος για τρίτη φορά, από την οποία αποχώρησε το 1981 με τον τίτλο του επίτιμου πρόεδρου της.

Οι δύο προηγούμενες περίοδοι του ήταν μεταξύ Οκτωβρίου 1944 και Ιανουαρίου 1945 (διορισμένος από τον Γεώργιο Παπανδρέου) ως συνδιοικητής με τον Κυριάκο Βαρβαρέσο και μεταξύ Φεβρουαρίου 1955 και Αυγούστου 1967 (διορισμένος από τον Αλέξανδρο Παπάγο). Στον Ξενοφώντα Ζολώτα αποδίδεται η ανασυγκρότηση της χώρας μετά τον B΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς αυτός κατάφερε με πρωτοποριακά νομισματικά μέτρα να στηρίξει ξανά την μεταπολεμική οικονομία.

Who is who

Απόφοιτος της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής Αθηνών , σπούδασε νομική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και τη Λειψία και οικονομικά στο Παρίσι. To 1924 πήρε πτυχίο από την Ανωτάτη Εμπορική Σχολή Λειψίας. Το 1925 ανακηρύχθηκε Διδάκτωρ των Πολιτικών και Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Λειψίας με τη διδακτορική του διατριβή «Η Ελλάς εις το στάδιον της εκβιομηχανίσεως». Αργότερα συνέχισε τις σπουδές του στην Αγγλία.

Το 1928 έγινε Υφηγητής της Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και το ίδιο έτος εξελέγη, σε ηλικία μόλις 24 ετών, Καθηγητής της Πολιτικής Οικονομίας στο νεοϊδρυθέν τότε Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, όπου παρέμεινε τρία χρόνια. Το 1931 εξελέγη τακτικός καθηγητής στην έδρα της Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, από όπου απομακρύνθηκε από τη Δικτατορία το 1968.

Οι δύο ιστορικοί λόγοι

Η έναρξη της πανεπιστημιακής του καριέρας συνέπεσε με την τετραετία 1928-1932 του Ελευθερίου Βενιζέλου, ο οποίος του πρότεινε να αναλάβει τη Γενική Γραμματεία του Ανωτάτου Οικονομικού Συμβουλίου. Όμως, ο Ξενοφών Ζολώτας αρνήθηκε την πρόταση, προτιμώντας να συνεχίσει το πανεπιστημιακό του έργο. Έτσι, περιορίσθηκε στη συμμετοχή του στο Ανώτατο Οικονομικό Συμβούλιο ως Μέλος.

Ιστορικοί θεωρούνται δύο λόγοι που ο Ξενοφών Ζολώτας είχε εκφωνήσει ως διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος και διαχειριστής του ελληνικού Δημοσίου Χρέους, στην Ουάσινγκτον, στις 26 Σεπτεμβρίου 1957 και στις 2 Οκτωβρίου 1959, η γλώσσα των οποίων ήταν η αγγλική, αλλά, με την εξαίρεση λίγων συνδέσμων, άρθρων και προθέσεων, όλες οι χρησιμοποιούμενες λέξεις ήταν ελληνικής προέλευσης.

Ο λόγοι του έκαναν μεγάλη εντύπωση, ωστόσο επρόκειτο περισσότερο για ένα διανοητικό παιχνίδι, σχεδιασμένο για να τέρψει την ελίτ των τραπεζιτών και των ισχυρών της παγκόσμιας οικονομίας και να τους υπενθυμίσει την ύπαρξη της Ελλάδας, η οποία μόλις είχε βγει από τον Εμφύλιο πόλεμο εντελώς κατεστραμμένη.

Η πρώτη ομιλία ήταν η εξής:

Kyrie, I eulogize the archons of the Panethnic Numismatic Thesaurus and the Ecumenical Trapeza for the orthodoxy of their axioms, methods and policies, although there is an episode of cacophony of the Trapeza with Hellas. With enthusiasm we dialogue and synagonize at the synods of our didymous Organizations in which polymorphous economic ideas and dogmas are analyzed and synthesized. Our critical problems such as the numismatic plethora generate some agony and melancholy.

This phenomenon is characteristic of our epoch. But, to my thesis, we have the dynamism to program therapeutic practices as a prophylaxis from chaos and catastrophe. In parallel, a panethnic unhypocritical economic synergy and harmonization in a democratic climate is basic. I apologize for my eccentric monologue. I emphasize my eucharistia to you Kyrie, to the eugenic and generous American Ethnos and to the organizers and protagonists of this Amphictyony and the gastronomic symposia.

Διαβάστε ολόκληρη τη δεύτερη, μοναδική ομιλία του Ξενοφών Ζολώτα:

Kyrie, It is Zeus’ anathema on our epoch for the dynamism of our economies and the heresy of our economic methods and policies that we should agonize the Scylla of numismatic plethora and the Charybdis of economic anaemia. It is not my idiosyncrasy to be ironic or sarcastic, but my diagnosis would be that politicians are rather cryptoplethorists. Although they emphatically stigmatize numismatic plethora, they energize it through their tactics and practices. Our policies have to be based more on economic and less on political criteria.

Our gnomon has to be a metron between political, strategic and philanthropic scopes. Political magic has always been anti-economic. In an epoch characterized by monopolies, oligopolies, monophonies, monopolistic antagonism and polymorphous inelasticities, our policies have to be more orthological. But this should not be metamorphosed into plethorophobia, which is endemic among academic economists.

Numismatic symmetry should not hyper-antagonize economic acme.

A greater harmonization between the practices of the economic and numismatic archons is basic. Parallel to this, we have to synchronize and harmonize more and more our economic and numismatic policies panethnically.

These scopes are more practicable now, when the prognostics of the political and economic barometer are halcyonic. The history of our didymus organizations in this sphere has been didactic and their gnostic practices will always be a tonic to the polyonymous and idiomorphous ethnical economies. The genesis of the programmed organization will dynamize these policies.

Therefore, I sympathize, although not without criticism on one or two themes, with the apostles and the hierarchy of our organs in their zeal to program orthodox economic and numismatic policies, although I have some logomachy with them. I apologize for having tyrannized you with my Hellenic phraseology. In my epilogue, I emphasize my eulogy to the philoxenous autochthons of this cosmopolitan metropolis and my encomium to you, Kyrie, and the stenographers.