Κρούσματα σήμερα 1/2: Συναγερμός σε κυβέρνηση και ειδικούς για την Αττική και τις μεταλλάξεις του κορωνοϊού

Κρούσματα σήμερα 1/2: Ο μεγάλος φόβος των ειδικών είναι τα κρούσματα του μεταλλαγμένου στελέχους του κορωνοϊού - Τι λένε οι λοιμωξιολόγοι για την πορεία της πανδημίας - Τι γίνεται με τα εμβόλια.

Η επιδημιολογική κατάσταση στην Αττική και οι μεταλλάξεις του κορωνοϊού όσον αφορά τα κρούσματα είναι αυτά που ανησυχούν περισσότερο το κυβερνητικό επιτελείο και τους ειδικούς του υπουργείου Υγείας. Στην πρωινή σύσκεψη που έγινε στο υπουργείο αυτά τα δύο ήταν τα βασικά θέματα συζήτησης.

Το ζητούμενο είναι να υπάρξει ετοιμότητα σε όλη τη χώρα τόσο σε ό,τι αφορά την επιδημιολογική επιτήρηση όσο και στην ετοιμότητα του συστήματος υγείας. Το γεγονός που ανησύχησε όσους συμμετείχαν στην πρωινή τηλεδιάσκεψη, είναι ότι καθημερινά έχουμε πλέον 50-80 νέες εισαγωγές ασθενών Covid-19 στα νοσοκομεία της Αττικής. Στην πρώτη ΥΠΕ, που περιλαμβάνει την Αττική, μέχρι την προηγούμενη Δευτέρα είχαν γίνει 455 εισαγωγές, οι οποίες σήμερα έχουν φτάσει τις 547.

Τι λένε οι ειδικοί για την κατάσταση στη χώρα

Ο καθηγητής Λοιμωξιολογίας και μέλος της επιτροπής των ειδικών, Νίκος Σύψας, «η βρετανική μετάλλαξη είναι παντού από την Κρήτη μέχρι τη Βόρεια Ελλάδα».

Μιλώντας το πρωί της Δευτέρας στον ΣΚΑΪ, ο κ. Σύψας αναφέρθηκε επίσης στη νοτιοαφρικανική μετάλλαξη, που είναι και αυτή που ανησυχεί περισσότερο τους ειδικούς λόγω της αυξημένης μεταδοτικότητας και ανθεκτικότητάς της, τονίζοντας ότι «υπάρχουν ισχυρότατες ενδείξεις ότι τα εμβόλια είναι λιγότερο αποδοτικά».

Όπως είπε, μάλιστα, ο καθηγητής, υπάρχει η πιθανότητα ο μεταλλαγμένος ιός να ξεπερνά την ανοσία. «Εάν επικρατήσει το στέλεχος της Νότιας Αφρικής στην Ελλάδα, ούτε η νόσηση μας καλύπτει, ούτε τα εμβόλια».

Όσον αφορά το εμβόλιο της Pfizer, ο κ. Σύψας ανέφερε ότι «μέχρι σήμερα η εταιρεία επικαλείται δεδομένα εργαστηριακά ότι το εμβόλιο είναι αποδοτικό άρα μάλλον δεν θα πρέπει να ανησυχούμε», ωστόσο άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να χρειαστεί και τρίτη δόση εμβολίου, εκτός από τις δύο που προβλέπονται σε κάθε περίπτωση, ώστε να καλυφθούν και οι μεταλλάξεις.

«Υπάρχει κίνδυνος τον Φεβρουάριο να έχουμε επιτάχυνση της επιδημίας εάν ισχύσουν δύο προϋποθέσεις: να φτάσουν το 30% τα κρούσματα μεταλλαγμένων στελεχών στην Ελλάδα και να επιβεβαιωθεί η αύξηση της μεταδοτικότητας», σημείωσε χαρακτηριστικά ο καθηγητής κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου και συμπλήρωσε ότι «η αύξηση του Ιανουαρίου για την οποία δεν έχουμε τόσες καλές εξηγήσεις μπορεί να οφείλεται στη μετάλλαξη του κορωνοϊού».

