Μονά ζυγά: Πώς θεσπίστηκε το μέτρο του δακτυλίου στην Αθήνα – Τι είχε προηγηθεί

Δακτύλιος Αθηνών ονομάζεται συνοπτικά ένα μέτρο περιορισμού της κυκλοφορίας των οχημάτων στο κέντρο της Αθήνας, που βασίζεται στην εκ περιτροπής κυκλοφορία των περισσότερων από αυτά. Το μέτρο αυτό έχει σκοπό τη μείωση του κυκλοφοριακού φόρτου στο κέντρο της Αθήνας και κατά συνέπεια τον περιορισμό της ατμοσφαιρικής ρύπανσης λόγω των αερίων ρύπων κατά τη λειτουργία των οχημάτων, τόσο στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας όσο και στην περιοχή του κέντρου της.

Μέτρα περιορισμού κυκλοφορίας παρόμοιου χαρακτήρα ισχύουν και σε ορισμένες μεγάλες πόλεις του εξωτερικού. Ο δακτύλιος θεσπίστηκε εκτάκτως πριν από σαράντα χρόνια περίπου, ειδικότερα τον Ιούλιο του 1979, από τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, υπουργό της κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ως επείγον προσωρινό μέτρο για λόγους εξοικονόμησης καυσίμων, λόγω της τότε παγκόσμιας πετρελαϊκής κρίσης. Μα λίγα χρόνια αργότερα, η τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ αποφάσισε να το καθιερώσει μόνιμα για λόγους κυκλοφοριακής αποσυμφόρησης και παραμένει σε ισχύ ως σήμερα.

«Εμείς οι νεφόπληκτοι», έγραφε χαρακτηριστικά η εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ» τον Νοέμβριο του 1981. «Η ατμόσφαιρα στην Αθήνα ήταν αποπνικτική, οι καρδιοπαθείς κινδύνευαν και αρκούσε μία βόλτα στο κέντρο της πόλης για να μαυρίσουν το δέρμα και τα μαλλιά από το νέφος. Το επιτρεπόμενο όριο των οξειδίων του αζώτου ήταν 200 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο, αλλά στην Αθήνα έφταναν καθημερινά τα 450». Μάλιστα, μέχρι και οι εφημερίδες εκλιπαρούσαν τον κόσμο να μην χρησιμοποιεί Ι.Χ. στο κέντρο χωρίς σοβαρό λόγο.

Στις 21 Απριλίου του 1981 χιλιάδες Αθηναίοι συγκεντρώθηκαν στην πλατεία Κοτζιά για να διαμαρτυρηθούν για την κατάσταση και να απαιτήσουν μέτρα για τον περιορισμό του νέφους, σύμφωνα με τις πληροφορίες από τη mixanitouxronou. «Το νέφος σκοτώνεται με μέτρα και όχι με λόγια», φώναζαν οι διαδηλωτές, που κατηγορούσαν την κυβέρνηση για απραξία. Έτσι, τελικά τον Δεκέμβριο του 1981, η κυβέρνηση Παπανδρέου εξήγγειλε νέα μέτρα. Κύριος στόχος τους ήταν οι βιομηχανίες, τις οποίες αφορούσαν τα μέτρα αντιρύπανσης που θα είχαν άμεση και μόνιμη εφαρμογή. Ψηφίστηκαν όμως, και έκτακτα μέτρα, ανάμεσα στα οποία ήταν και η εναλλάξ κυκλοφορία των Ι.Χ στον μικρό δακτύλιο του κέντρου, τα λεγόμενα «μονά – ζυγά». Τα έκτακτα μέτρα θα εφαρμόζονταν περιστασιακά και μόνο όταν τα επίπεδα ρύπανσης ανέβαιναν επικίνδυνα. Φυσικά εφαρμόστηκαν μόνιμα, καθώς και μειώθηκε σχετικά η ρύπανση, αλλά ανακουφίστηκε κάπως και το τεράστιο κυκλοφοριακό πρόβλημα.

Και όπως ήταν αναμενόμενο, ξέσπασαν αντιδράσεις, με άλλους να θέλουν να διευρυνθεί ο δακτύλιος και να περιλαμβάνει περισσότερες περιοχές, την ώρα που ορισμένοι θεωρούσαν τα μέτρα υπερβολικά αυστηρά. Ο Σύλλογος Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων τόνιζε πάντως, ότι οι αποφάσεις είχαν παρθεί βιαστικά, χωρίς να μελετηθούν οι επιπτώσεις που θα είχε μία τέτοια παρέμβαση στο κυκλοφοριακό της Αθήνας. Και ασφαλώς προκλήθηκε χάος αλλά τα έκτακτα μέτρα μονιμοποιήθηκαν και οι δακτύλιοι έγιναν δύο.