Τέλος, ανέφερε ότι όλα είναι στο τραπέζι «από το σενάριο του καθολικού lockdown μέχρι το κλείσιμο των σχολείων».

Μεγάλη ανησυχία προκαλεί το στέλεχος της νοτιο-αφρικάνικης μετάλλαξης κορωνοϊού που εντοπίστηκε στην Θεσσαλονίκη. Η μετάλλαξη 501Y.V2, που αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά στη Νότια Αφρική, είναι ακόμη πιο επικίνδυνη από την πολύ μεταδοτική βρετανική παραλλαγή του κορωνοϊού και έχει προκαλέσει μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων στη Νότια Αφρική και στις γειτνιάζουσες χώρες.

Επισήμως η επικίνδυνη μετάλλαξη έχει εντοπιστεί στη Μποτσουάνα, τη Γκάνα, την Κένυα, την περιοχή Μαγιότ της Γαλλίας στον Ινδικό Ωκεανό, τη Ζάμπια και σε 24 χώρες εκτός Αφρικής, ωστόσο λόγω των ελλείψεων στις εργαστηριακές υποδομές εικάζεται ότι η μετάλλαξη έχει μεταδοθεί στις περισσότερες χώρες της ηπείρου.

«Οι μεταλλάξεις μεταδίδονται εύκολα και μοιραία θα παρακολουθήσουμε την εξάπλωσή τους σε όλο τον κόσμο» δήλωσε ο καθηγητής Μικροβιολογίας Σχολής Δημόσιας Διοίκησης Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, Αλκιβιάδης Βατόπουλος μιλώντας στην εκπομπή «Κοινωνία Ώρα Μega», ενώ σχολιάζοντας το πώς μπορεί να βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη η αφρικανική μετάλλαξη του κορωνοϊού, έκανε λόγο για «κορυφή του παγόβουνου που συνήθως υπάρχει και δεν βλέπουμε». 

«Το σημαντικό μήνυμα είναι όσο περισσότερο κυκλοφορεί ο ιός, όσο τα μέτρα πρόληψης παραμένουν ατελή και όσο καθυστερεί ο εμβολιασμός, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να εμφανιστούν μεταλλάξεις οι οποίες και ανθεκτικές είναι και διασπείρονται πιο γρήγορα.

Πρόκειται για μία μάχη του ιού απέναντι στον άνθρωπο», τόνισε ο κ. Βατόπουλος δηλώνοντας πως ακόμα δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία για τη συγκεκριμένη μετάλλαξη του κορωνοϊού.

«Κάθε εβδομάδα που περνάει είναι κρίσιμη» τόνισε από τη μεριά του ο καθηγητής Αναλυτικής Χημείας ΕΚΠΑ, Νίκος Θωμαϊδης δηλώνοντας πως από την εβδομάδα των Χριστουγέννων μέχρι και σήμερα συστηματικά παρατηρείται αύξηση του ιικού φορτίου στα λύματα, με την τελευταία εβδομάδα να είναι η πιο ανησυχητική καθώς παρατηρήθηκε αύξηση της τάξεως του 42%.

«Αυτό το οποίο αναμένεται να συμβεί μέσα στην επόμενη εβδομάδα είναι αύξηση των κρουσμάτων, πράγμα το οποίο σαφώς οφείλεται στο άνοιγμα των οικονομικών δραστηριοτήτων, στην επιστροφή του κόσμου σε χώρους εργασίας και στην αύξηση της κινητικότητας» δήλωσε μεταξύ άλλων ο ίδιος.

Ως προς το αν αναμένεται να ληφθούν πιο αυστηρά μέτρα για την αναχαίτιση του κορωνοϊού, ο κ. Βατόπουλος υπογράμμισε πως πρόκειται για μια λεπτή ισορροπία ανάμεσα στην αντικειμενική ανάγκη να λειτουργήσει η κοινωνία και στο υγειονομικά ασφαλές. «Είναι σαφές ότι όσο αυξάνεται η κινητικότητα τόσο θα αυξάνονται τα κρούσματα», είπε χαρακτηριστικά.

Η εκτίμηση του προέδρου του ΠΙΣ

Για την πορεία του κορωνοϊού στην χώρα μας, την περιπέτεια υγείας του καθώς είχε διαγνωσθεί θετικός στον κορωνοιό αλλά και το άνοιγμα λυκείων-γυμνασίων μίλησε μεταξύ άλλων στην τηλεόραση του ΣΚΑΪ ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου, Αθανάσιος Εξαδάκτυλος.

Αναφερόμενος στο θέμα της υγείας του είπε έχουν εξελιχθεί ομαλά τα πράγματα και σήμερα ή αύριο τελειώνει ο προβλεπόμενος χρόνος περιορισμού. Μάλιστα, σημείωσε πως οι 10 ημέρες είναι 2 ημέρες χωρίς συμπτώματα για τους ανθρώπους που ανιχνεύονται θετικοί ενώ οι 14 ημέρες αφορούν τους ανθρώπους που είναι στενές επαφές.

Ο ίδιος ανέφερε πως κόπωση και μυικοί πόνοι ήταν τα βαρύτερα συμπτώματα που είχε και ότι πήρε κολχικίνη.  «Θα κάνω τεστ αλλά δεν είναι απαραίτητο να είναι αρνητικό γιατί πολλές φορές βλέπουμε σε ανθρώπους που έχουν περάσει covid το τεστ να κάνει πολύ καιρό για να αρνητικοποιηθεί ενώ οι ίδιοι δεν μεταδίδουν από την 10η μέρα και μετά. Βέβαια με μάσκα και όλα τα απαραίτητα μέτρα θα κυκλοφορήσω» ανέφερε μεταξύ άλλων. 

Ερωτηθείς αν βιάστηκαν να ανοίξουν Γυμνάσια και Λύκεια ο ίδιος δήλωσε πως «μπορεί να έχετε  και δίκιο, θα φανεί» ενώ δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να κλείσουν πάλι και να έχουμε αυστηρότερο απαγορευτικό αλλά όπως είπε τηρώντας τα μέτρα προσεχτικά μπορούμε αυτό να το μειώσουμε.

Παράλληλα, τόνισε πως από τα μέσα Δεκεμβρίου μέχρι 25 Ιανουαρίου η πορεία ήταν καθοδική και αργή ενώ από τις 25 Ιανουαρίου έχουμε μια αργή ανοδική πορεία. «Δηλαδή 2 βδομάδες μετά το άνοιγμα των δημοτικών σχολείων στις 11 διότι το λιανεμπόριο προστέθηκε στις 18» πρόσθεσε ο ίδιος. Όπως ο κ. Εξαδάκτυλος δήλωσε «Δυστυχώς θα βρεθούμε αντιμέτωποι με πολύ σκληρά διλήμματα, αν δηλαδή θα έχουμε ανοιχτούς κάποιους οικονομικούς κλάδους ώστε να υπάρχουν εισοδήματα και τηλεκπαίδευση ή το ανάποδο και δυστυχώς με την καθυστέρηση που έχουμε στους εμβολιασμούς και την αύξηση της μεταδοτικότητας των νέων στελεχών δεν πηγαίνουμε σε μια κατάσταση που γρήγορα θα μας απαλλάξει από τις δυσκολίες που βιώνουμε καθημερινά

Ωστόσο είπε πως αισιοδοξεί ότι με την αύξηση των εμβολιασμών και καθώς θα περάσουμε και αυτόν τον δύσκολο 2ομήνα του χειμώνα στο τέλος θα καταφέρουμε να έχουμε μια ισορροπία.

Σχετικά με τις δηλώσεις του κ. Σύψα ότι είμαστε πάλι στην εποχή της Γουχάν ο ίδιος σχολίασε πως «εμείς Γουχαν δεν γίναμε ποτέ».

Όπως εξήγησε για τα μεταλλαγμένα στελέχη είναι γνωστό ότι είναι πιο μεταδοτικά, επίσης σε σχέση με τα εμβόλια ότι κατά πάσα πιθανότητα καλύπτουν την βρετανική μετάλλαξη και ότι υπάρχει μικρότερη κάλυψη γι αυτή την της νότιου Αφρικής ωστόσο τα στοιχεία που υπάρχουν δεν συνηγορούν για να το πουν με βεβαιότητα. Παράλληλα έκανε έκκληση προς μαθητές και εκπαιδευτικούς πως με την παραμικρή αδιαθεσία που θα νιώσουν να μένουν στο σπίτι και να διενεργούν τις απαραίτητες εξετάσεις.

Τι γίνεται με το τρίτο κύμα του ιού

Ο διευθυντής της ΜΕΘ του νοσοκομείου Παπανικολάου, Νίκος Καπραβέλος εκτιμά ότι ήδη είμαστε στο τρίτο κύμα της πανδημίας του κορωνοϊού, ενώ εξέφρασε και αυτός την ανησυχία του για τις μεταλλάξεις του ιού που εντοπίζονται σε όλη την Ελλάδα.

«Σε όλη την Ελλάδα υπάρχουν αυτή τη στιγμή ύποπτα μεταλλαγμένα κρούσματα, τα οποία ταυτοποιούνται και ανακοινώνονται μόνο από τον ΕΟΔΥ. Όπως έγινε χθες με την ανακοίνωση Οργανισμού. Εμείς δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τις μεταλλάξεις που φέρουν οι νοσηλευόμενοι στο νοσοκομείο. Βέβαια, δεν μας εκπλήσσει που ο ιός μεταλλάσεται. Είναι μέσα στα χαρακτηριστικά του. Και αυτή τη στιγμή πολλά ύποπτα κρούσματα που δεν είναι του αρχικού στελέχους της Κίνας, διερευνούνται ενώ παράλληλα γίνεται και ιχνηλάτιση των επαφών τους. Και αυτό δε σημαίνει επίσης, ότι τα προβλήματά μας δεν πολλαπλασιάζονται», δήλωσε στο grtimes.gr ο κ. Καπραβέλος. 

Σε ερώτηση για το αν είμαστε προ των πυλών του τρίτου κύματος, ο διευθυντής της ΜΕΘ του νοσοκομείου Παπανικολάου τόνισε ότι «σε αυτό έχουμε μπει. Μην το συζητάτε.

Το έχει αναφέρει και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Είχαμε προειδοποιήσει ότι οι μήνες Φεβρουάριος – Μάρτιος είναι ιδιαίτερα επικίνδυνοι. Γι’ αυτό και χρειάζεται προσοχή, για να μη φορτωθούν οι εντατικές. Δεν έχουμε λόγο να γινόμαστε κακοί. Αλλά ίσως δε χρειαζόταν να ανοίξουν τώρα τα σχολεία ή η αγορά. Αυτές οι αποφάσεις, εμπεριέχουν μεγάλο ρίσκο, το οποίο δε χρειαζόταν να πάρουμε από την στιγμή που π.χ. δεν κάναμε τεστ στους καθηγητές».

Σε σχέση με την κατάσταση που επικρατεί τώρα στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας των νοσοκομείων, ο κ. Καπραβέλος δήλωσε ότι «από τις 150 κλίνες ΜΕΘ που υπάρχουν στην 3η ΥΠΕ, οι 120 είναι για περιστατικά Covid και οι υπόλοιπες για άλλου είδους ασθένειες. Τη δυνατότητα αυτή μας την έδωσε η ύφεση του Ιανουαρίου, όπου δεν αντιμετωπίσαμε πίεση, αλλά βλέπουμε ότι τα νέα στελέχη αυξάνουν σε μεγάλο ποσοστό την μεταδοτικότητα γεγονός που σημαίνει ότι οι επόμενοι μήνες θα είναι πολύ δύσκολοι. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, διότι πολλά από τα χαρακτηριστικά του ιού έχουν αλλάξει».

Συμπεράσματα για το εμβόλιο της Pfizer

Τα έως τώρα ισραηλινά δεδομένα, δείχνοντας εξαιρετικά αποτελέσματα, φαίνεται να επιβεβαιώνουν την αποτελεσματικότητα του εμβολιασμού, όπως την είχαν καταγράψει οι κλινικές δοκιμές της Pfizer, επισημαίνει ο καθηγητής Πολιτικής της Υγείας Ηλίας Μόσιαλος της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του Λονδίνου (LSE) σε ανάρτηση του στο Facebook.

Όπως προκύπτει, το εμβόλιο των Pfizer/BioNtech είναι εξαιρετικά αποτελεσματικό για τους ηλικιωμένους και για όσους ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες, ενώ γενικότερα εμφανίζει 92% πραγματική αποτελεσματικότητα εκτός κλινικών δοκιμών.

Μέχρι στιγμής στο Ισραήλ περισσότερα από τρία εκατομμύρια πολίτες έχουν λάβει την πρώτη δόση του εμβολίου της Pfizer, συμπεριλαμβανομένου του 82% των πολιτών άνω των 60 ετών. Επιπλέον, περισσότεροι από ενάμισι εκατομμύρια άνθρωποι έχουν λάβει και τις δύο δόσεις του εμβολίου. Ξεκινώντας την προηγούμενη Πέμπτη, το Ισραήλ άρχισε να εμβολιάζει και ενήλικες ηλικίας 35 ετών και άνω, με ρυθμό 200.000 εμβολιασμών την ημέρα.

Όπως τονίζει ο κ. Μόσιαλος, ο εντυπωσιακός ρυθμός των εμβολιασμών στο Ισραήλ συμπορεύεται με μια εξαιρετική απόδοση ανάλυσης των στοιχείων από τους εμβολιασμούς σε πραγματικό χρόνο.

Σύμφωνα με πρόσφατο άρθρο της «Jerusalem Post», για 715.425 Ισραηλινούς έχει περάσει τουλάχιστον μια εβδομάδα μετά τη λήψη και των δύο δόσεων του εμβολίου της Pfizer. Σύμφωνα με έκθεση του Υπουργείου Υγείας την Πέμπτη, συνολικά έχουν προσβληθεί από τον κορωνοϊό 371 άνθρωποι (αριθμός που αντιστοιχεί σε 0,04% των εμβολιασθέντων), και μόνο 16 από αυτούς χρειάστηκαν εισαγωγή στο νοσοκομείο. 

Επίσης, από σχετική ανάλυση προκύπτει ότι:

• Από 668.100 άνω των 60 ετών που είχαν τη δεύτερη δόση Pfizer περισσότερο από μια εβδομάδα πριν, 473 έχουν διαγνωστεί θετικοί στον ιό. Από αυτούς, 38 νοσηλεύονται, 14 θεωρούνται σε σοβαρή κατάσταση και δύο έχουν πεθάνει. Συγκριτικά, την περασμένη εβδομάδα σε ανάλυση μεταξύ όλων των πολιτών άνω των 60 ετών, 3.835 διαγνώστηκαν θετικοί για τον ιό, δηλαδή το 0,25% περίπου του συνολικού πληθυσμού άνω των 60 ετών.
• Συγκρίνοντας την πλήρως εμβολιασμένη ομάδα άνω των 60 ετών (δηλαδή, όσους είναι επτά ημέρες μετά τη δεύτερη δόση), με όσους έχουν λάβει μία ή καμία δόση του εμβολίου και είναι σε ηλικία άνω των 60, υπάρχει μείωση 83% στις παρατηρούμενες περιπτώσεις Covid-19 σε αυτή την ηλικιακή ομάδα.
• Μεταξύ των πολιτών κάτω των 60 ετών, παρατηρείται ένα παρόμοιο μοτίβο: 226 επιβεβαιωμένα κρούσματα σε 325.301 πολίτες κάτω των 60 ετών, επτά ημέρες μετά τη δεύτερη δόση του εμβολίου (0,07%). Μεταξύ των μη-εμβολιασμένων κάτω των 60 ετών υπάρχουν 41.760 περιπτώσεις επιβεβαιωμένων κρουσμάτων (0,57%).

Την Πέμπτη, επίσης, οι υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης της Maccabi – ενός από τους τέσσερις δημόσιους φορείς υγειονομικής περίθαλψης της χώρας – ανακοίνωσαν αποτελέσματα από την εκστρατεία εμβολιασμού των μελών της. Τα δεδομένα προκύπτουν από τη σύγκριση με ομάδα ελέγχου μη-εμβολιασμένων.

Για περίπου 248.000 μέλη της Μακάμπι, την Πέμπτη είχε ήδη περάσει μια εβδομάδα μετά τη δεύτερη δόση.

• Από αυτούς, μόλις 66 μολύνθηκαν από τον ιό, η πλειονότητα των οποίων ήταν άνω των 55 ετών και περίπου οι μισοί από αυτούς είχαν υποκείμενα νοσήματα.
•  Όλοι αυτοί που μολύνθηκαν, παρουσίασαν ήπια μορφή της νόσου και κανένας δεν νοσηλεύτηκε.
• Κατά την ίδια χρονική περίοδο, περίπου 8.250 νέες περιπτώσεις Covid-19 εμφανίστηκαν στην ομάδα ελέγχου των περίπου 900.000 μη-εμβολιασμένων ατόμων.

Δηλαδή, σύμφωνα με τον κ.Μόσιαλο, όσοι δεν εμβολιάστηκαν είχαν 11 φορές περισσότερες πιθανότητες να νοσήσουν από την ασθένεια, σε σύγκριση με εκείνους που είχαν εμβολιαστεί. Αυτό δίνει στο εμβόλιο της Pfizer 92% πραγματική αποτελεσματικότητα εκτός κλινικών δοκιμών (το οποίο εμπίπτει στα διαστήματα εμπιστοσύνης της ανάλυσης των αποτελεσμάτων της κλινικής δοκιμής). Σύμφωνα με τις μελέτες που πραγματοποίησε η Pfizer, η προστασία ξεκινά μια εβδομάδα μετά τη λήψη της δεύτερης δόσης του εμβολίου και το εμβόλιο είχε αποτελεσματικότητα περίπου 95%.

Παράταση του lockdown

Την Κυριακή η ισραηλινή κυβέρνηση Ισραήλ αποφάσισε να παρατείνει έως τουλάχιστον την επόμενη Παρασκευή (εφόσον εγκρίνει και το κοινοβούλιο) το διάρκειας πέντε εβδομάδων εθνικό lockdown. Οι νέες μεταλλάξεις του κορωνοϊού φαίνεται να λειτουργούν ως αντίβαρο στο ταχύ εμβολιαστικό πρόγραμμα και οι αρχές προβλέπουν καθυστέρηση λίγων εβδομάδων στην αρχικά αναμενόμενη επιστροφή στην κανονικότητα στην οικονομία, σύμφωνα με το πρακτορείο Ρόιτερς, καθώς αυξάνουν τα περιστατικά σοβαρής Covid-19 μεταξύ όσων δεν έχουν ακόμη εμβολιαστεί. Λίγο νωρίτερα είχε αποφασιστεί ο διπλασιασμός των προστίμων για τις παραβιάσεις του lockdown.

Ο πρωθυπουργός Μπένζαμιν Νετανιάχου κάλυψε τους θρησκευόμενους υπερ-Ορθόδοξους Εβραίους (το 15% του πληθυσμού, αλλά το 35% των πρόσφατων κρουσμάτων, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας), που επικρίνονται ως κατ’ εξοχήν υπεύθυνοι για τις παραβάσεις, λέγοντας ότι δεν είναι άμοιροι ευθυνών οι μη θρησκευόμενοι πολίτες και η αραβική μειονότητα της χώρας. «Να μην επικεντρωνόμαστε στις παραβιάσεις από μια ομάδα και να αγνοούμε τις άλλες, όλες πρέπει να σταματήσουν. Είναι καιρός για ενότητα», δήλωσε.

Σύμφωνα εξάλλου με ανταπόκριση της βρετανικής «Γκάρντιαν» από το Ισραήλ, τα δεδομένα από τους εμβολιασμούς δείχνουν υπερβολικά χαμηλά ποσοστά λοιμώξεων, καθώς μόνο το 0,04% των εμβολιασθέντων έχουν μολυνθεί από τον κορωνοϊό μετά τη δεύτερη δόση και το 0,002% έχουν χρειασθεί νοσηλεία. Σημειωτέον ότι στο πρόγραμμα εμβολιασμού περιλαμβάνονται και οι μαθητές λυκείου 16 έως 18 ετών. Η χώρα ελπίζει να έχει εμβολιάσει όλους τους άνω των 16 ετών έως το τέλος Μαρτίου, ίσως και νωρίτερα.